Në qendër të Athinës, afër sheshit “Vathi”, ndodhet hotel “Semiramis”. Pranë hotelit ka një trafik të dendur pasi aty kryqëzohen disa rrugë. Dhe ndërtesa e vjetër, e ngritur rreth 130 vjet më parë, qëndron aty e rrënuar, e braktisur nga kujdesi i pronarëve, qëkurëse nisën aty të ndërtoheshin hotele më të mëdha, luksoze e moderne të tipit “Hilton”, Hotelet si ‘Semiramis” nuk bënë asnjë përpjekje të ndaheshin nga epoka e tyre. Pronarëve nuk u voliste të fusnin dorën në xhep për t’u bërë ndonjë përmirësim, përkundrazi, ato nisën të grryheshin nga jashtë e nga brenda. Qepenat e dritareve nisën të mbaheshin mbyllur dhe shiu e erërat, tymërat e qytetit zhurmëmadh, nisi t’i nxijë. Muret cfilitën sufanë, ndërsa strehët të shtrembërohen . Edhe paisjet e brendëshme u fërryen. Me kalimin e viteve, hotelet e këtijë tipi nisën të kenë sa më pak bujtës dhe ja, aty nga vitet ’70 nisën të dukeshin prostitutat e para. Dora dorës që po ktheheshin në shtëpi publike, ato hotele humbën gjithë ndjesinë e njerëzve për dicfka të pastër, të shplodhëshme, pas udhëtimesh të gjata. Tani lakmia njerëzore për të bërë seks të shpejtë, nuk vinte re se shtrihej nëpër ca çarçafë të fëlliqura pa derman, ndërsa ajri është i rëndë sepse kundërmon djersë dhe erëra parfumesh të lira që të kallnin krupën.Megjithë këtë “risi” kur sëmundja e tmerrëshme e SIDA-s u shfaq në planet dhe u afrua me shpejtësi edhe në Greqi, frekuentimi i shtëpive publike të këtijë tipi nisi të binte ndjeshëm. Dhe ato do të rrënoheshin, ashtu vetiu nga koha, siç thërrmohet çdo gjë e vjetër, sikur shpëtimi i tyre të mos vinte andej nga nuk pritej kurrë, nga Shqipëria. Them, “andej nga nuk pritej”, sepse vinte më parë në Athinë qarkullonte anekdoda: “pashë një turisrt shqiptar” për të treguar se sa i izoluar qe nga bota ai vend. Sepse së toku me izolimin, ai vend, kishte shpëtuar përkohësisht edhe nga droga e prostitucioni i organizuar, kishte më pak kriminalitet se gjetiu. Por ja që kthesa e papritur, pas rënies së komunizmit, së bashku me emigracionin masiv drejt Greqisë, do të sillte edhe lulëzimin e hoteleve të tipit “Semiramis”. Por ky është një lulëzim vetëm i brendëshëm, do me thënë i xhepit të pronarëve, por ata vazhdojnë “me kokëfortësi” të mos investojnë në pamjen e jashtëme të ndërtesave, ndoshta ngaqë besojnë se ky lulëzim do të jetë i përkohëshëm…
Historia
Një plak rreth të tetëdhjetave, më thoshte një ditë, aty nga fillimi i shekullit, hotel “ Semiramis” ishte i dëgjuar për pastërti, shërbim të kulturuar dhe qetësi. Ai preferohej veçanërisht nga studentët e huaj që studionin në Universitetin e Athinës, por edhe grek të qyteteve të tjera që u këndonte xhepi. Por nuk qe edhe aq i shtrenjtë. “Semiramis” preferohej nga studentët sepse ndodhej fare pranë universitetit dhe ata mund të shkonin atje në këmbë. Një nga këta studentë ishte edhe shqiptari Aleksandër Xhuvani…
