Muzeu Kombëtar Hungarez, në bashkëpunim me Ambasadën Shqiptare, kujton Mbretëreshën shqiptare Geraldine Apponyi me një Ekspozitë, në 15 vjetorin e vdekjes së Saj.
BUDAPEST HU : Muzeu Kombëtar Hungarez, në bashkëpunim me Ambasadën Shqiptare, kujton konteshën Geraldine Apponyi (1915-2002), mbretëresha e ndjerë shqiptare. Ekspozita paraqet fotografitë arkivore të jetës së Geraldines, duke u fokusuar kryesisht në martesën Tiranë, dhe paraqet disa nga fotografitë e dasmës madhështore të çiftit mbretërorë shqiptar të vitit 1938.
Përveç kësaj, ekspozita zbulon marrëdhënien e familjes mbretërore shqiptare me Muzeun Kombëtar të Hungarisë në Budapest, pasi të gjitha materialet filmike, fotografitë e kohës, biografitë e saj, përmendin se kontesha shqiptare Grealidina punoi shkurtimisht edhe në Muzeun Kombëtar Hungarez. Në ekspozitën e ketij muzeu janë gjithashtu shkrime nga gazetat bashkëkohore.
Gjithashtu, në ekspozitën sapo hapur në Muzeun Kombëtar Hungarez, në bashkëpunim me Ambasadën Shqiptare, në Budapest eksperti Krisztian Csaplar-Degovics (MTA BTK TTI), do të jetë ciceroni i cili është njohës i mirë i mbretërisë shqiptare, thuhet në njoftimin e këtij muzeu.
“Muzeu Kombëtar në Budapest, organizoi mbrëmë hapjen e një ekspozite në nder të Mbretëreshës Geraldine, Trëndafilit të bardhë të Hungarisë, shkruan në llogarinë e tij në Facebook, Princi Leka, i cili ka falënderuar gjithashtu Muzeun dhe Ambasadën Shqiptare në Hungari për këtë super organizim, pjesëmarrjen e personaliteteve të nderuar dhe pritjen dinjitoze që bënë!
Pesë ditë pas vdekjes së saj, kryegazeta botërore, prestigjiozja “The New York Times”, me anë të gazetarit të saj Doglas Martinoct, që kishte shkruar posaçërisht në Tiranë, nga New Yorku, do të shkruante se :” Geraldina Mbretëresha e Shqipërisë, vdiq në moshë 87 vjeç, Mbretëresha e Shqipërisë me lidhjet e gjakut me SHBA..(27, Tetor 2002)
Martinoct, shkruajti se Geraldina e Shqipërisë, e cila si gruaja e mbretit Zog ishte një nga mbretëreshat e parë dhe e vetme e vendit dhe e vetmja anëtare e familjeve të mbretërve evropiane me gjakun amerikan, vdiq të martën në Tiranë ( 22 Tetor 2002), kryeqytetin e Shqipërisë. Ajo ishte 87 vjeç.
Historia e saj tregon se ajo ishte aq e bukur sikur të ishte një fantazi e Hollivudit. Megjithëse, ajo ishte një konteshë, pasuria e familjes së saj kishte përfunduar aq larg sa ajo si e re( 20 vjeçe) punojë në një dyqan që shiste kartolina në Muzeun Kombëtar të Budapestit. Pastaj mbreti Zog, i cili kishte kërkuar dëshpërimisht një nuse, pa kartolinën e saj e saj dhe u dashuruar pas bukurisë së saj. Ata u takuan në Ditën e Vitit të Ri 1938, dhe 10 ditë më vonë ata i falën zemrën e dashurisë njëri tjetrit.
Dasma ishte triumfuese dhe madhështore. Fustani i bardhë i nusërisë Fustani me Vela i saj vinte nga një diademë i lartë i luleve portokalli dhe Velat e bardhë të satenit ishin të qëndisur me perla. Pesëdhjetëmijë fëmijë me kostume popullore shqiptare duartrokitën dhe hodhën petale tradafilash për çiftin mbretëror shqiptarë. Dhurata e dasmës përfshiu edhe një Mercedes me porosi nga Hitleri.
