Operacioni amerikan në Irak mund të ketë një fund jo të mirë – a po rritet fuqia e Iranit dhe si do të ndikojë kjo në raport me SHBA-në

Bota

Operacioni amerikan në Irak mund të ketë një fund jo të mirë – a po rritet fuqia e Iranit dhe si do të ndikojë kjo në raport me SHBA-në

Më: 19 janar 2020 Në ora: 06:25
Foto ilustrim

Donald Trump nuk i ka tërhequr trupat amerikan nga Iraku me gjithë premtimin e tij për t’i dhënë fund luftërave të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. E ky do të ishte veprim jo i mirë i tij, pasi do t’ti duhet të përballet me presionin e vazhdueshëm të sulmit nga forcat iraniane, duke e çuar kështu në “fitore” Iranin.

Zyrtarët në parlamentin e Irakut, ku blloqe të fuqishëm kanë lidhje të pathyeshme me Teheranin, filluan një proces për t’i dhënë fund pranisë së trupave të huaj në vend, në një raport të qartë për SHBA-në pasi vranë komandantin e lartë iranian Qasm Soleimani në një sulm me dron në Bagdad dy javë më parë,

Në vazhdën e sulmeve, operacionet e përbashkëta amerikano-irakiane kundër ISIS u lanë në pritje, dhe kryeministri i përkohshëm i Irakut tha se tërheqja e trupave amerikane ishte mënyra e vetme për të “mbrojtur të gjithë ata në tokën irakiane”, megjithëse këtë javë ai tha ky vendim do të varet nga qeveria tjetër.

Por një tërheqje nga SHBA mund të sjellë edhe më shumë telashe, thonë ekspertët.

ISIS vazhdon sulmet në vend dhe pa SHBA-në, dhe grupi do të kishte më shumë hapësirë ​​për tu ringjallur. Në të njëjtën kohë, Irani do të jetë në gjendje të zgjerojë fuqitë e tij tashmë të gjerë në Bagdad.

Teherani dhe Uashingtoni kanë tentuar për ndikim në Irak që nga pushtimi i SHBA-së në 2003 dhe në atë betejë, Irani tashmë po fiton.

Strategjia e saj e qëndrueshme dhe koherente që i mungon SHBA-së, i ka lejuar Teheranit që gradualisht të endet në strukturën e jetës së përditshme në Irak.

Ajo ka kapitalizuar me vite lufte dhe okupimi për të formuar grupe militantësh që janë bërë fraksione zyrtare të ushtrisë irakiane, ndërsa ekonomikisht, ajo siguron një sasi të madhe të eksporteve në të cilat janë mbështetur Irakianët.

Për shkak të atyre lidhjeve, vendimi i parlamentit irakian për t’u bashkuar me Iranin pas sulmit ndaj Soleimani nuk është për t’u habitur. Sulmi duket se ka rikthyer mbrapa, në dobi të qëllimit afatgjatë të Iranit: nxjerrjen e SHBA-së nga Lindja e Mesme.

“Irani është shteti më me ndikim në Irak tani”, tha Fawaz Gerges, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Shkollën e Ekonomisë dhe Shkencave Politike në Londër.

Sipas tij, kjo fuqi do të rritet vetëm nëse SHBA-ja largohet.

Ai tha se sfida më e rëndësishme për Irakun tani nuk ishte ISIS, por rindërtimi i shtetit, luftimi i korrupsionit, ndryshimi i qeverisë sektare në një të bazuar në shtetësinë dhe profesionalizimin e ushtrisë.

Irani nuk është i interesuar për ato qëllime, tha Gerges dhe një tërheqje e SHBA-së do ta forconte atë më tej arritjen e saj në Lindjen e Mesme.

“Nëse SHBA largohet, njerëzit në të gjithë rajonin do të mendojnë se përkundër pajisjeve të tij retorike të luleve, Trump në të vërtetë nuk ka një strategji për Lindjen e Mesme dhe në fund të ditës do të shkojë në shtëpi”, tha Gerges.

Të dalësh jashtë me force do të ishte një fund poshtërues për misionin e gjatë të SHBA-së në Irak, i cili ka thithur qindra miliarda para të taksapaguesve amerikanë dhe ka lënë të vdekur mijëra ushtarë amerikanë.

Sekretari amerikan i Shtetit Mike Pompeo ka mohuar që SHBA do të largohet, por tregoi për një ulje të mundshme të numrave. Gerges e sheh atë propozim si një ushtrim për të shpëtuar fytyrën për SHBA-të që mund të lejojë që trupat amerikane të qëndrojnë në numër të vogël për luftën kundër ISIS, por në thelb të fillojnë procesin e tërheqjes.

Si e kapi Irani, shtetin e Irakut?!

Pjesa më e madhe e fuqisë së Iranit në Irak vjen përmes grupeve të militantëve që kanë rrënjë në luftën Irak – Iran në vitin 1980. Rekrutimi i luftëtarëve nga Iraku nuk ishte aq i vështirë. Iraku ishte një komb me shumicë shiite i udhëhequr për më shumë se dy dekada nga diktatori Saddam Hussein, i lindur një Sunit.

Irani, i cili ka kohë që e ka zënë veten si udhëheqësi botërore i myslimanëve shiitë, burgosi shiitë e luftës dhe refugjatët dhe i ktheu ata në ushtarë që do të ktheheshin në Irak për të vepruar në interes të Teheranit, sipas Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare. Disa u bënë pjesë e asaj që tani njihet si Organizata Badr, thuhet në raport, si një grup milicie ashtu edhe një parti politike anti-amerikane në Irak sot.