Emri i shqiptarit të madh më emocionoi. U ndera të të dëgjoja më me vemendje. Aleksandri pat banuar vetëm për pak kohë në “Semiramis”. Them për pak kohë sepse në fillim të shekullit XX vetëdija kombëtare e shqiptarëve kishte arritur kulmin dhe një pohim i tillë në kryeqytetin grek ishte teopër i rrezikshëm. Ca më shumë nga një ortodoks shqiptar! Dhe studenti elbasanas ishte gati të mbronte me zjarr kombësinë e tij me këto që takonte. Tregojnë për një grindje të ashpër të tij me një bashkëstudent grek për të cilin do të viheshin menjëherë në dijeni autoritete e universitetit. Do të mjaftonte kjo që ai të konsiderohej i padëshirueshëm dhe i rrezikshëm. Ky përcaktim e bënte shumë të pasigurtë jetën e Aleksandrit në Athinë. Kaq e vërtetë është kjo sa ai do të detyrohej që një natë të largohej fshehurazi nga kryeqyteti grek dhe të ndërpriste këtu studimet e tij. Nuk e dimë nëse ai ishte në dijeni të të njëtit presion që i qe bërë edhe Fan Nolit. Por ne thamë se atij i pëlqente shumë hoteli “Semiramis”, dhe me gjithë largimin incognito nga Athina, ai nuk e harroi kurrë atë hotel. Ka të ngjarë që emrin e së bijës t’ja vinte Semiramis, ndoshta jo vetëm në kujtim të mbretëreshës legjendare të Asirisë së lashtë, por edhe të atijë vendi ku ishin tronditur kushedi sesa ëndrra rinore. Sepse mbretëresha e famëshme e lashtësisë njihej si ndërtuesja e kopshteve të varura të Babilonisë, të cilat, siç dihen, ishin një nga mrekullitë e botës së lashtë. Sipas të gjithave gjasave, pra, Aleksandër Xhuvani, njohës i mirë i historisë së lashtë, por edhe duke kujtuar edhe emrin e hotelit mikpritës në Athinë , i vuri së bijës emrin Semiramis. Dhe për koincidencë dhe kjo Semiramis, e jona, arriti deri në krye të shtetit shqiptar, sepse ajo u bë gruaja e ish presidentit Ramiz Alia. Por ndonëse “mbretëreshë”, ajo mbeti gjithmonë një grua e thjeshtë, e heshtur, ndonëse me kulturë të gjërë dhe e bija e Aleksandër Xhuvanit.
Dhe ja tani, në vitin 1991 hotel “Semiramis” i rrënuar, pa atë bukuri, pastërti dhe qetësinë e dikurshme, pret sërish shqiptarë, por kësajë radhe femra. Askush nuk mund ta mendonte se do të vinte një ditë kur vajza shqiptare dhe jo një e dy por shumë prej tyre, do të vinin e të ekspozonin trupat e tyre në dyert e hoteleve të ndyra të Athinës. Një plak nga minoriteti, xha Kosta, nga Kakavija shqiptare, i cili ka më shumë se 60 vjet në Greqi, më thoshte një ditë.
-Do të ngrihen laviret greke në demostratë kundër shqiptarëve që po u rrëmbejnë “punën”!- Dhe kur pa se unë u habita, shtoi- Nuk e paske marë vesh se janë mbushur “hotelet” përreth Omonias me lavire shqiptare. Dhe ç’vajza! T’i pish në kupë!
Jo, nuk e kisha marë vesh dhe më ngjau sikur rashë në një çerdhe grerëzash.
Të nesërmen në “Omonia”. Dhe pse në Athinë banoja dhe punoja, kisha vinte pa zbritur në sheshin qëndror të saj, pasi nuk më lidhte puna. Duke kaluar mes njerëzve, me të vërtetë u befasova kur dëgjoja biseda në shqip. Zbrita tek sheshi “Vathi”. Para derës së Hotelit “Semiramis” me të vërtetë pasjë disa vajza të bukura. Ndenja praën një shtylle përballë dhe nisa të soditja. Vura re se shumë “klientë “ grekë, apo shqiptarë, “miqësoheshin” aty për aty me ato femra . Pastaj me gjithë kënaqësi futeshin në hotel. U largova me një farë ndjenje turpi por edhe krupe. Nuk mund të shtiret një shqiptar i arratisur nga vendi i vet qysh në vitin 1960 dhe të rrojë për 30 vjet me imazhet, zakonet konservatorizmin, por edhe shqiptarizmën e dherave të veta. Isha në një moshë të tillë që ndoshta këto punë i gjykoja ashpër. Por pse kishte ndodhur kjo tragjedi, nëse shihet nga konteksi kanunor i shqiptarëve? Duhet të mësoja diçka më shumë. Prandaj një ditë tjetër zbrita përsëri para hotel “Semiramis”. Madje guxova dhe ndalova njërën “prej tyre”. I fola greqisht. E pashë menjëherë që nuk dinte akoma të fliste mirë. U binda se ishin shqiptare dhe një ndjenjë marazi më pushtoi të tërin. Ika… Por qe një ndjenjë grryese që nuk më linte të qetë . Zbrita prap e prap, ikja dhe përsëri zija vend praën hotelit të njohur dikur. Në ato vrojtime vija re se përflitej më shumë emir i një femre që shumica e quanin Karmen. Dihet bukuria e spanjolles së famëshme e përshkuar aq mirë nga Prosper Merime, por edhe në operan me të njëjtin emër të Zh.Bize. E pashë Karmenin e“Semiramisë”. Ishte me të vërtetë e mrekullueshme. Mesa dukej kishte shumë “klientë”. Vendosa të njoh Karmenin patjetër. Gjeta një çast kur nuk kishte fare njerëz dhe hyra me nxitim. Mes disa vajzave që prisnin aty e njoha menjëherë . Kur e pashë shtanga. Ishte nga ato femra që po të njihje në rrethana normale mund ta bëje mbretëreshën e zemrës, natyrisht po të donte dhe ajo. Me të mund të hyje në qarqet më të larta të borgjezisë dhe të bëje çudira me bukurinë esaj. Ishte një margaritar që shkëlqente mes baltës së korrupsionit. Po të ishte e mundur ta bëje për vehte, do ta kishe shumë të vështirë të shikoje, pastaj të bisedonte, të buzëqeshte ose të ecte me një tjetër rrugës. Bukuria e saj skllavëruese verbonte çdo burrë të prirë për tu dashuruar. Megjithatë ajo që më ra në sy menjëherë ishte se Karmen nuk kishte asgjë provokuese. Kjo ndoshta nga qëndrimi i saj, nga veshja nga sytë që zakonisht rrinin ulur. Ajo bukuria e saj nuk kishte nevojë për të provokuar? Ajo rrinte në një karrike pranë një shqiptareje tjetër të veshur “lehtë” dhe kjo e bënte Karmenin të dallohej menjëherë. Nuk mund të mos imponohej. Ndaj me ndruajtje ju afrova pikërisht asaj. I thashë se dëshiroja të shkonim në dhomë së bashku. U ngrit në këmbë dhe më tha çmimin që dyhej të paguaja. Pastaj duke drejtuar trupin selvi më udhëhoqi në njërën nga dhomat e ndyra.
‘-O ,zot!-thashë me vehte duke e ndjekur pas si hije ,-ka moshën e sime bije!C’mund të mendoj për mua”?
Hymë në dhomë. Pranë shtratit mëkator ishte një karrige. U ula në të dhe i kërkova të ndizja një cigare. E thitha fort dhe kur ngrita kokën mbeta si i goditur nga rrufeja. Ishte zhveshur me shpejtësi duke më treguar një trup magjishëm. Vetëm në statujat e lashtësisë mund ta shohësh. Nuk mund të përshkruhej ai trup. Dridhej lehtë. Nga turpi, apo nga ftohtit, guxova të mendoja.
-Po përse nxitohesh?- vendosa unë të hakmerresha duke i folur shqip.
Habia qe si vetëtima. Mesa duket nuk më priste nga vendi i saj.
-Shqiptar jeni ju?! Gati thirri dhe nisi menjëherë të mblidhte rrobat e saj nga sheshi. Vishej me aq shpejtësi sa zemërimi i lexohej qartë. Sikur e kisha hedhur unë atë llum të shoqërisë.
-Po mirë,-thashë pak rrëmbyeshëm, sepse rasti mund të më shpëtonte nga duart dhe unë nuk duhej të vija më aty.-Unë pagova vizitën tani s’mund të bisedojmë?