Sipas shkrimit të New York Times, thuhet se :”Vetëm një vit më vonë, Italia pushtoi Shqipërinë dhe Geraldina, ende me gjakderdhje pas lindjes, u arratis me djalin e saj të mitur me një auto-ambulancë, duke kaluar mbi rrugët malore deri sa dolën në Greqi.
Geraldine Apponyi i Apponyit të Madhë
Konteshë Margit Virginia Olga Mária Géraldine Apponyi de Nagy-Appony lindi më 6 gusht 1915 në Budapest dhe vdiq më22 tetor 2002 në Tiranë. Ajo ishte bashkëshorte Mbretëresha e Mbretit Zog I e Shqipërisë dhe nëna e Leka I, Princi i kurorës së Shqipërisë.
Jeta e hershme
Geraldine ka lindur në Budapest, Austro-Hungaria, një bijë e Count Gyula Apponyi de Nagy-Aponisë (1873-1924). Nëna e saj ishte Gladys Virginia Stewart (1891-1947), një amerikane, vajza e John Henry Stewart nga Virxhinia, një diplomat i cili shërbeu si Konsull Amerikan në Antwerp, Belgjikë, dhe gruaja e tij Mary Virginia Ramsay Harding.
Kur Geraldina ishte tre vjeçare, Perandoria e Austro-Hungarisë u rrëzua familja Apponyi shkoi të jetonte në Zvicër. Në vitin 1921 ata u kthyen në Mbretërinë e Hungarisë, e cila ishte e qëndrueshme nën Regent Miklós Horthy. Megjithatë, kur babai Geraldine vdiq në vitin 1924, nëna e saj dhe tre fëmijët e tyre (Geraldine, tani nëntë vjeçe, Virginia, dhe Gyula) shkoi për të jetuar në vendpushimin e Menton, në jug të Francës.
Kur kontesa u martua me një oficer francez, ligjet e saj hungareze insistuan që fëmijët të ktheheshin në Hungari për shkollimin e tyre. Vajzat u dërguan në konviktin e Zemrës së Shenjtë në Pressbaum, pranë Vienës. Lumturia fëmijërore e Geraldines, pastaj kaloi në Oponice Château (pjesa e sotme Sllovakia), e familjes Apponyi ku ata kishin nën zotërimet e tyre pasuritë stërgjyshore, që nisin nga pjesa e poshtme e Hungarisë, territorin e së cilës pastaj i përkiste, mbas luftës së Dytë Botërore - Çekosllovakisë , ku ajo fitoi edhe shtetësinë dhe gjithashtu mësojë mirë gjuhën Sllovakisht. Ajo ka jetuar atje deri në vitin 1938. Pasuria e familjes së saj i kaloi, Geraldines, si një tipografi e shkurtër. Ajo gjithashtu punoi në dyqanin e dhuratave të Muzeut Kombëtar të Budapestit, ku xhaxhai i saj ishte drejtor.
Jeta mbretërore
Geraldine u njoh me mbretin Zog I në dhjetor 1937, i cili kishte parë një fotografi të saj të ekspozuar në kartolinat e asaj kohe. Ajo vizitoi Shqipërinë dhe brenda disa ditësh, mbasi u njohën dhe çifti thuhet se i dhanë “besën” njeri tjetrit për t'u martuar. E njohur si "Trandafilija e bardhë e Hungarisë", Geraldina u ngrit në status mbretëror si Princesha Geraldine e Shqipërisë para dasmës së saj.
