Gazeta më e madhe në botë, New York Times, shkruan sot në një analizë politike të saj, të gjatë, se Gjermania ka hyrë në krizë, e cila sipas NYT, është një ndër krizat e saj më të mëdha që pas Luftës së Dytë Botërore.
Në analizën politike NYT, shkruan se Kancelarja Gjermanisë Angela Merkel, po përballet me krizën më të madhe të karrierës së saj të hënën pasi negociatat për të formuar një qeveri të re u shembën, duke lëkundur një vend që është ankorimi politik dhe ekonomik i Evropës.
“Aksioni” i kancelares për formimin e qeverisë me pakicat papritmas dështoi dhe ngriti mundësinë e zgjedhjeve të reja në Gjermani. Ajo erdhi më pak se dy muaj pasi zgjedhjet e fundit dukej se sigurojnë që zonja Merkel, një ikonë e demokracisë dhe vlerave perëndimore, do të mbetet udhëheqësi i Gjermanisë, për një mandat të katërt, shkruan New York Times.
Simbas saj, Kancelarja Markel, tha se kishte një shpresë për formimin e një qeverie shumicë. Por se është e detyruar të zgjedhë, tha zonja Merkel, ajo do të preferonte të kalonte nëpër zgjedhje të reja në vend që të përpiqej të drejtojë një qeveri të pakicës.
"Nuk dua të them kurrë, Jo! por jam shumë skeptike dhe besoj se zgjedhjet e reja do të ishin rruga më e mirë përpara", i tha kancelari transmetuesit publik televizionit shtetror gjerman ARD.
NYT, krizën në Gjermani, e përshkruan se po ndodh në një kohë kur Bashkimi Evropian po përballet me një mori problemesh të ngutshme, duke filluar nga bisedimet e Brexit me Britaninë, me rritjen e populizmit të krahut të djathtë, në SHBA, dhe Europë, separatizmit në rajonin spanjoll të Katalonjës, dhe mundësia e paqëndrueshmërisë politike në një Gjermani , që normalisht është më e besueshme e kontinentit europian.
Në komentin e saj NYT shkruan se rënia e bisedimeve pasqyroi ngurrimin e thellë të bllokut konservator të Merkel dhe partnerëve të ardhshëm të koalicionit - Partia e të Gjelbërtët me prirje ekologjike dhe Partia e Demokratëve të Lirë, pro-biznesit - për të bërë kompromis mbi pozicionet kyçe. Demokratët e Lirë, braktisën bisedimet vonë të dielën, duke cituar atë që ata e quanin një atmosferë mosbesimi dhe mosvullneti politik për të zgjidhur krizën, atje.
"Nuk ka koalicion të gatshëm për të formuar një qeveri," tha Thomas Kleine-Brockhoff, drejtor i zyrës së Berlinit të Fondit Marshall Gjerman. "Ky është territor i paeksploruar që nga viti 1949. Ne po përballemi me një periudhë të zgjatur të paqendësisë politike. Jo vetëm që kjo nuk do të largohet së shpejti, nuk ka rrugë të qartë. “ ka thënë ai, shkruan NYT.
Po simbas NYT, thirrja e zgjedhjeve të reja nuk është një procedurë e drejtpërdrejtë në Gjermani. Sepse ky është një ligj i shkruar nga qeveritë e paqëndrueshme të viteve 1920 dhe 1930 dhe rënia e Republikës së Weimarit, Kushtetuta gjermane përfshin disa pengesa procedurale që do të siguronin një proces të zgjatur dhe të vështirë, të paparashikuar politikisht për zgjidhjen e krizës në Gjermani.
Ndërkohë, gazeta amerikane shkruan se :”Disa politikan në Berlin, ishin të shpejtë për të lidhur çrregullimin e Gjermanisë me një krizë më të gjerë të demokracisë në Perëndim. "E pamendueshmja ka ndodhur," tha Christiane Hoffmann, nën/drejtori i revistes së Berlinit Der Spiegel, një revistë prestigjoze gjermane. Në këtë kuptim, ajo tha:
"Ky është momenti Brexit iAnglisë, momenti i Trump i SHBA, për Gjermaninë tani”.
