Eksperti amerikan për politikën dhe çështjet e Ballkanit në Universitetin e Nju Jorkut, Alon Ben-Meir, ka akuzuar Serbinë se ka shkelur Marrëveshjen e Ohrit, të arritur me 18 mars me Kosovën, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve mes të dyja vendeve.
Në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot”, Ben-Meir ka thënë se presidenti serb Aleksandar Vuçiq, përkundër që tha se nuk do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare, ai “çuditërisht” refuzoi këtë. Sipas profesorit amerikan, BE-ja dhe SHBA-ja duhet ta marrin këtë në konsideratë të plotë dhe jo të jenë peng i tekave të Vuçiqit.
Ndërsa, duke folur për takimin mes Kurtit dhe Vuçiqit, që pritet të mbahet me 2 maj, Ben-Meir ka thënë se nuk pret asgjë thelbësore. Ai ka deklaruar se edhe pse Vuçiq refuzoi të respektojë Marrëveshjen e Ohrit, BE-ja dhe SHBA-ja ende po përpiqen ta distancojnë atë nga Vladimir Putini.
Profesori ka vlerësuar se nuk ka progres as në temën e Asociacionit të Komunave me shumicë serbe, për shkak të injorimit dhe mungesës së vullnetit nga Vuçiqi, për t’i normalizuar marrëdhëniet me Kosovën.
Ben-Meir ka porositur kryeministrin Kurtin të përmbushë pjesën e tij të marrëveshjes, vetëm përderisa ajo nuk cenon në asnjë mënyrë pavarësinë e Kosovës.
Intervista e plotë:
“Bota sot”: Ben-Meir, a mendoni se është arritur progres në raportet mes Kosovës dhe Serbisë, pas më shumë se një muaj nga Marrëveshja e Ohrit? A po zbatohet kjo Marrëveshje?
Ben-Meir: Mjerisht, edhe pse jo çuditërisht, marrëveshja nuk po zbatohet siç ishte parashikuar. Sipas mendimit tim, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, asnjëherë nuk ka pasur për qëllim të përmbushë detyrimet e tij në lidhje me zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit. Fakti që në radhë të parë refuzoi të nënshkruante marrëveshjen, flet shumë për pasinqeritetin e tij. BE-ja nuk duhet të mbështetet në atë që thotë Vuçiq dhe duhet të gjykohet vetëm për atë që ai bën.
“Bota sot”: A besoni se ka pasur ndonjë përparim në njërën nga temat kryesore, Asociacionin e Komunave me shumicë serbe?
Ben-Meir: Deri në këtë moment nuk ka pasur progres në zbatimin e Asociacionit të Komunave me shumicë serbe. Fakti që Vuçiq dëshiron që Asociacioni të kryhet së pari para se ai të luajë rolin e tij konfirmon vetëm mungesën e vullnetit të tij për të normalizuar marrëdhëniet me Kosovën. Pavarësisht Marrëveshjes së Ohrit, Vuçiq do të veprojë vetëm në masën që së pari të shërbehen interesat e tij. Duhet të theksohet se marrëveshja thotë se "të gjitha nenet e marrëveshjes duhet të zbatohen shpejt, në mirëbesim dhe në mënyrë të pavarur nga njëra-tjetra". Vuçiq duket se është i gatshëm ta injorojë, duke besuar se mund ta bëjë këtë pa u ndëshkuar.
“Bota sot”: Cili do të jetë ndikimi i bojkotit të zgjedhjeve lokale në veri nga Lista serbe, te formimi i Asociacionit?
Ben-Meir: Ndikimi defakto është se rezultatet e zgjedhjeve, pavarësisht nga fakti që zgjedhjet ishin legjitime, të drejta dhe të lira, nuk pasqyrojnë konsensusin e shumicës që është me origjinë nga Serbia. Megjithatë, kryeministri Kurti duhet të përmbushë pjesën e tij të marrëveshjes përderisa ajo nuk cenon në asnjë mënyrë pavarësinë e Kosovës. Duke vepruar kështu, Kurti duhet t'i tregojë BE-së se është një partner i besueshëm dhe meriton meritë për qëndrimin e tij.
“Bota sot”: SHBA është deklaruar e gatshme të njohë rezultatin, pavarësisht se Lista Serbe i bojkotoi zgjedhjet e 23 prillit. Si e vlerësoni legjitimitetin e këtyre zgjedhjeve, marrë parasysh pjesëmarrjen e ulët të votuesve? A mund të ketë zgjedhje të reja?
Ben-Meir: Siç thashë edhe më herët, rezultati i zgjedhjeve është legjitim dhe njohja e kësaj nga SHBA-ja është e rëndësishme në atë që BE-ja dhe SHBA-ja duhet të avancojnë kauzën e Kosovës dhe jo të jenë peng i tekave të Vuçiqit.
“Bota sot”: Me thirrjet për bojkotimin e zgjedhjeve në veri të Kosovës, a e shkeli Serbia Marrëveshjen e Ohrit? A duhet të ketë ndëshkime nga ndërkombëtarët ndaj Vuçiqit për këto thirrje?
Ben-Meir: Po, sipas mendimit tim, Serbia dështoi të përmbushë përkushtimin e saj siç është artikuluar në Marrëveshjen e Ohrit. BE-ja duhet të rivlerësojë se ku qëndron realisht Vuçiq dhe t'ia bëjë të qartë se nëse nuk i përmbahet plotësisht marrëveshjes, BE-ja do të avancojë integrimin e Kosovës, duke përfshirë liberalizimin e vizave, anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare, duke i bindur pesë vendet anëtare të BE-së, Spanjën, Greqinë, Sllovakinë, Qipronë dhe Rumaninë, që ende nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.
“Bota sot”: Çka mendoni se do të ndodhë në takimin e ardhshëm mes Kurtit dhe Vuçiqit, që do të mbahet me 2 maj në Bruksel? Të dytë liderët janë shprehur të gatshëm për bisedime, mirëpo a mendoni se bojkoti i zgjedhjeve mund ta ndërlikojë situatën?
Ben-Meir: Unë me të vërtetë nuk mendoj se do të dalë ndonjë gjë thelbësore nga takimi i 2 majit në Bruksel midis Vuçiqit dhe Kurtit. Vetë Vuçiq tha se “Kam frikë se kjo është një prelud i një krize shumë më të thellë”. Duhet theksuar këtu se përkundër faktit se Vuçiq nuk po bashkëpunon dhe megjithëse refuzoi të respektojë Marrëveshjen e Ohrit, BE-ja dhe SHBA-ja ende po përpiqen ta distancojnë atë nga Putini, i cili ushtron ndikim të konsiderueshëm mbi Vuçiqin dhe kërkon për të destabilizuar rajonin. SHBA-ja dhe BE-ja besojnë se edhe pse është e pamundur të joshësh Vuçiqin për t'iu bashkuar kampit perëndimor, ia vlen të përpiqesh për të parandaluar që ai të ndikohet plotësisht nga Rusia.
“Bota sot”: Si e keni parë fazën e parë të votimit për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës? A ishin befasi votat (abstenimi) i Ukrainës, Bosnjës, Greqisë, Moldavisë dhe Sllovakisë?
Ben-Meir: Pavarësisht abstenimeve të Ukrainës, Bosnjës, Greqisë, Moldavisë dhe Sllovakisë, pranimi i Kosovës në Këshillin e Evropës është shumë domethënës. Edhe pse presidenti i Serbisë tha të martën, më 25 prill se “do të ketë ndryshime të thella dhe thelbësore në politikën e jashtme pasi Këshilli i Evropës votoi në favor të anëtarësimit të Kosovës”, “kërcënimet” e tij nuk kanë asnjë pasojë. Ai deklaroi qartë pas Marrëveshjes së Ohrit se nuk do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare, por jo, çuditërisht ai refuzoi. BE-ja duhet ta marrë këtë në konsideratë të plotë.
“Bota sot”: Qëndrimi neutral i Greqisë në Këshillin Evropian në lidhje me kërkesën për anëtarësim të Kosovës shkaktoi shqetësim të madh në Beograd dhe të hënën vonë në mbrëmje u vendos që kryeministrja serbe të mos marrë pjesë në forumin ekonomik të Greqisë. A besoni se njohja e Kosovës nga Greqia do të vijë së shpejti?
Ben-Meir: Mbështetja e Greqisë për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës është sigurisht një hap i rëndësishëm përpara drejt njohjes eventuale të pavarësisë së Kosovës. Se kur mund të ndodhë kjo mbetet për t'u parë. Kurti duhet të bëjë gjithçka që mundet për të bashkëpunuar në çdo nivel me Greqinë, si dhe me katër vendet e tjera anëtare të BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën, gjë që do të ndihmonte në lehtësimin e njohjes përfundimtare të vendit të tij.