-Dhe ç’të bisedojmë sipas jush?
Ata sy nxirrnin shkrepëtima.
-Shiko vajzë,-thashë me nxitim, unë nuk të dua të keqen. Vetëm nga kureshtja, si shqiptar, si gazetar….
-A, nxorri ajo një tingull ironik. Jeni i martuar apo kjo?
-Po, dhe kam dy fëmijë. Vajzën madje e kam në moshën tënde.
-Dhe banoni këtu në Athinë?
-Po këtu. Më shumë se tridhjetë e pesë vjet.
-Kini ardhur i vogël. Edhe shtëpinë duhet ta kini të mirë..
-Jo dhe aq, por kam blerë një apartament timin
Hesht. Unë u ngrita. Ajo u ul në buzë të krevatit. Mendohej. Me sa duket një farë besimi te njëri-tjetri ishte fituar.
-Po ti që kur ke ardhur në Greqi ?
-Kam dy muaj.
-Që në fillim këtë punë bëre?
-Jo,-heshti gjatë.
-Jo, këtë e bëj tani, ndenja dhjetë ditë.
-Dhe jo vetëm?
-Jo, kam një shok…
-Është shok i “ i vertetë”-këmbëngula unë.
-Afërsisht,-ma ktheu evasive. Njiheshim qysh në Shqipëri. Kemi qenë të dy në një ansambël artistik. Ai erdhi më shpejt se unë dhe ka mundur të marri edhe leje qëndrimi këtu. Unë nuk kam asgjë… Shpresoj të shkoj në Amerikë, por nuk e di si bëhet të nxjerrë një pasaportë greke.
-Ju dini?-pyeti pastaj duke më vështruar nga afër.
-Po ai “shoku” punon gjëkundi?-iu drodha unë përgjigjes.
-Ku të punojë?Nuk ka punë
-Atëherë mos rron ai me punën tënde?
-Jo, jo,-tha disi me nervozizëm. Më kërkoi një cigare të cilën e ndezi.
-I jap vetëm 5 000 dhrami në ditë që të jetoj si të mundet…
E kuptova. Nuk donte ta shiste akoma parazitin matrapaz. Më shkrepi në kokë një mendim. Mund ta ndihmoja Karmenin vetëm po të hiqte dorë nga kjo “punë” e ndyrë. Atëherë unë do të kisha mundësi t’i gjeja një punë njerëzore dhe me dinjitet. Akoma ishte e re, ishte e bukur. Nuk është molepsur nga alkoli, apo ca më keq nga droga. Trupi saj ruan freskinë dhe elasticitetin e një femre “të pa përdorur”.Megjithëse këto rrallë shpëtohen ,-rashë unë në dëshpërim.
Befas, pa ditur asgjë nga mendimet e mia, ajo u ngrit në këmbë.
-Vetëm 15 minuta lejohet të rrimë në dhomë,- tha me turp. Dhe ajo kohë kishte kaluar. Ndërsa unë që doja të bisedoja me të pashë i tmerruar se koha nuk ishte me mua. Apo nuk do ta zgjas më? Më shkrepi përsëri duke e parë aq të vrazhët.
-Më dukeni njeri i mirë,- tha befas duke përmbysur gjithshka tek unë . Ejani përsëri. Po të mundni më gjeni ndonjë ilaç sepse nuk ha asgjë…
Oh, ato fjalë! Më dhëmbën shumë. I premtova se do të shkoja ta takoja përsëri …
Ky është hotel “Semiramis” sot, i degraduar pa derman, i mbushur me shqiptarka. Turpi nuk është i atyre vajzave, por i prindërve të tyre i shqiptarëve në përgjithësi…
Zoti Zharkalliu na tregoi një ngjarje nga të fillimit të viteve ’90. Përmasat e kësajë plage shqiptare janë bërë tanimë aq të mëdha sa nuk munmd të mendosh më se si mund ta shërosh. Siç nuk mund të bësh asgjë me vdekjen. Ne nuk i vendosëm këto ngjarje në kapitullin për mafian shqiptare, sepse prostitucioni, ndonëse një fenomen i trazuar keqaz me mafian, përsëri është një “profesion i lirë”, serisa në vendet e lindjes e të perëndimit shtëpitë publike janë të lejuara me ligj, si çdo ndërmarrje prodhuese. E poshtër në këtë “punë” është se shuimica e shqiptarëve kanë hyrë në këtë rrugë pa dashjen e tyre. Ato janë “vjedhur” në Shqipëri nga rrjeta të tilla mafioze, sa e ardhmja e vet femrave është tejet e rrezikuar. Por ka edhe shumë vajza shqiptare që i janë future vetë kësajë valleje. Bile disa prej tyre kanë zgjedhur vetë nga një mik. Për përmasat e këtijë prostitucioni shkruante këto ditë një gazetar grek i kanalit “STAR”.