Politikan të tjerë thanë, shkruan NYT se problemet e Gjermanisë ishin në shumë mënyra vetëm një shenjë se vendi po bëhej më normal, e jo më pak normal sa mendohet, duke pasur vetëm katër kancelarë që nga viti 1982, vendi ka njohur vetëm një varg të qeverive të qendrës që qeverisen me konsensus.
Kriza në Gjermani shpërtheu shtatë javë pas zgjedhjeve të fundit, gjë që solli Alternativën e krahut të djathtë për Gjermaninë ose AfD në parlament dhe në disa mënyra përfaqësonte kthimin e politikës në një vend të gjatë të privuar nga debati dhe mosmarrëveshjet e politikave.
New York Times, i referohet Henrik Enderlein, një dekani i Shkollës së Qeverisjes në Hertie - Berlin. i cili ka thënë se: ”Është vetëm një hap tjetër në të mësuarit e gjatë të demokracisë së Gjermanisë që nga Lufta e Dytë Botërore, duke shkuar nga një sistem proporcional shumë i qëndrueshëm në diçka më të çrregullt”.
Çështja më e madhe, tha ai, shkruan kjo gazetë ishte nëse stili pragmatik i qeverisjes së Merkel kishte arritur kufirin e saj në një epokë ku njerëzit dëshirojnë përplasjen e një spektri më të gjerë të politikave. "Puna e saj e pragmatizmit është duke arritur fundin e saj," tha ai. "Është e vështirë të shohësh një skenar ku kthehet në pozitën e saj të mëparshme të pushtetit".
Ndërkaq, Merkel u takua të hënën me presidentin Frank-Walter Steinmeier, i cili si kreu i shtetit akuzohet se po përpiqet të thyejë bllokimin në bisedimet e koalicionit. Ai mund të emërojë një kancelar për të udhëhequr një qeveri të pakicës ose, në mungesë të kësaj, të vërë në lëvizje procesin për zgjedhje të reja.
“Potenciali për paqëndrueshmëri në Gjermani do të ishte një goditje e madhe për Bashkimin Evropian", shkruan prestigjozja amerikane dhe gazeta më e madhe në botë New York Times.
“Merkel ka qenë figura politike dominante e rajonit në dekadën e fundit, e cila u vlerësua me udhëheqjen e bllokut pas krizës financiare të vitit 2008 dhe, së fundi, duke siguruar një kundërpushtim të fuqishëm për populistët në kontinent dhe më gjerë” thuhet simbas NYT.
Në komentin e saj kjo gazetë shkruan se tregjet financiare botërore reaguan qetësisht nga “trazirat” politike në Berlin, duke llogaritur se ekonomia gjermane mund të kalonte përmes pasigurisë. Pas rënjes më të ulët, indeksi DAX i rezervave të mëdha mbylli ditën më të lartë, ndërsa Euro ra pak.
Por disa ekonomistë paralajmëruan se efektet afatgjata mund të jenë më të rënda. Për shembull, një qeveri e dobët mund të mos jetë në gjendje të pajtohet me përmirësimet e nevojshme për infrastrukturën dhe sistemin arsimor, shkruan NYT.
"Gjendja ekonomike është shumë e mirë", tha Christoph M. Schmidt, kryetar i Këshillit gjerman të ekspertëve ekonomikë, në një deklaratë. "Por në periudhën afatmesme dhe afatgjatë ekzistojnë sfida të mëdha, veçanërisht ndryshimi demografik, digjitalizimi, zhvillimi i ndjeshëm i Bashkimit Evropian dhe ndryshimet klimatike".
Paqëndrueshmëria politike rrjedh nga zgjedhjet në Gjermani më 24 shtator, kur Kristian Demokratët e Merkel përfunduan si patri e shumicës. Mbasi pjesa e tyre në votimin e përgjithshëm u ul ndjeshëm, ndërsa Alternativa e Largët e Djathtë për Gjermaninë shënoi një ridalje të fuqishme me votim rekord, duke hyrë në Parlament për herë të parë si grupimi i tretë më i madh, shkruan New York Times.
Megjithatë, analistët politikë kishin pritur që zonja Merkel të formonte një qeveri të re koalicioni që do ta lejonte të qëndronte si kancelare. Kjo mund të ndodhë akoma, por do të jetë më e vështirë tani dhe nuk ka gjasa të ndodhë shpejt, thonë ekspertët.
