Publicisti serb ia “shuan” shpresat Vuçiqit: Ja çka do të ndodhë me Asociacionin dhe pse marrëveshja e Ohrit s’është në dëm të Kosovës

Intervista

Publicisti serb ia “shuan” shpresat Vuçiqit: Ja çka do të ndodhë me Asociacionin dhe pse marrëveshja e Ohrit s’është në dëm të Kosovës

Naile Ejupi Nga Naile Ejupi Më 31 mars 2023 Në ora: 12:04
Pamje nga takimi i 18 marsit në Ohër.

Publicisti serb, Zlatoje Martinov ka thënë se Asociacioni i komunave serbe nuk do të ketë as funksione ekzekutive e as legjislative dhe nuk do të jetë Republika Srpska e re.

Sipas tij, asociacioni është një lloj autonomie kulturore, mund të financohet nga Serbia, por do të jetë nën kontroll të rreptë të qeverisë qendrore të Kosovës.

Martinov në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot”, ka deklaruar se në marrëveshjen e Ohrit nuk përmendet njohja reciproke, por nga ajo del vetëm njohja de fakto, sepse flet për respektimin e ndërsjellë të sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës dhe Serbisë.

Publicisti në intervistë ka treguar pse marrëveshja e Ohrit nuk është në dëm të Kosovës, gjersa ka shtuar se në Serbi përveç koalicionit të majtë të gjelbër, ajo mbështetet edhe nga OJQ-të e orientuara drejt qytetarëve në Serbi, si dhe nga intelektualë dhe analistë të pavarur, duke përfshirë edhe atë.

Martinov ka folur edhe rreth mos pjesëmarrjes së Listës serbe në zgjedhjet në veri, mos vendosjes së sanksioneve ndaj Rusisë dhe për paqen në Ballkan që sipas tij pas vitit 1999 nuk ka qenë kurrë më e kërcënuar.

Image
Publicisti serb, Zlatoje Martinov

“Bota sot”: Kanë kaluar disa ditë që nga takimi dhe pranimi i marrëveshjes për normalizim të marrëdhënieve Kosovë- Serbi, si e keni parë këtë marrëveshje dhe sa do të jetë funksionale?

Zlatoje Martinov: Marrëveshja për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është pranuar nga të dyja palët. Në të njëjtën kohë, është e parëndësishme që Vuçiq refuzoi të vendosë vulën e tij në këtë marrëveshje. Nga pikëpamja juridike është ende e vlefshme dhe e pandryshuar, kërkohet edhe pëlqimi gojor. Në fund të fundit, këtë e ka konfirmuar edhe lideri i BE-së, ShBA.

“Bota sot”: Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka shprehur gatishmëri për nënshkrimin e marrëveshjes në Ohër, një gatishmëri të tillë nuk e pati presidenti serb, Aleksandër Vuçiq, pse ky hezitim?

Zlatoje Martinov: Vuçiq nuk nënshkroi sepse e di se duke vepruar kështu do të shkatërronte imazhin e tij si "luftëtar për Kosovën dhe Metohinë" në mesin e votuesve të tij dhe shumicës së popullit në Serbi. Nuk duhet harruar se ai është djali shpirtëror dhe politik i kriminelit të dënuar të luftës Vojisllav Sheshelj.

“Bota sot”: Z. Martino, na tregoni si është pritur kjo marrëveshje në Serbi, sepse kemi parë edhe protesta kundër saj, në cila pikat ka pakënaqësi Serbia?

Zlatoje Martinov: Vetë Marrëveshja u prit keq nga e djathta serbe, por edhe nga ato parti që janë centriste, si partia e Dragan Gjilas dhe partia e Boris Tadiqit. Marrëveshja u mbështet nga opsionet e majta serbe që nuk kanë shumë ndikim politik.

Janë dy gjëra që i shqetësojnë të gjithë, përkatësisht të ashtuquajturat Vijat e kuqe: njohja e pavarësisë së Kosovës dhe anëtarësimi i Kosovës në OKB.

Por ata duket se nuk e lexojnë atë që shkruhet në Marrëveshje.

Domethënë, Marrëveshja askund nuk e përmend njohjen reciproke, por nga ajo del vetëm njohja de fakto, sepse flet për respektimin e ndërsjellë të sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës dhe Serbisë dhe ndërtimin e marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë mes dy vendeve. Prandaj, nuk thuhet: Kosova dhe Serbia njihen reciprokisht si shtete, por kjo në mënyrë implicite rrjedh nga nenet 1 dhe 2 të Marrëveshjes. Por duket se i shqetëson edhe njohja e heshtur e Kosovës. Por në një moment, të gjithë në Serbi duhet të pajtohen me të vërtetën: Kosova u njoh në mënyrë të pavarur nga Serbia apo jo, dhe nuk mund të kthehet më në rendin kushtetues dhe juridik të Serbisë.

