LIVE: Sulme me raketa ruse në rajonin e Donetskut - Rusia merr hapin e radhës, vendosë armë bërthamore taktike në Bjellorusi!

Nuk ka "indikacione" se Rusia po përgatitet të përdorë një armë bërthamore pas njoftimit të Vladimir Putin se disa armatime "taktike" do të zhvendoseshin në Bjellorusi, tha Shtëpia e Bardhë, përcjell Bota sot.

Zyrtarët amerikanë do të "vazhdojnë të monitorojnë këtë situatë" por nuk shohin arsye "për të rregulluar qëndrimin tonë strategjik bërthamor".

“Ne mbetemi të përkushtuar ndaj mbrojtjes kolektive të aleancës së NATO-s”, shtohet në një deklaratë.

Ajo vjen pasi zoti Putin tha se kishte nënshkruar një marrëveshje për stacionimin e armëve bërthamore taktike në Bjellorusi.

Dhjetë avionë të aftë për të mbajtur armatimin thuhet se tashmë janë zhvendosur atje.

Deri më 1 korrik do të ndërtohet një objekt magazinimi për vetë armët.

Sipas Qendrës për Kontrollin e Armëve dhe Mospërhapjen, SHBA-ja tashmë ka rreth 100 koka bërthamore në bazat ajrore në pronësi të aleatëve evropianë, përfshirë Gjermaninë, Holandën dhe Turqinë.

Autoritetet ukrainase thanë se dy civilë u vranë në një sulm me raketa ruse në rajonin lindor të Ukrainës Donetsk të shtunën, përcjell Bota sot.

Një burrë u vra në qytetin Chasiv Yar dhe një grua u vra në qytetin Toretsk, tha Andriy Yermak, kreu i zyrës së presidentit ukrainas, në një postim në Telegram të shtunën.

Kjo vjen pasi tre persona u vranë në një sulm me raketa ruse gjatë natës në qytetin e Kostantynivka në rajonin e Donetsk të premten.

Qyteti është goditur me frekuencë në rritje nga raketat ruse, veçanërisht nga S-300 i pasaktë. Kostantynivka shtrihet rreth 20 kilometra (12 milje) në perëndim të qytetit të sulmuar të Bakhmut.

Presidenti rus, Vladimir Putin, ka nënshkruar një marrëveshje për vendosjen e armëve bërthamore taktike në Bjellorusi.

Sipas agjencisë ruse të lajmeve Tass, dhjetë avionë të aftë për të mbajtur armatimin thuhet se tashmë janë zhvendosur atje, shkruan Skynews.

Supozohet se deri më 1 korrik do të ndërtohet një objekt magazinimi për armët.

“Ne ramë dakord me [presidentin e Bjellorusisë Aleksandër] Lukashenko që do të vendosim armë bërthamore taktike në Bjellorusi pa shkelur regjimin e mospërhapjes”, tha Putin.

Putin pretendoi se nuk do të shkelte marrëveshjet e mospërhapjes bërthamore, pasi SHBA-ja tashmë ka armë të tilla të stacionuara në Evropë, raporton Tass.

Shtetet e Bashkuara kanë rreth 100 koka bërthamore në bazat ajrore në kontinent, duke përfshirë Gjermaninë, Holandën dhe Turqinë, sipas Qendrës për Kontrollin e Armëve dhe Mospërhapjen.

Çfarë është mospërhapja?

Regjimi i mospërhapjes së përmendur nga Putini është një traktat ndërkombëtar që synon të parandalojë përhapjen e armëve bërthamore – duke i mbajtur ato larg nga duart e vendeve që nuk i kanë ato tashmë.

Ai u nënshkrua në vitin 1968 nga dhjetëra vende, duke përfshirë Bashkimin Sovjetik, SHBA-në dhe Britaninë e Madhe.

Putin tha se armët që do të vendosen në Bjellorusi do të jenë ende nën kontrollin rus.

