“Nuk është mësuesi ai që edukon njeriun, por nëna”, thotë gjeniu ynë, Sami Frashëri. Dhe vërtet kishte të drejtë ky ideolog i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, sepse nëna është edukatorja më e mirë për fëmijët e saj në këtë botë.
Në vëllimin poetik “Nënës” të përgatitur nga poeti ynë i shquar Rrahman Hyseni është sintetizuar bukur e saktë portreti i nënave tona hallemëdha. Në çdo varg, në çdo strofë dhe në çdo poezi të kësaj përmbledhjeje nëna na del prore e gjallë, si burim i jetës, sepse në të vërtetë edhe është e tillë:
Ti je mall që s’shuhet
Je këngë që gjithë këndohet
Ti je ajri i jetës
Që pa të s’jetohet
(Abdullah Blakçori “Dritë më je”)
Edhe në këto çaste kur e kemi në duar këtë vëllim poetik, kur po shfletojmë faqet e këtij libri, mendja na shkon te nënat tona, që shumë nga to, pa faj të tyre, nuk u shkolluan siç do të dëshëronin, por, edhe pse vetë pa shkollë, ato bënë të pamundurën që ne të shkolloheshim dhe kjo i ngre ato edhe më lart në sytë tanë, kur kemi parasysh sakrificat e tyre në jetë. Dhe gjithnjë i patëm udhërrëfyese në jetë:
“Në rrudhat e fytyrës sate
Kërkoj rrugën e jetës
Shikimi yt më mëson ecjen
Nënëloke me shpirt engjëllor
Sot dua të flas me ty
Të përkulem para portretit tënd
Nënëlokja ime e madhe
Jetë e shpirtit tim të përvuajtur
Të kujtoj përmallshëm
Në çdo hap të jetës”
(Dibran Fylli “Para portretit tënd)
Dikush e ka krahasuar nënën me një qiri që e djeg veten për të ndriçuar jetën fëmijëve. Si e tillë mirënjohja për të është e pamatshme. Ajo ka qenë dhe mbetet burim frymëzimi për tërë krijuesit e gjithë kohërave dhe jo vetëm për ata.
“Ajo digjet për jetë,
Vetëm ajo mundet
Ta ndërrojë jetën
Për të tjerët…”
(Milazim Bajraj “Nëna”)
Gëte i madh thotë se në Greqinë e vjetër nënat nderoheshin njëlloj si hyjneshat.
Nëse lexon librin e Andre Ordionit, një kolonel në ushtrinë franceze, që fati ia deshi të jetonte në Shqipëri gjatë viteve 1917-25, do të habitesh se si ai, në librin e tij “Një oficer francez në Ballkan”, ndonëse njeri i luftës, përshkruan me aq dhembshuri fatin e viktimave të saj. Ne po ndalemi vetëm në një paragraf që ka lidhje me temën. “Nënë, është një emër i ëmbël që e kam dëgjuar aq shpesh në luftë nga të plagosurit rëndë kur afronin çastet e tyre të fundit – shkruan ai. – Këndej, në këto vende të largëta, kjo fjalë më është dukur se ka një domethënie më të madhe, më humane. Nënë!… Për shumë nga ushtarët e mi, kjo fjalë është thënë si një frymëmarrje me pëshpërimën e fundit të shpirtit. Ç’trishtim i pamasë!”
“Ehh…e di Nënë, ende s’je e qetë
Në copash kjo tokë mbet,
Kushtrimin tënd Nënë, presin djemtë
Edhe njëherë të vetme me ‘u ngritë për atdhe.”
(Lindita Berisha “Nënat shqiptare”)
Poeti i njohur amerikan Uilliam Ross Uallace ka një poemë të mrekullueshme për nënat, ku ndër të tjera thotë: “Dora që tund djepin është dora që sundon botën”. Si zor ta kundërshtojë njeri këtë pohim të tij. Nënat gjithmonë kanë qënë e mbeten heroina, modele të papërsëritëshme për fëmijët e vet, madje edhe më të bukurat në botë, kudo e sado që të ndryshojnë kohërat.
Dashuria per NËNAT është krejt e veçantë, për ato, që na dhanë jetë nga jeta e tyre, për ato që dëgjuan e u mallëngjyen me klithmat tona të para, ato, që natën e bënë ditë dhe na mëkuan me qumësht nga gjiri i tyre.
Ne përulemi me gjithë respekt te figura dhe emri nënë, në prehrin e të cilës dhembjet zbuten, loti thahet, trishtimet largohen.
“Se kur jam me ty
Nënë…
Gjithçka është e bukur
Gjithçka është e lumtur
Gjithçka është e gëzuar
Gjithçka është e fisnike
Gjithçka është e madhe
Gjithçka është e sinqertë
Gjithçka është e drejtë
Gjithçka është e vërtetë
Gjithçka është… ‘Nënë’
E gjitha vjen prej teje
Nga brendia e zemrës sate
Nënë e dashura Nënë”.
(Kastriot I. Veselaj “Nënë, dita ime)
Çdo njëri prej autorëve të vëllimit poetik “NËNËS” me përmendjen e emrit nënë, e ka përmendur kuptimin e vetë jetës, të ardhmërisë, të gjithësisë ! Sa herë që jemi ulur pranë saj gjithmonë kemi ndjerë afërsinë që askund tjetër s’do ta ndjenim në jetë. Loti i saj është plot magji, ngase dhe shpirtin e një gjakatari e bën që të zbutet. Ka rrënqethje ai lot, ka bukuri, sepse bart mbi vete një univers ndjenjash. Është një lot i kristaltë e i madhërishëm. Është vetëm loti i nënës që ngjall një shpirt.
“Nënë zemërmadhja
më fale gjithmonë dashuri
Edhe kur nata e vetmisë se trishtë
Të më ketë vrarë sytë dhe shpirtin.
Di të ma arnosh butësisht
Fashitë
Delikatesa jote bëhet e dashur
Burrnore.
Në të gjitha vrimat e dhembjes
Më mbush jetë fjala jote
Nënë.”
(Mirlinda Koxha “Nënë”)
Nëna kalon një jetë të tërë duke menduar vetëm për ne. Jeton në këtë botë, por zemra dhe mendja e saj ndodhet pranë nesh. Gjithkush mund të të mohojë në këtë jetë, por nëna s’të mohon kurrë. Është një suvenir që veçantinë dhe vlerën ia njeh vetëm i madhi Zot që e krijoi.
Qoftë i nderuar gjithmonë emrir nënë, ajo që jastëk ka merakun për ne, që jorgan ka dashurinë, ajo që frymën dhe zemrën e saj e ndau me ne. Prandaj, lirisht mund të themi se kjo përmbledhje poetike është një monument letrar kushtuar nënave.
