Ambasadori i Kosovës në Gjermani, Beqë Cufaj, me rastin e 20 vjetorit të intervenimit të NATO-s e ka publikuar një shkrim në edicionin e së dielës të gazetës prestigjioze Frankfurter Allgemeine Zeitung.
Përmes këtij shkrimi, Cufaj ka bërë një sublimim të përvojave personale, profesionale, familjare dhe kolektive të asaj periudhe dramatike – me nuancimet komplekse emocionale të perspektivës gjermane të një shqiptari.
“Në mëngjesin e datës 24 Mars të vitit 1999, Europa u zgjua me sulmet ajrore të NATO-s kundër Serbisë dhe frika e tmerri ishin futur në dhomat e çdo qytetari europian”, ka kujtuar ai.
Shkrimi i plotë Ambasador Cufajt
Mbrëmjen e 23 Marsit të vitit 1999, në hapësirat e sallave të konferencave të Bundestagut ishte parashikuar një diskutim mes deputetëve gjermanë, emrat e të cilëve nuk më kujtohen tashti, dhe Sekretarit Shtetëror të Ministrisë së Jashtme të Gjermanisë, Wolfgang Ischinger.
Pjesë e atij diskutimi isha edhe unë, si gazetar dhe, në një formë apo tjetrën, edhe përfaqësues i popullit tim i cili nuk kishte as shtet, por as të ardhme.
Kjo vlente edhe për mua. Në Bonn punoja si gazetar i akredituar. Në të njëjtën kohë, prindërit e mi ishin refugjatë në kufirin mes Kosovës dhe Shqipërisë, motra me fëmijët dhe bashkëshortin e saj kishin nisur rrugën drejt Austrisë, ndërsa vëllai ishte luftëtar në njësitet e Komandantit të UÇK-së Daut Haradinajt, njërit prej vëllezërve të Kryeministrit të tashëm të Republikës së Kosovës, Ramush Haradinajt.
Kurrë nuk do ta harroj shikimin e Ischinger: diçka mes keqardhjes por edhe një shprehjeje kurajoje. Të dy e dinim që atë natë do të hapej kapitulli i edhe një lufte të re. Do të ishte lufta e fundit në territorin e Europës, Kontinentit i cili prapa kishte shekullin më të përgjakshëm të historisë së ekzistencës së vet. Dhe pjesë e kësaj lufte do të ishin edhe gjermanët, të cilët pas betimit për “Kurrë më Luftë” sërish ishin pjesë e një lufte.
Por, për këtë më vonë.
Në mëngjesin e datës 24 Mars të vitit 1999, Europa u zgjua me sulmet ajrore të NATO-s kundër Serbisë dhe frika e tmerri ishin futur në dhomat e çdo qytetari europian. Por kjo luftë nuk vinte as rastësisht e as befasisht. Në fakt, lufta e Kosovës ishte përfundimi i një zinxhiri të gjatë të shkaqeve dhe pasojave të një politike e cila fillet e saja i kishte qysh në pjesën e dytë të viteve 1980, saktësisht në vitin 1986 kur Akademia e Shkencave dhe Arteve e Serbisë kishte hartuar Memorandumin e famshëm.
Aparatçiku serb Slobodan Milosheviq e nisi “betejën” e tij të parë nacionale duke ndërruar petkun nga komunist në mbrojtës të të drejtave të popullit serb të Kosovës. Nga koha e pushtuesve turq deri tek “kroato-slloveni” Tito, serbët ishin gjithnjë të shtypurit. Kështu propagandonte Akademia serbe dhe i njëjti ton dëgjohej nga goja e demagogut serb.
Goditja që Milosheviqi me regjimin e ri i bëri Kosovës ishte e tmerrshme dhe me pasoja afatgjata: heqja e autonomisë dhe përjashtimi i shqiptarëve nga Shkollat, Universitetet, jeta publike, gazetat, televizionet e burokracia dhe çdo gjë që kishte të bënte me ta, ngjalli rebelimin pasiv të udhëhequr nga Shkrimtari dhe Presidenti i Parë i Kosovës, Ibrahim Rugova.