Në pritje – ndoshta frika – të mbështetjes perëndimore për “ofensivën e pranverës” së Ukrainës, Rusia i ka kaluar javët e fundit duke fortifikuar mbrojtjen e saj.

Përparimi ka qenë i kufizuar dhe pavarësisht shtatë muajve të luftimeve intensive, qytetet si Bakhmut nuk ka rënë në duart e rusëve.

Tani, Rusia duket më afër fundit – ritmi i sulmeve ka rënë me mbi 80 për qind, raporton skynews.

Grupi i mercenarëve Wagner po bën përparim të ngadalshëm në veri të Bakhmutit, por ushtria ruse po përpiqet të zëvendësojë humbjet dhe po i mungon municioni dhe idetë.

Momenti ka humbur dhe ushtria ruse ka nevojë për një pauzë operacionale.

Raportet sugjerojnë gjithashtu se shumë forca ushtarake ruse po ri-dislokohen, duke i lënë mercenarët nën fatin e mëshirës në Bakhmut.

Nëse është e vërtetë, Rusia pranon se vëmendja e saj tani duhet të zhvendoset nga sulmi në mbrojtje në përgatitje për kundërsulmin e parashikuar të Ukrainës.

Edhe Ukraina ka pësuar viktima të mëdha. Megjithatë, nëse Ukraina do të çlirojë territorin e saj, çdo ofensivë duhet të jetë e shpejtë dhe vendimtare për të shfrytëzuar lodhjen e dukshme të ushtrisë ruse.

Shumë analistë ushtarakë besojnë se ukrainasit do të luftojnë për të dëbuar rusët nga Donbasi dhe Krimea.

Çdo ofensivë – edhe nëse është e suksesshme – do t’i vjen fundi dhe kjo pritet të ndodh para se të çlirohet e gjithë Ukraina.

Mbështetja ushtarake perëndimore është e brishtë. Tashmë ka shenja në rritje se furnizimi me armë të fuqishme, në rastin më të mirë është i kufizuar dhe në rastin më të keq po i vjen fundi.

Për më tepër, Kina ka një ndikim në rritje mbi Rusinë dhe nuk dëshiron që lufta t’i sjell pasoja të padëshiruara. Perëndimi nuk do të dëshirojë që të jetë paqebërëse Kina.

Ukraina do të fillojë ofensivën e saj me një arsenal mbresëlënës armësh të teknologjisë së lartë perëndimore, por çfarë do të arrihet në fushën e betejës?

Të dyja palët ka të ngjarë ta mbyllin vitin të rraskapitur, ndoshta me pak ndryshime pasi asnjëra nuk do të ketë burime – burra ose materiale – për të bërë një lëvizje vendimtare.

Në atë fazë, Perëndimi do të përballet me një zgjedhje – të vazhdojë të mbështesë një konflikt të zgjatur me burime në pakësim, i cili rrezikon të favorizojë strategjinë e lojës së gjatë të Rusisë – ose të ushtrojë presion (në të dyja palët) për të siguruar fundin e gjakderdhjes dhe fokusimin në rindërtimin e Ukrainës.

Aksionet nuk mund të jenë më të larta për Ukrainën – është vendosur skena për atë që mund të jetë kapitulli i fundit i këtij konflikti. 

“Nëse Vladimir Putin, në emër të të cilit Gjykata Ndërkombëtare Penale në Hagë ka lëshuar një urdhër arresti do të vijë në Kroaci, në do ta arrestojmë menjëherë”, kryeministri kroat Andrej Plenkovic e bëri këtë deklaratë të fortë nga Brukseli ku ndodhej për samitin e BE-së e takimin e Këshillit të Europian.