Në muajin gusht 1995 policia greke arrestoi një grup prej 14 vajzave të ardhura nga Bullgaria. Ishin të gjitha në moshën 16-18 vjeç. Duke qenë se grupi i takonte “lobit” të kërcimtarëve lakuriq, prostitutave dhe “kamariereve” të klubeve të natës, filli mund të tërhiqej më shumë. U evidentuan grupe të tjera prostitutash të ardhura nga Ukrahina dhe Azerbaxhani. Por “STAR” intervistoi prostitutat greke. Pohimet e tyre hodhën dritë në një dukuri tepër interesante. Sipas të intervistuarve theksi tani nuk duhet vënë tek bullgaret, apo ukrahinaset, por tek shqiptaret. Këto konkurojnë aq denjësisht sa lihen në hije të tjerat. Shqiptaret,-këmbëngulnin kolegët e tyre greke,-në përgjithësi janë pa dokumenta të rregullta, po ato vegjetojnë me bukurinë dhe freskinë e tyre. Megjithëse pa asnjë kontroll shtetëror e mjeksor, ato nuk ndihen aq të vetmuara sa të huajt tjera, sepse gëzojnë mbështetjen e mafias shqiptare, e cila sipas të gjitha gjasave, është lidhur me segmente të policisë, pohohet në intervistat e cituara. Ajo ç’ka i bënte më xheloze grekët, është siguria e lëvizjeve të vajzave shqiptare nëpër Greqi shumica me makina luksoze BENZ,-ç’ka nënkupton një standart të lartë jetese e konsumi parash. Prostitucioni nuk të jep aq, shtojnë grekët e dëshpëruara. “STAR” shton, se atëherë, vetëm droga mund të jetë lubrifikanti më i miër i kësajë mënyre jetese. Thuhet se hyn nga Turqia për të udhëtuar drejt Greqisë dhe metropolet e tjera të pellgut ballkano-europian. “Shumëkombëshja” e bardhë shpalos kësisoj vatrat e integrimit me infesksionet e jetës së natës.
…Mirela T. dhe vëllain e saj Gëzimin i pata njohur verën e vitit 1986. Ishin nga një qytet i Shqipërisë së Mesme, por kishin ardhur në Sarandë, te një miku i tyre, për të kaluar pushimet. Aso kohe Mirela ishte vetëm 12 vjeç. Me të vëllain shkonin shumë mirë, madje ngjanin si shokë. U njohëm rastësisht. Shkak u bë një magnetofon i tyre që për kohën ishte luks. Kjo njohje me ta vazhdoi gjatë. Vëlla e motër erdhën në Sarandë edhe tri beharë të tjerë.
Befas, siç ndodh gjithmonë me ne shqiptarët, Mirelën e takova në Athinë pas 6 vjetësh. Po prisja një mikun tim në lagjen “Kalithea”, kur ndjeva se dikush po më thërriste me emër. Ishte një zë femre. Kthehem dhe shikoj një vajzë shtatëhedhur, bionde, të zënë përdore me një djalë që po buzëqeshte. Ishte aq e bukur sa u habita. I thirra një çast kujtesës por jo, nuk më sillte asgjë të njohur. Madje mendova se ndoshta nuk më thërrisnin mua. Të rinjtë mu afruan. Ajo e ndjeu hutimin tim dhe tha shkoqur.
-Je Berti, apo jo?