Europa ishte e ballafaquar me problemet e veta dhe e kishte pothuajse të pamundshme të merrej me periferinë e saj, Ballkanin. Ishin të shumta problemet qendrore të saj, duke filluar nga rrëzimi i Perdes së Hekurt dhe rënia e blloqeve komuniste e deri tek bashkimi gjermano-gjerman.
Lufta dhjetëditore në Slloveni, vazhdimi i saj për katër vite në Kroaci, tmerri për tre vite e gjysmë në Bosnje e Hercegovinë – të gjitha këto zgjatën nga vitet 1991-1995 dhe shkaktuan vdekjen e 150.000 njerëzve. Mirëpo, Jugosllavia ende nuk kishte vdekur. Gjatë këtyre luftërave për masën e konkursit shqiptarët vazhdonin të protestonin paqësisht. Ata mbijetonin si refugjatë në Europë, mirëpo edhe duke e ngritur sistemin paralel të jetës në Kosovë: arsim, media, kulturë. Në të njëjtën kohë shpresonin dhe prisnin për ndihmën e Perëndimit, në mënyrë që europianët dhe amerikanët ta ndalnin sistemin vrastar të Milosheviqit. Politika e pritjes për të cilën angazhohej Ibrahim Rugova zgjaste tashmë pothuajse një dekadë.
Mirëpo, dalëngadalë, shqiptarët e rinj, gjenerata e Hashim Thaçit dhe Ramush Haradinajt, filluan ta humbasin durimin. Në Bonn pak a shumë kjo ishte marrë vesh. Nuk do ta harroj kurrë sesi Klaus Kinkel, Ministri i Jashtëm i asaj kohe, në një Konferencë Donatorësh pas paqes njëvjeçare për Bosnjën dhe Hercegovinën para gazetarëve paralajmëronte se Milosheviqi nuk do të ndalej me luftën e Bosnjës, i pëlqeu kjo dikujt apo jo. Fjalët e folura të Kinkelit në vitin 1997 do të dilnin të vërteta.
Gjatë gjithë këtij kapitulli të shkatërrimit të Jugosllavisë kisha fatin të jetoja në Gjermani. Kështu që edhe sot e kësaj dite, pas njëzet vitesh, kam mirëkuptim të plotë për atë se çfarë emocionesh Lufta e Kosovës ngjallë në politikën, por edhe në diskursin emocional në Gjermani.
Pas rënies nga pushteti të Përmendores Helmut Kohl në vitin 1998, ende në Bonn, në nivelin federal në pushtet u vendos eksperimenti kuq-gjelbër, me Gerhard Schröderin dhe Joschka Fischerin në krye. Pikërisht e majta gjermane për herë të parë prej pas Luftës së Dytë Botërore – mirëpo kësaj radhe së bashku me amerikanët, britanikët, francezët dhe italianët – do të përfshihej në një luftë dhe do niste me bombardimin e caqeve ajrore në Serbi dhe Kosovë. Kjo ndërmarrje, të cilën Frank Schirrmacher në debatin e madh të hapur në Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), do ta quante “Kryqëzata Perëndimore”, kurse Jürgen Habermas në “Die Zeit” do ta përkufizonte si tension mes “Bestialitetit dhe Humanitetit”, ngjallte emocione të cilat edhe sot e kësaj dite vibrojnë sa herë që përmendet fjala Kosovë dhe Luftë.
Sa herë që në Gjermani përmendet Kosova, secili mendon në luftë. Mund të jetë që ky asociacion vjen edhe si pasojë e aliteracionit. Mund të jetë po kështu që hapja e fronteve të reja të luftës në Afganistan, Irak dhe gjithandej në botë e ka shkallëzuar kujtimin e luftës së Kosovës si një moment kujtimi. Mirëpo, edhe pas njëzet vitesh, në Berlin si atëbotë në Bonn, politikanë, gazetarë, qytetarë dhe ndërmarrës gjermanë më shtrojnë pyetjen me frikë: a është e rrezikshme të udhëtohet në Kosovë?
Këtyre dy “K”-ve (Kosovo dhe Krieg) u janë shtuar edhe dy K të reja: Kriza dhe Korrupsioni. Mirëpo, në Kosovë nuk ka krizë dhe aq më pak luftë. Korrupsion ka – por ky është sikurse në vendet tjera të rajonit të cilat duan të bëhen pjesë e BE-së dhe aso që tashmë janë bërë pjesë e BE-së. Megjithëkëtë, vetëm këtu, në Kosovë, lidhen ato dy “K”-të me një kompleks frike. Edhe më shumë se 50.000 ushtarë të Bundeswehr-it dhe mijëra nëpunës gjermanë në misione ndërkombëtare që kanë jetuar e punuar në Kosovë për krejt këto vite nuk kanë mundur ta zgjidhin këtë nyje të lidhur në kokat e njerëzve në Gjermani.
As ne kosovarët nuk mund ta zgjidhim këtë nyje. Sepse lufta e Kosovës, sado i dhembshëm që mund të jetë ky mendim, nuk është vetëm e Kosovës, por edhe e historisë së Gjermanisë. Ja që Gjermania nuk do apo nuk mundet që për këtë luftë ta gjejë një formulë të përbashkët, nuk po mundet ta sheh si të kaluar por para së gjithash nuk po e pranon si pjesë të historisë së saj.
Nëse kjo është barriera që Gjermaninë e ndalon të bëjë atë që tashmë është më se e tejkaluar dhe përkrahë në liberalizimin e vizave? A është kjo arsyeja pse Kosova si vendi i vetëm i Europës është izoluar nga bota? Apo është ky shkaku pse Kosova kundër çdo evidence të mundshme në Gjermani është e vendosur në listën e vendeve që paraqesin shkallë të lartë të rrezikshmërisë, siç e thotë Ligji për shtetet që paraqesin rrezik për Gjermaninë?
Njëzet vite pas luftës dhe njëmbëdhjetë vite pas shpalljes së pavarësisë më shumë se 400.000 kosovarë janë pjesë e pashkëputshme e shoqërisë gjermane – njerëz të vyeshëm, që punojnë fabrika të NRW, zejtari të Bavarisë, si “italianë” në Berlin apo Hamburg… pa përmendur këtu fëmijët e tyre të gjermanizuar, mijëra studentët, akademikët, sportistët e artistët. Të gjithë këta njerëz kanë të afërm në Kosovë. Dhe si tatimpagues të devotshëm ata vazhdojnë të privohen nga e drejta që të vizitohen prej familjarëve të tyre nga Kosova.
Një kompleks i çuditshëm na çon tek përfundimi që askush më shumë se vet qytetarët e Kosovës janë duke paguar çmimin edhe njëzet vjet pas përfundimit të luftës prejse u hoqën qafe forcat Milosheviqit! A është kjo e drejtë? Jo. Dhe kjo duhet të marrë fund. Kosova dhe banorët e saj- shqiptarë, serbë, romë dhe të gjitha grupet tjera etnike- do të duhej që në Europën e vlerave demokratike ta kenë vendin e tyre, thuhej atëbotë. Pse pra nuk po u ofrohet ajo karrige? Pas njëzet vitesh, në këtë besoj fort, ka ardhur koha, që Gjermania ta hedh një shikim të ri dhe ta njeh: paqen, rezultatin dhe para së gjithash forcën e jashtëzakonshme integruese të kësaj shoqërie.
Kurse nëse doni të flasim edhe njëherë për luftën: Urdhëroni!