Mbreti shqiptar mysliman pranojë të martohet me Konteshën hungareze katolike …..do të shkruante shtypi i kohës
Më 27 prill 1938, në Tiranë, Shqipëri, Geraldine u martua me Mbretin në një ceremoni dëshmuar nga ministri i Duçes, Galeaco Çiano, i cili ishte i dërguari dhe djali-me-ligj -son-in-law of Il Duce, dhe Kryeministrit të Italisë, Benito Musolinit. Geraldine ishte e veshur me një fustan të bardh nusërie një diademë, me diamant të ri, i porositur enkas nga dyqanet e famshme të bizhuterive austriake, duke shfaqur motivet me trëndafila të bardhë për nusen, dhe një kostum heraldikë për dhëndërinë Mbretin e shqiptarëve . Ata udhëtuan për në muajin e mjaltit në një veturë open roof me “çati” të hapur të hapur, ngjyrë të kuqe si flamuri shqiptarë. Vetura ishte i tipit Mercedes-Benz 540K, dhe një dhuratë nga Adolf Hitleri.
Çifti kishte një djalë, H.R.H. Princi i kurorës Leka Zog (1939-2011).
Gëzimi i çift mbretëror me ardhjen në jetë të një fëmije, djalit të tyre Zog i I-rë, u ndërpre 2 ditë pas lindjes së Saj, nga pushtimi italian i Shqipërisë në 7 prill të vitit 1939 dhe familja u largua nga vendi në mërgim, ndërsa Mbretëresha ishe lehonë. Prej prillit 1939, Geraldine dhe Zogu u larguan nga Shqipëria përmes Greqisë dhe Turqisë dhe u vendosën në Francë, dhe më pas në Angli. Ata jetonin në Hotel Ritz në Londër, në Ascot dhe, për pjesën më të madhe të kohës së luftës, jetuan në Parmoor House, Frieth, Buckinghamshire, Angli. Në vitin 1946 ata shkuan në Egjipt, dhe më pas në vitin 1952 në Francë. Mbreti Zog I vdiq në Hauts-de-Seine, Francë, në vitin 1961 dhe djali i tyre, Crown Prince Leka, u shpall Mbreti Leka I nga qeveria monarkiste në mërgim. Pas kësaj, Familja Mbretërore shkoi në Spanjë, dhe së fundi egzili i mbretërisë shqiptare ishte Rodezia në Afrikën e Jugut.
Më vonë jeta e saj
Pas vdekjes së burrit të saj, Geraldina preferoi të njihej si "Mbretëresha e Shqipërisë". Në qershor 2002, Geraldini u kthye nga Afrika e Jugut për të jetuar në Shqipëri, pasi ligji u ndryshua për ta lejuar atë të bënte një gjë të tillë. Ajo vazhdoi të pohonte se djali i saj Leka ishte mbreti legjitim i Shqipërisë.
Mbretëresha Geraldine, vdiq pesë muaj më vonë se erdhi në Shqipëri, në moshën 87 vjeçare në një spital ushtarak në Tiranë. Pasi kishte kaluar për trajtim nga një sëmundje të mushkërive, ajo ka pasur sipas mjekeve të paktën tre sulme në zemër, nga të cilit e fundit ishte fatale, më 22 tetor 2002. Arkivoli me trupin e Saj, u vendos në sallën e Shtëpisë Qendrore të Ushtrisë së Shqipërisë, me një ceremoni zyrtare me nderime të plota, duke përfshirë një Elegji në Katedralen e Shën Pjetrit, më 26 tetor 2002 dhe për të u varrosur në varrezat publike të Sharrës, Shqipëri, në “kompleksin e VIP". Ajo u rivendos më vonë në Mauzoleun Mbretëror në Tiranë.
Më 5 prill 2004 nipi i saj, Leka, Princi i kurorës së Shqipërisë, pranoi Mdealjen “Nënë Tereza” pas vdekjes të saj nga qeveria shqiptare në njohjen për përpjekjet e saj bamirëse për popullin e Shqipërisë.
Nderimet:
“Urdhëri i Besa - of the Order of Fidelity” - Gran Croce.png “Kalorësi i Madh i Mbretit” - 26 prill 1938
Dhe, Dekorimi “Medalja Nënë Tereza” - 5 prill 2004
