Bashkimi Europian ka mbushur gjashtëdhjetë vjeç. Më saktë do të mbushë 60 vjeç në 25 mars 2017, ditën e përvjetorit të firmosjes së dokumentit të vet themelues, Traktatit të Romës. Por nuk është momenti për t’u lëshuar në festime.
Nëse bëjmë bashkë eurofobët, euroskeptikët dhe ata të “Vafsh në djall Europë!”, janë të paktë europianët që besojnë vërtetë në avantazhet dhe domosdoshmërinë e unitetit kontinental. Ambicja për një Europë të bashkuar nuk është më e shumicës. Ky është realiteti i fakteve, që tashmë kërcënon mbijetesën e vetë Unionit, i cili ka armiq të frikshëm dhe asnjë mbështetës. Po si mbërritëm në këtë pikë?
Fajin kryesor e kanë francezët. Eshtë Franca që në vitin 1954, refuzoi krijimin e një Komuniteti Europian të Mbrojtjes, që do ta kish ngritur bashkimin europian mbi një mbrojtje dhe institucione politike të përbashkëta, mbi një aleancë politike dhe demokratike, të destinuar që t’i kundërvihej Bashkimit Sovjetik, dhe objektivat e të cilës do të kishin qenë absolutisht të mirëkuptueshëm.
Golistët nuk donin t’ia dinin, sepse druheshin se mos ia dorëzonin Europën, Shteteve të Bashkuara. Komunistët u kundërvunë, sepse mbronin interesat sovjetike. Dhe kështu, unitetit europian iu desh të përshkojë rrugëtimin e tërthortë të shkëmbimit të lirë dhe politikës së përbashkët bujqësore, elemente thelbësore por që nuk nxitën asnjëherë entuziasmin e masave.
Europianët ishin në favor të tregut të përbashkët, por në thelb e injoronin funksionimin e tij.
Uniteti u ndërtua larg prej popujve, në një negociatë mes qeverive, dhe hyri në jetën e përditshme të njerëzve vetëm me ardhjen e Euros, kur kriteret e konvergjencës mes vendeve të monedhës së përbashkët, kriteret e Mastrihtit, imponuan zvogëlim të borxhit dhe defiçitit, që e transformuan Unionin në një pilulë të hidhur, të cilën askush nuk donte ta kapërdinte.
Kjo është arsyeja parësore e dashurisë së munguar për Europën sot, por ka edhe të tjera, sepse sot perëndimorët kanë frikë nga gjithçka, shohin të shfaqen kundërshtarë seriozë ekonomikë, dhe druhen se po humbasin kontrollin e botës.
Për këtë arsye amerikanët zgjodhën Trumpin, për të hyrë në llogore. Dhe po përtë njëjtën arsye, në Europë përparojnë të djathtat ekstreme, sipas të cilave e ardhmja është tek nacionalizmi, tek rikthimi në proteksionizëm dhe fundi i BE-së. Eshtë rruga e të gjithë-kundër-të gjithëve dhe e luftës së afërt.
Duhet një fillim i ri
Sot, ne europianët kemi më shumë se kurrë nevojë për unitetin tonë, sepse SHBA nuk duan më të marrin përgjegjësinë e mbrojtjes sonë, sepse vetëm së bashku mundemi të financojmë një mbrojtje të përbashkët, sepse mund ta mbrojmë modelin tonë social vetëm duke ngritur një front të përbashkët kundër një kapitali pa kufi, dhe kundër gjithçkaje që na kërcënon, nga ekspansionizmi i Putinit, tek pasiguria amerikane, nga konkurrenca e vendeve në rritje, tek terrorizmi i xhihadistëve.
Pas gjashtëdhjetë vitesh, uniteti ynë është më shumë se një ambicie. Eshtë diçka e domosdoshme për mbijetesën tonë në skenën ndërkombëtare. Por për të ndjekur këtë rrugë, na nevojitet një fillim i ri. Do të flasim në 24 mars, në vigjilje të përvjetorit të gjashtëdhjetë të Unionit.