Vendi i tij ka aderuar në statutin e kësaj Gjykate dhe ka miratuar një ligj për bashkëpunim me të. “Ligji në fjalë parashikon të gjitha procedurat në raste fletë-arresti, dhe me sa di unë, imuniteti këtu nuk vlen. Për këtë arsye, procedura e ndjekur do të ishte pikërisht ashtu siç parashikohet në ligj dhe autoritetet kompetente, me siguri do të reagonin”, ishte komenti i Plenkovicit kur një gazetar e pyeti sesi do të vepronin në rast se presidenti rus vizitonte Kroacinë.

Shefi i ekzekutivit kroat shtoi se “ideja e një vizite të tillë nuk është dhe aq realiste”. “Unë nuk besoj se ai do të lëvizë kaq shpejt në vende që janë firmëtare të statutit të Romës”, shtoi Plenkovic. Sipas juristit amerikan  David Scheffer, pavarësisht nëse del në bankën e të akuzuarve ose jo, presidenti rus do të jetë gjithmonë një “i akuzuar i arratisur” nga drejtësia ndërkombëtare.

Gjykata Ndërkombëtare Penale ditë më parë një mandate arresti për Putinin, duke e akuzuar atë për krime lufte në Ukrainë, përfshirë dëbimin e paligjshëm të fëmijëve.

Presidentja e Komisionit Evropian Ursula uon der Leyen do të udhëtojë në Kinë me presidentin francez Emmanuel Macron në javën e parë të prillit.

Nga Parisi, presidenti francez kujtoi se ai është “i përkushtuar për të koordinuar dhe shprehur një zë evropian” kundër Rusisë dhe luftës në Ukrainë.

“Ne duhet të përpiqemi sa më shumë që të jetë e mundur të angazhojmë Kinën në anën tonë në mënyrë që të ushtrojmë presion mbi Rusinë që të përmbahet në mënyrë të sigurt nga përdorimi i armëve kimike ose bërthamore dhe të ndalojë konfliktin, të kthehet në tryezën e bisedimeve dhe të arrijë respektimin e ligjit ndërkombëtar, integritetin territorial dhe sovranitetin e Ukrainës”, sqaroi ai.

Ursula von der Leyen pritet të mbajë një fjalim të enjten në Bruksel mbi marrëdhëniet BE-Kinë.

Gjatë diskutimeve të tyre të vjeshtës mbi këtë çështje, liderët evropianë dukej se donin të gjenin rrugën e tyre drejt Kinës, pa u rreshtuar me SHBA-në dhe pa u zhvendosur në një logjikë “konfrontimi sistematik”.

Alarmi po rritet në Zaporizhzhia. “Si rezultat i rënies së ujit nga rezervuari i Kakhovkës, ekziston rreziku i dështimit të sistemeve të ftohjes së termocentralit bërthamor të Zaporizhzhia, termocentrali më i madh bërthamor në Evropë. Kjo mund të nënkuptojë një skenar të mundshëm të Fukushimës në mes të kontinentit të Evropës për shkak të Rusisë”. Skenari alarmant është mbështetur nga Ministri i Mbrojtjes së Mjedisit dhe Burimeve Natyrore të Ukrainës, Ruslan Strilets, në një përditësim në Facebook. Sipas ministrit, gati 5 milionë ukrainas nuk kanë akses në ujë të pijshëm dhe 70% e popullsisë mund të mbetet pa këtë burim për shkak të bombardimeve ruse.

Si ndryshon Zaporizhia nga Çernobili?

Granatimet rreth Zaporizhia shkaktuan paralajmërime për një tjetër Çernobil , fatkeqësia më e keqe bërthamore në histori. Por ka dallime të shumta midis dy termocentraleve ukrainas dhe ekspertët këmbëngulin se një përsëritje e kataklizmës së 1986 është praktikisht e pamundur.

Uzina e Çernobilit përdorte reaktorë RBMK të moderuar nga grafiti i epokës sovjetike, të cilëve u mungonte një strukturë moderne frenuese, përkatësisht një kube prej betoni dhe çeliku e krijuar për të parandaluar çdo lëshim rrezatimi. Në të kundërt, secili nga gjashtë reaktorët në uzinën Zaporizhia janë reaktorë uji nën presion të mbyllur në një enë masive çeliku, të vendosur në një ndërtesë betoni. Dizajni quhet VVER, që është akronimi rus për Reaktorin Ujë-Ujë-Energji. “Frenat në këta reaktorë janë shumë më të mirë. Nëse këta reaktorë do të dëmtoheshin, do të ishte shumë më e lehtë të mbylleshin”, shprehen ekspertët.

Shkalla e një shkrirje hipotetike bërthamore do të ishte gjithashtu shumë më e vogël se Çernobili, thonë ekspertët. Pas shkrirjes së reaktorit në vitin 1986, rrezatimet radioaktive u përhapën në pjesën më të madhe të hemisferës veriore, ndërsa rreth 150,000 kilometra katrorë në Bjellorusi, Rusi dhe Ukrainë u kontaminuan. Kjo ndotje u përhap deri në 500 kilometra në veri të zonës.

Ekspertët sugjerojnë në vend të kësaj se skenari më i keq do të dukej më shumë si një fatkeqësi më e fundit.

"Fukushima është një analogji më e mirë"

"Fukushima është një analogji më e mirë se Çernobili. Në këtë rast, mund të jetë e nevojshme të evakuohen njerëzit dhjetëra kilometra rreth termocentralit, veçanërisht në drejtim të erës. Në mes të një lufte, kjo do të ishte jashtëzakonisht e rrezikshme", thonë ekspertët. Sipas tyre, të gjitha rrezatimet radioaktive do të përhapeshin rreth 10 ose 20 kilometra nga Zaporizhia përpara se të ndalonin së paraqituri rreziqe serioze për shëndetin.

"Nëse diçka arrin të shkaktojë shkrirjen e reaktorit, gazrat mund të dalin në atmosferë dhe të udhëtojnë me erën derisa të largohen nga atmosfera. Ka hollim me distancën, kështu që shumë shpejt hollimi bëhet i mjaftueshëm që ndikimi është jo më shumë e rëndë për mjedisin dhe shëndetin e njerëzve”, shprehen ekspertët. Por për njerëzit që jetojnë në Ukrainën jugore të shkatërruar nga lufta, katastrofa bërthamore nuk është rreziku më imediat. “Nëse e krahasoni me rreziqet e tjera me të cilat përballen, ky rrezik nuk është shumë i madh”, shtojnë ata.

Termocentralet

Termocentralet janë objektiva të zakonshëm në konfliktet moderne, sepse shkatërrimi i tyre pengon aftësinë e një vendi për të vazhduar luftimet. Por reaktorët bërthamorë nuk janë si burimet e tjera të energjisë. Ato përmbajnë sasi të mëdha materiali radioaktiv, i cili mund të çlirohet në shumë mënyra të ndryshme.

Bombardimi ajror ose zjarri i artilerisë, për shembull, mund të shkatërrojnë ndërtesën e kontrollit të reaktorit ose mund të shkëpusin linjat jetike të ftohësit që mbajnë qendrën e tij të qëndrueshme. Po kështu, mund të ndodhë edhe një sulm kibernetik që ndërpret operacionet e centraleve, si dhe një ndërprerje e energjisë jashtë vendit, në të cilën mbështeten centralet bërthamore për të vazhduar funksionimin. Nëse një bërthamë reaktori do të shkrihej, gazrat shpërthyes ose mbeturinat radioaktive do të dilnin nga struktura e kontrollit. Pasi të dilnin në atmosferë, rrjedhjet do të përhapeshin në mijëra milje, duke nxjerrë në dritë elementë radioaktivë shumë toksikë në peizazhet urbane dhe rurale.

Asnjë vendim nuk është marrë ende nëse presidenti rus Vladimir Putin do të marrë pjesë në samitin e BRICS në Afrikën e Jugut në gusht, tha të premten zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov.

“Asnjë vendim nuk është marrë ende për këtë”, u shpreh Peskov për CNN.

Brazili, Rusia, India, Kina dhe Afrika e Jugut njihen si ekonomitë e BRICS me rritje të shpejtë.

Në fillim të këtij muaji, Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi një urdhër arresti për Putinin me akuza për krime lufte. Urdhri lidhet me një skemë të supozuar për të dëbuar fëmijët ukrainas në Rusi.

Afrika e Jugut është një palë e konventës që kërkon arrestimin e kujtdo për të cilin është lëshuar një urdhër nga gjykata.

Yevgeny Prigozhin, biznesmeni i lidhur me Kremlinin që kontrollon grupin mercenar, Wagner, ka mbrojtur praktikën e grupit të tij për të rekrutuar të dënuar për të luftuar në Ukrainë.

Në një deklaratë të publikuar nga shërbimi për shtyp i Prigozhnit, ai tha se mbi 5.000 të burgosur janë falur dhe u janë kthyer jetës civile pasi kanë shërbyer për gjashtë muaj në luftë.

Sipas tij, më pak se 1 për qind e tyre kanë kryer ndonjë krim tjetër në muajin e parë pasi janë kthyer në Rusi. Ai pretendoi se kjo përqindje është shumë më e ulët sesa niveli tipik i recidivizmit.

“Kemi reduktuar krimin në Rusi”, pretendoi Prigozhin.

Asnjë nga pretendimet e Prigozhin nuk kanë mundur të verifikohen në mënyrë të pavarur.

Anëtarët e Wagneri-it – me mijëra burra të rekrutuar nga burgjet në mbarë Rusinë – kanë qenë aktivisht të përfshirë në pushtimin e paprovokuar të Ukrainës, që Rusia nisi shkurtin e vitit të kaluar.

Prigozhin muajin e kaluar tha se Wagner më nuk do të rekrutojë të burgosur, ndërkaq Ministria ruse e Mbrojtjes raportohet se ka nisur fushatën e vetë të rekrutimit në burgjet ruse.

Kryetari i Parlamentit të Rusisë ka propozuar ndalimin e aktiviteteve të Gjykatës Penale Ndërkombëtare, pasi kjo gjykatë lëshoi urdhërarrestim për presidentin rus, Vladimir Putin, duke e akuzuar atë për krime lufte.

Vyacheslav Volodin, aleat i Putinit tha se legjislacioni rus duhet të ndryshohet për të ndaluar çdo aktivitet të Gjykatës Penale Ndërkombëtare në Rusi dhe për të ndëshkuar këdo që jep “asistencë dhe ndihmë” për këtë gjykatë me seli në Hagë.

“Është e nevojshme të punojmë në ndryshimet e legjislacionit për të ndaluar çdo aktivitet të Gjykatës Penale Ndërkombëtare në territorin e shtetit tonë”, tha Volodin përmes një postimi në Telegram.

Ai tha se Shtetet e Bashkuara kanë rregulluar ligjin që ndalon që qytetarët amerikanë të gjykohen nga kjo gjykatë dhe se Rusia duhet të veprojë në këtë drejtim.

Çdo asistim apo mbështetje për këtë gjykatë brenda Rusisë, tha ai, duhet të dënohet me ligj.

Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi urdhërarrestim më herët gjatë këtij muaji, duke e akuzuar Putinin për krime lufte, përkatësisht për dëbimin e paligjshëm të qindra fëmijëve nga Ukraina. Gjykata tha se ka arsye të bazuara të besojë se Putini mban përgjegjësi individuale kriminale.

Zyrtarët rusë kanë paralajmëruar kundër përpjekjeve për ta arrestuar Putinin, që është lider i Rusisë që nga viti 1999. Ata kanë thënë se arrestimi eventual i tij do të përbënte shpallje lufte kundër fuqisë më të madhe bërthamore në botë.