E njëjta gjë vlen edhe kur bëhet fjalë për anëtarësimin e Kosovës në OKB. OKB-ja nuk përmendet askund, por thuhet se “Serbia nuk do të ndërhyjë në anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare”.

Në fund të fundit, Serbia, edhe sikur të donte, nuk do të mund të ndikonte nëse Kosova do të ishte apo jo anëtare e OKB-së. Bëhet fjalë për pesë anëtarë të Këshillit të Sigurimit, në të cilin secili prej tyre ka të drejtën e vetos. Rusia, për shkak të luftës në Ukrainë dhe konfliktit me Perëndimin, por edhe për shkak të ndikimit të saj në Ballkan, nuk dëshiron që çështja mes Serbisë dhe Kosovës të zgjidhet. Sepse nëse zgjidhet, Rusia humb atutin e saj më të rëndësishëm, mekanizmin e saj kryesor për të ndikuar në Serbi siç po bën në këtë moment. Serbia është e rëndësishme për Rusinë jo për shkak të “marrëdhënieve vëllazërore”, por për të shërbyer si instrument në politikën e saj të destabilizimit të Ballkanit, e gjitha kjo në funksion të luftës kundër Perëndimit. Serbia e Vuçiqit i shërben Rusisë si një lloj kali i Trojës. Prandaj çështja e anëtarësimit të Kosovës në OKB nuk varet fare nga Serbia, edhe po të ishte dakord Serbia, Rusia do të vinte veton ndaj saj. Nga ana tjetër, është e vështirë të besohet se Perëndimi mund të sigurojë një shumicë prej 2/3 në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së për pranimin e Kosovës, duke pasur parasysh ndikimin e Rusisë në shumë vende afrikane dhe aziatike. Përveç nëse do të kishte ndonjë "tregti" politike me Perëndimin në formën e njohjes nga Perëndimi, të aneksimit të Krimesë dhe territoreve të pushtuara në Ukrainë dhe Rusisë duke lejuar Kosovën të anëtarësohet në OKB. Është e vështirë të pritet një gjë e tillë sot, por në politikë gjithçka është e mundur.

Përveç koalicionit të majtë të gjelbër, marrëveshja e Ohrit mbështetet edhe nga OJQ-të e orientuara drejt qytetarëve në Serbi, si dhe nga intelektualë dhe analistë të pavarur, duke përfshirë edhe mua.

“Bota sot”: Dy parti opozitare në Kosovë janë kundër kësaj marrëveshjeje, sipas tyre, në të nuk figuron njohja reciproke dhe Kosova ka pranuar marrëveshje të dëmshme për vendin, cilat mund të jenë arsyet që nuk është futur në marrëveshje njohja de facto?

Zlatoje Martinov: Jo vetëm në Serbi, por siç e kemi parë, ka pasur protesta edhe në Kosovë, nga disa parti opozitare që besojnë se marrëveshja është e dëmshme për Kosovën.

Sipas meje, Marrëveshja jo vetëm që nuk është e dëmshme, por i jep impulse të reja Kosovës duke forcuar pavarësinë dhe sovranitetin. Dy shtete nuk duhet të njihen zyrtarisht për të qenë shtete të pavarura dhe sovrane! Kina e Mao Ce Dunit nuk u njoh nga shumë vende të botës, nuk ishte anëtare e OKB-së deri në vitin 1971 (bota e njohu Tajvanin si Kinë, ose siç quhej dikur "Kina e Chang Kai Shekut"). Pra, a do të thotë kjo se Republika Popullore e Kinës nuk ishte një vend? Gjermania Lindore dhe Gjermania Perëndimore nuk e njohën kurrë njëra-tjetrën zyrtarisht, pra de jure, pra a do të thotë kjo se ato nuk ishin shtete të pavarura?

“Bota sot”: Në pikën 7 të marrëveshjes Kosovë- Serbi, shkruhet po citoj “Të dyja palët angazhohen të krijojnë marrëveshje dhe garanci specifike, në përputhje me instrumentet përkatëse të Këshillit të Evropës dhe duke u mbështetur në përvojat ekzistuese evropiane, për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe aftësinë për ofrimin e shërbimeve në fusha specifike, duke përfshirë mundësinë e mbështetjes financiare nga Serbia dhe një kanal të drejtpërdrejtë komunikimi për komunitetin serb me Qeverinë e Kosovës”, a është pranuar Asociacioni ashtu siç ka kërkuar Serbia?

