Javën e ardhshme skadon afati joformal i dhënë nga Komisioni Evropian për vendet anëtare për të paraqitur kërkesa për aktivizimin e klauzolës së përjashtimit fiskal për rritjen e investimeve në mbrojtje.
Muajin e kaluar, KE publikoi planin ReArm Europe, i cili parashikon një rritje të shpenzimeve të mbrojtjes 1.5 për qind të GDP-së vjetore të vendeve anëtare.
KE u bëri thirrje vendeve anëtare që deri në fund të prillit të aktivizojnë klauzolën kombëtare për devijimin nga Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes, gjë që do t'u lejojë atyre hapësirë shtesë buxhetore për të rritur shpenzimet e mbrojtjes, në kuadër të rregullave fiskale të BE-së.
Sipas vlerësimit të KE, nëse të gjitha vendet anëtare do të rrisnin shpenzimet e tyre të mbrojtjes 1.5% në vit gjatë katër vjetëve të ardhshëm, kjo do të siguronte 650 miliardë euro për investime në projektet e mbrojtjes.
KE propozoi gjithashtu një program kredie 150 miliardë euro për financimin e projekteve të përbashkëta të mbrojtjes, transmeton KosovaPress.
Një zëdhënës i KE-së deklaroi javën e kaluar se deri më tani asnjë vend anëtar nuk ka paraqitur një kërkesë për të aktivizuar klauzolën kombëtare për përjashtim nga rregullat buxhetore. Deri më tani, vetëm dy shtete anëtare kanë njoftuar se do ta bëjnë këtë javën e ardhshme - Portugalia dhe Sllovenia.
KE ka ftuar vendet anëtare të dorëzojnë aplikime deri më 30 prill, me mundësinë e paraqitjes së aplikacioneve në një datë të mëvonshme, për shkak se shumica e qeverive të vendeve anëtare kishin përfunduar tashmë planet e tyre buxhetore përpara se KE të publikonte planin.
Një arsye tjetër është se disa nga vendet që udhëheqin një politikë fiskale të kujdesshme mund të rrisin shpenzimet e mbrojtjes 1.5 për qind pa kaluar “në të kuqe” - deficiti i tyre buxhetor nuk do të kalonte 3 për qind të lejuar të GDP-së.
Një pjesë e mirë e shteteve anëtare nuk duan ta aktivizojnë këtë klauzolë sepse tashmë kanë deficite të mëdha buxhetore dhe borxhi i tyre publik e kalon shumë 60 për qind të GDP-së.
Vende si Italia apo Franca kanë probleme me qëndrueshmërinë e borxhit publik, ndaj një rritje e mëtejshme e deficitit buxhetor mund të shkaktojë reagime negative nga tregjet financiare.
Kujtojmë, të mërkurën, Komiteti i Çështjeve Ligjore të Parlamentit Evropian votoi për të mbështetur një opinion ligjor që kundërshtonte përpjekjen e KE për të anashkaluar Parlamentin Evropian për një fond hua riarmatimi prej 150 miliardë eurosh.
Ndërsa KE ka autonomi të plotë në zgjedhjen e bazave ligjore për propozimet e tij, votimi jo detyrues mund të shkaktojë një përplasje më të gjerë institucionale.
Plani i propozuar në mars përfshin 150 miliardë euro kredi për prokurimin e përbashkët të pajisjeve të mbrojtjes të prodhuara në Evropë, të financuara nga Veprimi i Sigurisë për Evropën (SAFE). Për miratimin e shpejtë, Komisioni po përdor nenin 122 të traktatit të BE-së.
Ky nen lejon që propozimi të anashkalojë negociatat parlamentare dhe të shkojë drejt e në Këshill për negocim dhe miratim. Roli i Parlamentit është reduktuar në paraqitjen e sugjerimeve dhe kërkesës për debate.
Por sipas shërbimit ligjor të PE-së, neni 122 është mjeti i gabuar për punën. Propozimi, siç është, nuk e plotëson pragun për kompetencat emergjente dhe i mungon një bazë solide ligjore, thuhet në opinionin ligjor.
Tani i takon presidentes së Parlamentit Evropian Roberta Metsola të vendosë për lëvizjen e ardhshme. Metsola mund ta përshkallëzojë çështjen, të thërrasë një debat plenar, t'i shkruajë një letër zyrtare Ursula von der Leyen, apo edhe ta çojë luftën në Gjykatën e Drejtësisë së BE-së.