Diku në Evropë, mundësia e një Merkel të dobësuar dhe të një Gjermanie me një krizë të brendëshme, alarmonin disa liderë, aludonë në shkrimin e saj NYT. Kancelari anuloi një takim në Berlin me Kryeministrin Mark Rutte të Holandës. Në Paris, presidenti Emmanuel Macron i Francës tha se vështirësitë e zonjës Merkel ishin një pengesë serioze për partneritetin midis dy vendeve të tyre.
Franca "nuk ka interes në përkeqësimin e situatës" në Gjermani, tha z. Macron në një deklaratë të hënën. "Dëshira jonë është që partneri ynë kryesor, për hir të Gjermanisë dhe Evropës, të mbetet i fortë dhe i qëndrueshëm, në mënyrë që të mund të ecim përpara së bashku", shtoi ai.
New York Times shkruan se :”Edhe, nëse problemet e zonjës Merkel e lënë Z. Macron si udhëheqësin më të fortë de fakto të Evropës - dhe me një opozitë të dobët vendase në Francë, me një ekonomi fuqizuese dhe një rekord të mirë deri më tani për të ngritur ekonominë - presidenti francez, kishte besimin e tij te Merkel si një aleate për të bërë ndryshime në Bashkimin Evropian.
Mirëpo, sipas NYT, z. Macron do të jetë i vetëdijshëm se axhenda e tij për bllokun, i cili përfshin një forcë të përbashkët mbrojtëse, një euro të forcuar dhe një ministër të përbashkët financiar, nuk ka asnjë shans pa mbështetjen e Gjermanisë.
Në Gjermani, fillimisht për Kancelaren Markel ishte caktuar të premten si afati i fundit për arritjen e një marrëveshjeje me Demokratët e Lirë, të Gjelbrit dhe Bashkimin Social Kristian, i cili formon një bllok konservator me Kristian Demokratët e Kancelares Që nga fillimi, të gjitha këto parti u dalluan dukshëm në çështjet kyçe, sidomos në politikat e migracionit dhe klimës, duke rezultuar në bisedime të tensionuara që çuan në hapjen e krizës e cila sa vjen e po thellohet.
Pasi ata ranë dakord të merrnin bisedime në "orët jashtë orarit", negociatorët dhe udhëheqësit e partive nuk arritën të bënin ndonjë përparim gjatë fundjavës, dhe Liberal Demokratët i larguan bisedimet.
Merkel mund të përpiqet t'i drejtohet Social Demokratëve për formimin e një koalicioni të madh. Por partia e qendrës së majtë, që ka shërbyer si partneri i vogël i koalicionit për të krishterët demokratë që nga 2013 me anë të kreut të partisë, Martin Schulz, tha se grupi i tij nuk kishte interes për një raund tjetër bisedimesh me Markel.
Sa i përket zgjedhjeve të reja, presidenti mund ta vendosë procesin në lëvizje duke propozuar zonjën Merkel si kancelare, e cila do të votohet në Parlament brenda këtyre ditëve.
Nëse zonja Merkel do të fitonte një shumicë në raundin e parë të votimit, presidenti mund ta emërojë atë si Kancelare. Nëse jo, ligjvënësit do të votonin sërish, brenda 14 ditëve, simbas Kushtetutes gjermane.
Nëse zonja Merkel nuk arriti të fitojë shumicën në votim të dytë, atëherë ligjvënësit do të votonin për herë të tretë dhe kandidati me më shumë vota do të fitonte. Në atë pikë, presidenti mund të emërojë atë kancelar tjeter ose thjesht të shpërndajë parlamentin dhe të urdhërojë zgjedhje të reja, të cilat do të zhvillohen brenda 60 ditëve.
Por nuk ka asnjë garanci se zgjedhjet do të përmirësojnë situatën: Sondazhet e fundit të opinionit parashikojnë se një votim i ri do të sjellë pak ndryshim, krahasuar me rezultatin në shtator. Një sondazh i Forsa lëshuar javën e kaluar tregoi konservatorët e Merkel janë tani me 32 përqind, Social Demokratët në 20 përqind, Demokratët e Lirë në 12 përqind, Greens 10 përqind dhe AfD 12 përqind.