Zlatoje Martinov: Kur bëhet fjalë për Asociacionin e Komunave me shumicë serbe, nuk përmendet nominalisht, por kuptohet në mënyrë implicite. Kjo është pasojë e një marrëveshjeje të mëparshme si pjesë e Dialogut të Brukselit. Por Perëndimi është më se i qartë: ai Asociacion nuk do të ketë as funksione ekzekutive e as legjislative dhe nuk do të jetë Republika Srpska e re. Praktikisht duhet të jetë një lloj autonomie kulturore. Ai Asociacion mund të financohej, ndër të tjera, nga Serbia, por nën kontrollin e rreptë të qeverisë qendrore të Kosovës. Nuk do të mund të merrte vendime politike, por kryesisht ato të natyrës lokale në fushën e kulturës, arsimit dhe shëndetësisë. Por gjithçka duhet të jetë në përputhje me Kushtetutën dhe ligjin e Kosovës. Është e qartë se një Asociacion i tillë nuk mund të merrte të drejtën për të vendosur për shkëputje. Perëndimi e ka thënë qartë këtë.

Nëse më pyesni për qëndrimin tim personal, unë gjithmonë e kam konsideruar një Asociacion të tillë të panevojshëm duke pasur parasysh kompetencat ekzistuese të gjera që kanë të gjitha komunat e Kosovës sipas Kushtetutës së Kosovës. Por Asociacioni që është në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës – dhe vetëm i tillë mund të formohet sipas kësaj Marrëveshjeje, nuk duhet të jetë i papranueshëm për Kosovën.

“Bota sot”: Në marrëveshje thuhet se Serbia nuk do ta pengojë Kosovën që të anëtarësohet në organizata ndërkombëtare dhe nuk do të lobojë kundër pavarësisë së saj. Sa do të ketë gatishmëri Serbia ta respektojë këtë nen?

Zlatoje Martinov: Serbia nga ana e saj, edhe sipas Marrëveshjes që ka pranuar, duhet të përmbahet nga çdo kundërshtim për hyrjen e Kosovës në organizatat ndërkombëtare. Do të shohim nëse do ta respektojnë atë, por do të pësonin pasoja të rënda nëse do të shkelnin Marrëveshjen. Para së gjithash, në ngrirjen e mëtejshme të hapjes së këtyre kapitujve për anëtarësim në BE, por edhe të fondeve nga fondet e BE-së para anëtarësimit. Dhe këto fonde nuk janë të vogla!

“Bota sot”: Të ndalemi pak te zgjedhjet që do të mbahen në veri, Lista serbe ka refuzuar të marrë pjesë në zgjedhje dhe mos pjesëmarrja e saj, sipas Kurtit është shenjë e kontrollit të Beogradit dhe ndërhyrjes në punët e brendshme, ai kërkon dënimin e Serbisë sepse shkeli marrëveshjen. Si e komentoni mos pjesëmarrjen e Listës serbe dhe a do të duhej të dënohej Serbia?

Zlatoje Martinov: Tashmë në një shkrim timin e kam theksuar se bojkotimi i zgjedhjeve nga Lista Serbe është autogol tipik. Pse? Epo, nuk mund të kesh një Asociacion të Komunave me shumicë serbe nëse nuk ka serb në ato komuna apo struktura komunale. Dhe nuk i keni se nuk votuan! Theksova se kjo është shkelje flagrante e Marrëveshjes së Ohrit. Kurti tani me qetësi mund të thotë: mirë, ju keni pasur mundësi që ligjërisht të ktheheni në institucione, nuk keni dashur, pra si mendoni se formohet Asociacioni i Komunave me shumicë serbe kur në ato nuk ka këshilltarë serbë. komuna (në veri) ose ka shumë prej tyre. Pra, ju në fakt nuk e dëshironi një Shoqatë të tillë! BE-ja dhe SHBA-ja do të duhet të paralajmërojnë Serbinë se me mospjesëmarrjen në zgjedhjet lokale po shkelet rëndë Marrëveshja për Normalizim. Ajo që nuk duhet të bëjë Perëndimi është t'i dorëzohet sërish Vuçiqit dhe t'i kërkojë qeverisë së Kosovës shtyrjen e zgjedhjeve të prillit! Vuçiq do ta kuptonte, si shumë herë më parë, si dobësi të Perëndimit.

“Bota sot”: Z. Martino janë një numër i madh i shqiptarëve në jug të Serbisë, sipas tyre ata nuk kanë trajtim të njëjtë sikurse qytetarët tjerë, cila do të ishte zgjidhja për shqiptarët në ato pjesë, a do të duhej të formohej një asociacion apo vetëmenaxhim sikurse do të formohet me serbët në Kosovë?