“Për shkak të aftësisë organizative institucionale të atyre grupeve paraushtarake, kur Saddam ra dhe shtypja mbaroi, ata lulëzuan. Ata kishin aftësi të zgjerohen dhe të operojnë më shumë”, tha Jack Watling.

Lufta kundër ISIS siguroi një mundësi tjetër rekrutimi për Iranin, veçanërisht pasi grupi terrorist mori Moisiun dhe ushtria irakiane u rrëzua. Ishte në këtë kohë Njësitë Popullore të Mobilizimit (PMU), një koalicion i kryesisht militantëve shiitë, u formuan dhe u bënë një forcë e fuqishme në vend, në mungesë të një ushtrie të vërtetë.

Sipas Watling, tani ka rreth 113,000 personel me rrogë në grupin e fuqishëm të Irakut të mbështetur nga Teherani. Prej tyre, rreth 60,000 janë të dislokueshëm në mënyrë aktive si luftëtarë, dhe prej tyre, 36,000 drejtohen nga Irani, përcjell Telegrafi.

Në zgjedhjet e Irakut për vitin 2018, krahu politik i PMU-ve, Fatah, fitoi numrin e dytë të vendeve në parlament, duke i dhënë një zë tjetër të fuqishëm interesave iraniane në qeverinë e Irakut.

Ekonomikisht, Irani ka siguruar që Iraku të jetë i varur prej tij për energji, duke kërkuar zbrazësi dhe heqje dorë nga SHBA-ja. Iraku është gjithashtu destinacioni i dytë më i rëndësishëm i Iranit për eksportet e tij, pas Kinës, kështu që Teherani dëshiron të sigurojë se tregu i tij përtej kufirit është i siguruar mirë.

Trump dërgon mesazhe të përziera

Ndërsa Irani bëri përparim të qëndrueshëm në qeverinë dhe ushtrinë e Irakut, objektivi i SHBA-së në Irak ka ndryshuar aq shumë herë sa është bërë baltë dhe e paqartë. Zyrtarët irakienë po rriten duke u lodhur nga ndryshimet që kanë ardhur me secilin president të ri amerikan, dhe sinjalet e përziera që po dërgohen nga administrata Trump.

Pompeo po mundohet të dërgojë mesazhin se SHBA është në Irak për të luftuar ISIS, ndërsa sulmet ndaj iranianëve atje dhe komentet nga Trump tregojnë ndryshe.

Vitin e kaluar, Trump pranoi në një intervistë për CBS News se ai dëshironte të mbante një bazë në Irak “sepse unë dua të shikoj pak në Iran sepse Irani është një problem i vërtetë”. Komenti provokoi Teheranin dhe mbolli konfuzion në Irak.

“Nëse SHBA thanë që objektivi ynë është një Irak i fortë dhe i qëndrueshëm, atëherë në shumë mënyra kursi i tyre më i mirë i veprimit do të ishte të bashkëpunonin ngushtë me iranianët. Por nuk është kështu. Dëshira e tyre për të kundërshtuar qeverinë iraniane në shumë mënyra e tejkalon dëshirën e tyre për të mbështetur shtetin e Irakut. Ka kontradikta në politikën e SHBA në rajon”, tha Watling.

Zemrat dhe mendjet fituese

Me gjithë arritjen e ndryshimit të regjimit, SHBA po kërkonin, në kapjen dhe ekzekutimin e Saddamit. SHBA u largua nga Iraku në vitin 2011 me një qeveri të paqëndrueshme në vend. Nuk kishte zgjidhje tjetër përveç që t’i dërgonte trupat përsëri për të shuar zjarre me përhapjen e ISIS. Irani gjithashtu mori pjesë në luftën kundër ISIS, por ajo vazhdoi me përpjekjen e saj për të rritur ndikimin në Irak.

Por Irani po dështon në një fushë të rëndësishme. Nuk ka fituar vërtet zemrat e njerëzve.

Protestuesit antiqeveritar që janë grumbulluar gjatë shumë viteve, janë gjendur përballë forcave të mbështetura nga Irani.

Demonstruesit po marshonin kundër korrupsionit endemik, sistem qeverisjeje të futur nga SHBA që e ndan pushtetin bazuar në përkatësinë sektare. Ndërsa Irani nuk e krijoi atë status quo, ai ka pasur një interes në ruajtjen e tij .

Në pamjet video të disa prej demonstratave, protestuesit mund të dëgjohen duke thirrur thirrje kundër Iranit dhe SHBA-së. Në veçanti, irakianët e rinj nuk duan as SHBA-të dhe Iranin në vendin e tyre, tha Joost Hitermann, i cili udhëheq programin e Grupit Ndërkombëtar të Krizave në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.

“Irakianët duan të heqin qafe të dyja vendet. Disa mund të pëlqejnë njërin më shumë se tjetri, dhe nuk duan që vetëm njëri prej të dyve të mbetet atje, të dominojë vendin e tyre”, tha Hitermann.

“Irakianët shiitë mund të jenë në përputhje të ngushtë me Iranin, por ata nuk pajtohen me Ayatollah Ali Khamenei. Mënyra iraniane nuk është gjithçka që duan irakianët shiitë”.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat