Shumë analistë pretendojnë se Kina është bërë fytyra e re e neokolonializmit në Afrikë, pasi ka dhënë hua dhjetëra miliardë dollarë për qeveritë e kontinentit, duke ditur se me gjasë shumë prej këtyre borxheve nuk do të paguhen kurrë.
Sipas një shkrimi të mediave të huaja, përcjell Telegrafi, Pekini vazhdoi me supozimin se qasja e saj në tregjet e Afrikës, rritja e ndikimit dhe aftësia për të shfrytëzuar depozitat e pasura të burimeve natyrore të kontinentit, do ta kompensonin atë për ndonjë kredi të papaguar.
Investimet kineze në Afrikë kanë një histori të gjatë, që daton nga dinastia Ming, por nuk ishte deri në fund të shekullit të 20-të, kur Kina ndoqi atë që tani zakonisht quhet “diplomaci e kurthit përmes borxheve” në mënyrë që të ketë “kontroll” në Afrikë.
Në vitin 2000, kreditë zyrtare të Kinës ndaj Afrikës ishin vetëm në miliona dollarë.
Ndërsa sipas një vlerësimi të Universitetit Johns Hopkins, midis viteve 2000 dhe 2015, qeveria, bankat dhe kontraktorët kinezë kishin huazuar 94 miliardë dollarë qeverive afrikane dhe ndërmarrjeve shtetërore.
Shumë vende mirëpritën investimet kineze, sepse nuk vinin me “kushtëzime”, siç është kërkesa për zgjedhje të lira, barazi gjinore, programe anti-korrupsion ose llogaridhënie qeveritare.
Gjithsesi, vullneti i liderëve afrikanë për të pranuar financimin kinez – qoftë për nxjerrjen e burimeve natyrore, ndërtimin e infrastrukturës apo për qëllime komerciale – ka ardhur me një kosto.
Shumë njerëz në Afrikë janë ankuar se punëtorët nuk trajtohen në mënyrë të drejtë, mjedisi nuk është konsideruar mirë dhe pjesa më e madhe e ndërtimit kinez është i dobët dhe e rrezikshme.
Pavarësisht nga cilësia e ndërtimit, kreditë duhet, të paktën në teori, të paguhen në Kinë, duke shtuar barrën e borxhit të qeverive.
Dy vende, Republika Demokratike e Kongos dhe Zambia – kanë nivele veçanërisht të larta të borxhit të qeverisë kineze, duke ngritur pyetjen se si këto kredi mund të rimbursohen përfundimisht, me çfarë kostoje dhe çfarë sakrificash do të duhet të bëjnë qeveritë për të shlyer ato kredi.
Kjo ka bërë që disa analistë të sugjerojnë se marrëdhënia midis Kinës dhe Afrikës është bërë “toksike”.
Pjesa më e madhe e borxhit, sidomos nga këto vende, u hoq nga huadhënësit menjëherë pas mijëvjeçarit.
Si rezultat i kreditimit agresiv të Kinës në të gjithë botën në zhvillim, veçanërisht në Afrikë, vende të tilla si Zambia kanë grumbulluar pothuajse aq shumë borxhe; Midis 2013 dhe 2018, borxhi kombëtar i Zambisë u trefishua. Pjesa më e madhe i detyrohej Kinës.
Disa OJQ e konsiderojnë akumulimin e borxhit të panevojshëm dhe të pamatur nga ana e qeverive afrikane, të cilat, ata mendojnë, sigurisht që ndajnë fajin për gjendjen e kontinentit kundrejt Kinës.
Në fund të fundit, askush nuk i detyroi ata të pranonin kreditë.
Po sipas shkrimit në fjalë, disa projekte u konsideruan shpenzime “koti”, për të ndihmuar që politikanët të zgjidheshin ose të rizgjidheshin.
Në Zambia, për shembull, kreditë kineze paguan për dy aeroporte të reja dhe një shumëllojshmëri të “rrugëve për askund”, ndërsa vendit ende i mungonin kaq shumë gjëra elementare.
Ndërkohë që “për të luajtur tango nevojiten dy persona” (këtë rast një huadhënës dhe një huamarrës), huatë për zhvillim shpesh janë të vështira për t’u marrë.
Kështu që Pekini kishte një detyrim për të siguruar që huamarrësit të kuptonin implikimet e pranimit të parave të tij.
Dhe gjithashtu, askush në Zambia nuk beson se Kina thjesht do ta falë borxhin e saj.
Në vitin 2018, borxhi publik i Kenisë së pari e tejkaloi vlerën prej 50 miliardë dollarësh. Në atë kohë, Kina ishte huadhënësja më e madhe e Kenisë deri tani, duke përbërë 72% të borxhit bilateral – një rritje prej 15% nga 2016.
Borxhi i Kenias në Kinë ishte gjithashtu 8 herë më shumë se ajo që kishte marrë nga huadhënësi i saj më i madh, Franca.
Në të njëjtin vit, FMN ndaloi qasjen e Kenias në një kredi kreditimi prej 1.5 miliard dollarë për shkak të mospërputhjes me objektivat fiskale, duke i kërkuar Nairobit që të ulë deficitin e saj.
Kenia më pas u detyrua të heqë dorë nga kontrolli i portit të saj më të madh dhe më fitimprurës në Mombasa, kontroll që ia dha Kinës, si rezultat i paaftësisë së Nairobit për të shlyer borxhet e saj ndaj Pekinit.
Asetet e tjera që lidhen me dërgimin në brendësi të mallrave nga porti, duke përfshirë Deponinë e Kontejnerëve të Inlandit në Nairobi dhe hekurudhën Standard Gauge, u kërcënuan gjithashtu të komprometohen në rast të marrjes së një porti kinez.
Për t’i bërë gjërat edhe më keq, Kenia ra dakord për marrëveshjen e hekurudhave me kuptimin se çdo mosmarrëveshje investimi do të ishte subjekt i ligjit kinez dhe do të ndodhte në Kinë.
Nëse do të ndodhte, Banka Exim e Kinës do të marrë në posedim asetet nga Autoriteti Portual i Kenisë.
Në të njëjtën kohë, Zambia ishte planifikuar të humbiste aeroportin e saj ndërkombëtar dhe rrjetin kombëtar të energjisë elektrike në Pekin për shkak të mos pagimit të kredive kineze.
Gjithsesi, kinezët e dinë se Afrika do të jetë një kontinent më i zgjuar i klientelës dhe një negociator më i vështirë dhe më i kërkuar në të ardhmen.
Udhëheqësit afrikanë ndoshta ishin thjesht lakmitarë dhe kishin frikë se paratë nuk do të rrjedhin në fund.
Shumë prej tyre nuk i morën parasysh pasojat; as kinezët.
Megjithatë, ndërsa burimet natyrore të botës bëhen gjithnjë e më të pakta, vendet afrikane kanë arritur të kuptojnë se sa “karta” mbajnë ata, dhe më në fund kanë vendosur të qëndrojnë me Kinën.
Nëse vendet afrikane menaxhojnë me sukses tranzicionin nga kombet që kanë vetëm burime natyrore në fuqi prodhuese që në fakt mund të konkurrojnë me Kinën, natyra e marrëdhënieve të tyre me Pekinin do të ndryshojë edhe më tej.
Thënë shkurt, të dy palët e dinë se në fund të fundit kanë nevojë për njëri-tjetrin. Sfida do të jetë gjetja e ekuilibrit të duhur midis pasurisë, fuqisë dhe parave të Kinës, burimeve të vendeve afrikane dhe potencialit të madh.