-Po,- thashë pa e njohur ende.
-Jam Mirela T., Mirela që vinte në Sarandë me vëllanë. Magnetofoni, kuptoni?!
-Ah,-ia bwha duke kujtuar gjithshka.
-Si është e mundur! Ti ishe atëherë aq e vogël kurëse tani… shiko se si je bërë …
-I fejuari,-më prezantoi djalin që shihte me sy të ndritshëm takimin tonë. Dukeshin aq të lumtur. Ndërruam adresat me njëri tjetrin me premtimin se do të shiheshim. Në Athinë takimet janë fare të shkurtëra. Në shumicën e rastit ato ndodhin në stacioneve të autobuzave dhe…ja,pas një çasti vjen ai dhe ti duhet të ikësh. Kështu ndodhi edhe atë ditë. Mirela dhe i fejuari duhej të iknin. Unë prisja…
Kaluan gjashtë muaj nga ajo ditë. As unë e as Mirela nuk gjetëm mesa dukej kohën e përshtatëshme për t’i bërë vizitë njëri-tjetrit. Edhe kjo ndodh në Athinë. Punët, distancat, vizita të tjera më të rëndësishme…Por ja, një mbrëmje, në stacionin e madh jugor të Athinës ku nisen shumë linja kombëtare autobuzash, e,midis tyre edhe ajo e Kakavijës, më kapi syri atje tej një vajzë të vetmuar e kokëulur. Në stacionin jugor të Athinës unë shkoja pothuajse përditë. Atje “gjuaja” materiale interesante nga jeta e emigrantëve dhe ikjet dhe ardhjet kanë dramën dhe gëzimet e tyre. Ca shokë që përgatiteshin të niseshin e që zhurmonin rreth meje, megjithatë, nuk ma hoqën nga sytë atë figurë të vetmuar femre që rinte atje tej. Ngaqë kaloi afro gjysëm ore dhe askush nuk po i afrohej, ndërsa ajo po gjatë asaj kohe nuk ngriti një herë kokën, mendova se duhej të ishte një rast interesant. U kërkova ndjesë shokëve dhe iu afrova. Thuajse nuk e ndjeu fare praninë time. Tani vija re se flokët e i kishte të pakrehur mirë si vajzë e re. Kjo më krijoi ndjesinë e një vajze jo të mirë. Megjithatë fola.
-A mund t’ju ndihmoj?
Ngriti kokën pas një çasti. E njoha menjëherë. Ishte Mirela. Gjithë freskia dhe bukuria e saj ishin venitur si një lule që e kanë thyer nga pakujdesia. M’u hodh në qafë dhe nisi të qante me ngashërim. Nuk fliste, por vetëm qante. Disa syresh kthyen kokën drejt nesh. Dukej se gjesti i saj dëshpërues nuk mund të mos binte në sy. U ndrojta. Ngaqë vuajmë shpesh nga komplekse idjoteske, më breu turpi se njerëzit mund të mendonin se unë isha shkaktari i vërtetë i lotëve të saj. U ndez motori i autobuzit. Ajo vazhdonte të mbetej e mbështetur pas meje dhe unë nuk dija nëse duhej t’i kujtoja se tani me siguri kishte ardhur për të ikur…
Psherëtiu. Tani dukej disi më e qetë. O, zot, thashë me vehte, ç’u bë e gjithë bukuria e saj?
-Dëgjo,- tha duke u kapur pas një kopse të këmishës sime,-shpesh bëjmë gabime të tilla që na kostojnë jetën. Ai njeri nuk e kishte mendjen te unë, por te paratë. Më propozoi një punë të tillë të ndyrë sa ai… të pasurohej. Ja përse qe fejuar me mua, ja sepse më solli këtu. Nejse, e mori një përgjigje. Unë vdes më parë se sa…
Në autobus ajo hypi me pasagjerët e fundit. Isha gozhduar para dritares ku binte vendi i saj, dhe ndonëse turbull, shikoja herë pas here atë profil që kishte humbur aq shumë nga gëzimet e pakta që na jep jeta. Në kohën kur nuk e prioja ajo hapi xhamin e dritares, hoqi unazën nga gishti dhe e flaku tej. Shtangën shumë njerëz. Një fëmijë që nuk i njihte dramat e më të rriturve vrapoi ta merrte. Ajo u nis duke u përpjekur të më buzëqeshte përmes dramës së dashurisë së saj të parë…
Dhe si Mirela T. ka shumë vajza. Një e re tjetër u shkruante prindërve të saj, të cilët e konsideronin në Greqi, kurëse ajo në të vërtetë ishte në Itali, pak a shumë kështu:
“Erdhëm këtu me atë “shokun” të cilin ju e dini, por pas disa ditësh nuk e pashë më. Ndodhem e mbyllur në një dhomë hoteli emrin e të cilit nuk mund t’jua them se kam frikë. Tani për tani jam gjallë. Vuajtjet nuk mund t’i tregoj…”
Prostitucioni legal dhe illegal ishte një plagë tepër e dhimbëshme por qindra familje shqiptare. Ikja e djemëve për në dhera të huaja ndonjëherë konsiderohej edhe trimëri, kurëse ikja e vajzave të vetmuara apo të rrëmbyera ishte tragjedi e vërtetë për prindërit. Falë largësisë e labirintheve të shteteve ku shkonin, disa herë, ata të mjerët ishin të detyruar t’u jepnin të njohurve të tyre informacione nga më të ndrydshmet. “Punon tek një zonjë e mirë e cila e do shumë”… “Oh, janë një çift i mrekullueshëm ! E kanë si vajzën e tyre”! “Po,po,mban një fëmijë … Është e qetë gjithë ditën.” E të tjera si këto. Sidomos në fillim as që mund të imagjinohej se ku kishin përfunduar “ATO”. U “zhdukën” nga qarkullimi i qyteteve të mëdha të Shqipërisë edhe shumë vajza të mbetura të pamartuara. Ato kishin mbetur kështu për mijëra arësye. Shumica ishin vajza të nderëshme, por për një cent ë vogël, në “biografi” apo për pretendimet e tyre, ose për një dashuri platonike të dështuar, kishin sakrifikuar rininë e tyre. Shumë nga këto, sidomos në moshat e pashpresa 30-40 vjeç iu drejtuan emigracionit. Të pjekura në jetë në përgjithësi ato synuan një martesë, sidomos që të ishte ajo, pra, pa dashuri, vetëm që të siguronin tanimë një jetë të pavarur ekonomike. Të pavarura nga prindërit e saj. Por nuk e dinin se sa të pavarura nga pasuria dhe labirinthet poshtëruese të saj nuk do të shpëtonin kurrë.
Le të sjellim edhe ndonjë shembull të kësaj natyre…
…Kush ka patur rastin të frekuentojë plazhin e Glifadhës një të djelë e njeh mirë mirëzinë e atjeshme. Por unë isha në një gjendjeje përgjumjeje, dhe ngaqë dielli ishte shumë i fortë, kisha preferuar të rrija jo në rërë, por diku në breg me këmbët në ujë. Midis qindra njerëzve që hynin e dilnin nga deti binte në sy një femër e bukur e cila po dilte në breg e shoqëruar nga një burrë. Trupi i gruas ishte diçka e mrekullueshme. Pakëz e nxirë, lëkura e saj kishte fituar atë lëmim të paimagjinueshëm prej afërdite. Kjo ndoshta ngaqë pikëzat e shndëritëshme të ujit rrëshqisnin e përfundonin diku poshtë këmbëve të saj. Qe flokëgjatë, por që kjo nuk binte aq në sy, sepse ato i kishte mbledhur e kapur me një karficë. Burri që ecte pas saj mundohej ta lagte e ajo, gjithë naze, u shmangej ngacmimeve. Diku qëndroi dhe vështroi drejt meje. Pastaj nisi të ecte më shpejt, aq sa mund ta lejonte uji, dhe befas e pashë të ndalesh te këmbet e mia.
-Nuk më njeh?-pyeti thjeshtë e vendosmërisht. Mbante në sy një palë syze me skelet të trashë e të bardhë dhe kjo më pengonte shumë shumë ta njihja kush ishte. Ngrita supet dhe vetiu u gjenda në këmbë përballë saj.
-Jam Anxhela, kushërira e Adit,- kur pa se ende nuk po e kuptoja. Diku e njoha. Por nuk mund ta përfytyroja se si mund të ndryshonte aq shumë një femër. Kuptohet. Në Athinë niveli i jetesës, veshja, tualeti, bëjnë të vetat në trupat e rinj e të pavrarë shumë. Por jo, një elegancë të tillë nuk e kisha parë.
-Im shoq, Nikoja,-tha pastaj kur unë ende nuk dija ç’të thoshja. Kësajë radhe foli greqisht. Mashkulli ishte një metër pas saj. Është grek i pasur, por mbi të gjitha njeri i mirë…Kjo “njeri i mirë” se si më tingëlloi. Dhe si për të vërtetuar këtë e puthi lehtë në faqe. Ai mbështolli trupin e saj elegant dhe i çukiste qafën.
-Oh, Niko, të lutem,-nisi të përkëdhelej ajo. Mos se gudulisem. U shkëput prej tij dhe më tha.
-Po qe se bën plazhin gjithmonë këtu në Glifadhë do të takohemi përsëri dhe do të pimë ndonjë gotë…Mirupafshim!
Unë psherëtiva. I ziu burrë mezi e ndiqte pas atë trup begonje, ngaqë ishte tepër i mplakur e i dhjamosur. Dhe vetiu mu kujtua Dylberi, miku im, tani emigrant në Gjermani, që përvëlohej për Anxhelan dikur, ndërsa ajo e përcillte gati-gati përbuzshëm. Koketa e dikurëshme e gjimnazit të qytetit tonë ja ku kishte përfunduar. Qe një rrjetë e artë ku kishte kapurt peshkun e pasur grek, apo ishte rrjerta e robërisë deri në vdekje? Por rasti i Anxhelës nuk është i vetëm. Disa dhjetëra vajza të tilla i kanë vënë vehtes në fyturë një maskë lumturie dhe shtiren se martesat me qytetarë të huaj i kanë bërë ato të lumtura. Ndonjë edhe ia ka arritur, kurëse shumica jetojnë sot nën peshën e zhgënjimit. Megjithëse ky është një problem sa moral aq edhe social, që varet shumë nga karakteri i njerëzve. Por nuk do ta tepronim aspak se shumica e grekërve beqarë, ose të ndarë nga gratë e tyre, preferuan martesat me vajza shqiptare së paku për dy arësye: E para se një përgjithësi ato i merrnin shumë më të reja ,(15-20 vjet diferencë), por shpresonin se do të ishin më të dlira nga ato që sapo i kishin tradhëtuar ose u kishin ngrënë pasurinë. Pasuria, kjo “ëmbëlsirë” grryese ka bërë që shumë çifte të ndahen dhe sot numri i shqiptarëve që rrojnë në fatkeqësi të tillë është konsiderueshëm. Është kjo arësyeja se “bumit” të martesave të para tani ia kanë zënë vendin logjika. Pastaj mundësit për të jetuar në liri ekonomike dhe shpirtërore po rriten me shpejtësi. Pas 5 vjetësh në Greqi shumica e femrave janë të sistemuara ose nëpër familjet ku punojnë ose jetojnë vetëm. Të ardhurat e tyre janë të konsiderueshme sepse ato, në përgjithësi, nuk kanë detyrime familjare. Një problem mbetet shumë i vështirë për t’u zgjidhur: ai i martesave të vajzave e djemve shqiptarë me njëri-tjetrin. Qysh nga viti 1991, kur nisi emigracioni masiv, vajzat 12-15 vjeçare janë bërë për t’u martuar, ndërsa djemtë nuk dinë se ku të hedhin sytë. Athina e madhe, me largësiara të mëdha, punët e vështira, por edhe mungesa e të hollave për një jetë të organizuar ka bërë që shumë vajza e djem shqiptarë të “vegjetojnë” në beqarinë e tyre mizore dhe prindërit e tyre të vuajnë moealisht aq shumë për këtë fakt të emigracionit.
Kjo është brenga më e re e emigrantëve …
