Raportet Kosovë-Serbi kanë marrë vëmendjen e ndërkombëtarëve, të cilët pas shumë vitesh, kanë intensifikuar përpjekjet e tyre dhe po shtyjnë drejt arritjes së një marrëveshjeje finale mes dy shteteve.
Kjo ka ardhur, si pasojë e luftës së Rusisë në Ukrainë dhe shtrirjes së ndikimit rus në Ballkan, veçanërisht në Serbi.
E për këto zhvillime, në një intervistë ekskluzive për gazetën “Bota sot” foli eurodeputeti austriak, Thomas Waitz.
Fillimisht, ai u shpreh se Rusia po synon në mënyrë aktive vendet e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht Serbinë, me fushata keqdashëse dezinformuese.
Po ashtu, Waitz përshëndeti intensifikimin e bisedimeve Kosovë-Serbi, derisa tha se është për të ardhur keq që Vuçiq refuzoi të nënshkruajë marrëveshjen e ndërmjetësuar në Ohër.
Krahas kësaj, eurodeputeti austriak komentoi edhe qasjen e kryeministrit Kurti ndaj dialogut me Serbinë.
“Kërkesa e Kurtit është që Vuçiqi ta njoh atë si përfaqësues legjitim të Kosovës në tryezën e bisedimeve. Fatkeqësisht, Vuçiq duket se nuk e pranon këtë kërkesë për negociata në sy. Sipas perceptimit tim, Kurti ka qenë i hapur për të prodhuar rezultate që bazohen në kompromis”, tha ndër të tjera Waitz, përcjell “Bota sot”.
Intervista e plotë:
Gazeta “Bota sot”: Sa ka ndikuar kriza ukrainase në Ballkan përsa i përket sigurisë?
Thomas Waitz: Lufta e pajustifikuar e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës ka ndikuar në situatën e sigurisë në të gjithë botën, dhe veçanërisht në Ballkanin Perëndimor. Me luftën, u intensifikuan fushatat ruse të dezinformimit, duke synuar të nxisin tensionin etnik dhe të shkaktojnë pasiguri politike në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Vendimi i Serbisë për të mos iu bashkuar sanksioneve kundër Rusisë ka krijuar një ndarje mes Serbisë dhe BE-së si dhe vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor. Në mënyrë të ngjashme, kërcënimet secesioniste të vendimit të Milorad Dodik dhe Republika Srpska për sanksionet çojnë në destabilitet në Bosnje dhe Hercegovinë. Përmes gjithë kësaj, lufta e Rusisë ka kontribuar në një destabilizim të rajonit, kundër të cilit duhet të punojmë fuqishëm, veçanërisht në këtë kohë lufte.
Gazeta “Bota sot”: Si po përhapet ndikimi rus në vendet e Ballkanit, veçanërisht në Serbi?
Thomas Waitz: Për fat të keq, Rusia po synon në mënyrë aktive vendet e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht Serbinë, me fushata keqdashëse dezinformuese. Përveç kësaj, ka shtëpi mediatike në pronësi ruse në Serbi që përhapin propagandën e Kremlinit në rajon, e cila është jashtëzakonisht e rrezikshme.
Gazeta “Bota sot”: A mendoni se BE-ja po bën mjaftueshëm për të shmangur një prani ruse në Ballkan?
Thomas Waitz: BE-ja është partneri dhe donatori më i madh dhe më i rëndësishëm ekonomik i Ballkanit Perëndimor. Megjithatë, shumë njerëz kanë përshtypjen se është Rusia. Kjo ka të bëjë me dezinformatat e përhapura nga Rusia, por edhe me mungesën e një komunikimi të fortë dhe të koordinuar evropian për atë se sa ngushtë ajo punon me Ballkanin Perëndimor. Shumë nisma të mira, si Paketa e BE-së për Mbështetjen e Energjisë prej 1 miliardë eurosh për Ballkanin Perëndimor ose ndihma pas katastrofës natyrore, kanë ndikim në terren, por nuk perceptohen nga njerëzit. Kjo ishte shumë e dukshme gjatë pandemisë së koronës, kur BE, së bashku me BEI, mobilizuan 3.3 miliardë euro për mbështetje dhe rimëkëmbje të menjëhershme për Ballkanin Perëndimor, por mediat raportuan kryesisht për ndihmën nga vende të tjera si Kina dhe Rusia. Kjo kthehet në çështjen e dezinformimit, pronësinë e mediave dhe nevojën për komunikim më të mirë nga BE-ja.
Gazeta “Bota sot”: Po ashtu, Serbia vazhdon të mbajë qëndrim neutral përluftën në Ukrainë dhe nuk po vendosë sanksione ndaj Rusisë. Bazuar në këtë a do të duhej që të pezullohej procesi i anëtarësimit të saj në BE?
Thomas Waitz: Së pari, nuk do ta konsideroja pozicionin e Serbisë neutrale. Është shumë e qartë se Rusia e filloi këtë luftë agresioni kundër Ukrainës me pretekste të rreme. Rusia është gjithashtu autore e rrëmbimeve të fëmijëve, përdhunimeve masive dhe vrasjeve. Të mos qëndrosh në krah të vendit të sulmuar në rrethana të tilla, për mendimin tim, do të thotë të marrësh anë. Unë personalisht vij nga një vend ushtarakisht neutral, por kjo nuk do të thotë se ne mund të jemi moralisht neutralë. Prandaj, unë mendoj se Serbia duhet të përafrohet me sanksionet e BE-së kundër Rusisë përpara se negociatat e pranimit të mund të shkojnë më tej. Këtë e deklaroi edhe Parlamenti Evropian në raportin e tij të fundit për Serbinë.
Gazeta “Bota sot”: BE dhe SHBA kanë rritur angazhimet dhe po synojnë që me çdo kusht të arrijnë një marrëveshje finale mes Kosovës dhe Serbisë ku së fundi janë mbajtur disa takime mes Albin Kurtit dhe Aleksandae Vuçiqit. Si i keni parë takimet Kurti-Vuçiq?
Thomas Waitz: Është mirë që po ndodhin këto takime dhe një hap përpara që u arrit një tekst i përbashkët. Megjithatë, është për të ardhur keq që Vuçiq refuzoi të nënshkruajë marrëveshjen e ndërmjetësuar në Ohër në fillim të këtij viti dhe, pas kësaj, edhe Kurti bëri të njëjtën gjë. Që atëherë ne kemi parë gjithashtu se disa pika të teksteve të dakorduara tashmë janë shpërfillur, për shembull kur Serbia bllokoi aplikimin e Kosovës për Këshillin e Evropës në prill. Mendoj se për të arritur rezultate të dyja palët duhet të jenë serioze në lidhje me zbatimin dhe BE-ja dhe SHBA-ja duhet ta mbështesin këtë proces.
Gazeta “Bota sot”: Si e komentoni qasjen e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti më dialogun me Serbinë?
Thomas Waitz: Kërkesa e Kurtit është që Vuçiqi ta njoh atë si përfaqësues legjitim të Kosovës në tryezën e bisedimeve. Fatkeqësisht, Vuçiq duket se nuk e pranon këtë kërkesë për negociata në sy. Sipas perceptimit tim, Kurti ka qenë i hapur për të prodhuar rezultate që bazohen në kompromis, por ka mungesë zbatimi nga të dyja palët, madje edhe mospërfillje të disa marrëveshjeve nga Serbia, për shembull në lidhje me aplikimin e Kosovës për në Këshillin e Evropës.
Gazeta “Bota sot”: A është plani franko-gjerman zgjidhja e duhur për përmirësimin e raporteve mes dy shteteve?
Thomas Waitz: Ne kemi nevojë për normalizim. Jam shumë i lumtur që BE-ja dhe shtetet anëtare të saj e mbështesin këtë proces. Propozimi franko-gjerman kontribuoi në kthimin e Serbisë dhe Kosovës në tryezën e negociatave dhe mendoj se për këtë arsye sigurisht që ishte i dobishëm. Nëse përmbajtja e propozimit është e gjitha perfekte apo jo, nuk është pyetja më e rëndësishme për mua, sepse ai është një bazë për negociata të mëtejshme dhe ka arritur të sjellë disa diskutime dhe rezultate të përbashkëta.
Gazeta “Bota sot”: Pesëshja europiane (Spanja, Rumania, Sllovakia, Qipro dhe Greqia) ende refuzon ta njoh pavarësinë e Kosovës. Si e vlerësoni këtë? A ka ardhur koha që këto shtete ta njohin Kosovën, në mënyrë që vendit tonë t’i hapet rruga për integrimin e mëtejmë në Evropë?
Thomas Waitz: Padyshim që mendoj se është koha që pesë vendet jo-njohëse të BE-së ta njohin Kosovën! Këtë e kam thënë shumë publikisht. Në të pesë vendet, arsyet pse nuk e njohin Kosovën bazohen në çështjet e brendshme. Por mosnjohja ka efekte në të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor, ndoshta duke mbështetur pa dashje narrativen e Serbisë për pretendimet e pretenduara territoriale. Prandaj shpresoj që Kosova së shpejti do të njihet nga të gjitha vendet e BE-së.