Zlatoje Martinov: Serbia zakonisht kërkon për vete atë që nuk ua lejon të tjerëve. Kjo dihet që nga koha e Millosheviqit dhe Sheshelit. Dhe Vuçiq dhe Daçiq janë të rinjtë e dikurshëm të Sheshelit dhe Millosheviqit, fëmijët e tyre shpirtërorë, fëmijë që tani janë rritur dhe po udhëheqin politikën e vjetër nacionaliste si baballarët e tyre shpirtërorë. Pra, pozita e pakicës shqiptare në Serbi do të mbetet e njëjtë si më parë, aq më tepër që Perëndimi nuk ka vullnet për të krijuar një paralele me serbët në Kosovë. Kështu ka deklaruar së fundmi pa mëdyshje ambasadori amerikan në Serbi, Christopher Hill. Komuniteti shqiptar në Serbi ka një përfaqësues në parlamentin serb. Ky është Shaip Kamberi.

“Bota sot”: Flasim pak për situatën në rajon. Kemi luftën në Ukrainë e cila vazhdon për më shumë se një 1 vit. Cili është qëllimi i presidentit rus Vladimir Putin dhe pse Serbia nuk distancohet “zyrtarisht”, i referohem këtu që t’i vë sanksione Rusisë?

Zlatoje Martinov: Kur është fjala për situatën e përgjithshme në rajon, duhet theksuar serioziteti i asaj situate për paqen dhe sigurinë. Ndikimi malinj i Rusisë është i madh në Serbi, por po përhapet në të gjithë rajonin: në Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi, Bosnjë dhe Hercegovinë (kryesisht në Republikën e Serbisë), Bullgari... Rusia dëshiron të dominojë plotësisht rajonin e Detit të Zi.  Moldavinë së bashku me Rumaninë dhe Bullgarinë janë të parat e saj në atë rrugë. Këto dy të fundit janë anëtare të NATO-s, kështu që Rusia nuk mund të shkojë për opsionin e luftës, por mund të shkojë në Moldavi. Fatkeqësisht, Turqia nuk duket se e sheh interesin e Rusisë për dominimin e plotë të Detit të Zi, ndaj mban marrëdhënie miqësore me të dhe distancohet shumë nga Perëndimi, edhe pse është anëtare e NATO-s. Sikur nuk e kupton dinakërinë e politikës ruse! Dhe gjatë historisë, shumë herë ajo mund ta shihte këtë dinakëri në lëkurën e saj. Sidomos në 1876/77 kur rusët erdhën në portat e Stambollit!

Dhe Serbia e Vuçiqit nuk vendos sanksione ndaj Rusisë sepse Vuçiqi dhe e gjithë qeveria janë intimisht rusofilë dhe anti perëndimorë, dhe atyre u interesojnë vetëm paratë dhe investimet nga Perëndimi dhe Evropa.

Perëndimi e sheh këtë qartë, por në dëshirën e tij për të tërhequr Serbinë në anën e saj dhe për ta shkëputur atë nga Rusia, ai bën lëshime dhe privilegje të ndryshme. Vuçiq e di dhe e përdor me mjeshtëri. Kam frikë se Perëndimi (saktësisht Escobar) do të bëjë presion mbi Kurtin në vend të Vuçiqit, që të shtyjë zgjedhjet vetëm që Serbia të mos zemërohet. Kurti nuk duhet të pajtohet me këtë.

“Bota sot”: Për fund, a do të ketë paqe Ballkani dhe a do të ketë në të ardhmen e afërt marrëveshje gjithëpërfshirëse Kosovë- Serbi?

Zlatoje Martinov: Paqja në Ballkan pas vitit 1999 nuk ka qenë kurrë më e kërcënuar. Rusia nuk do të qëndrojë në vend. Vitin e ardhshëm janë zgjedhjet amerikane. Më pas janë zgjedhjet në BE. Shumë do të varet nga rezultatet e atyre zgjedhjeve në Ballkan dhe në Evropë. Do të varet edhe nëse dhe kur do të ketë një marrëveshje gjithëpërfshirëse ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Përshtypja ime personale është se Serbisë së Vuçiqit i shkon për shtati të shtyjë një marrëveshje gjithëpërfshirëse deri në momentin e "fitores së Rusisë dhe Kinës ndaj Perëndimit", siç shpresojnë shumë në Serbi. Unë besoj se këto shpresa janë të kota, por Perëndimi do të duhet të marrë parasysh të gjitha opsionet dhe t'i përshpejtojë gjërat duke ushtruar presion mbi Serbinë. Në të kundërt gjërat do të dalin jashtë kontrollit me pasoja të paparashikueshme.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat