Memorialistika është vepër e rrallë në llojin e vet, një zhanër i lëvruar nga presidentë, ministra, ambasadorë, luftëtarë dhe personalitete të historisë dhe kulturës shqiptare dhe mondiale. Kujtimet e Nehat Jahiut janë shtegtimet shpirtit. Në librin “Shfletime kujtimesh”, autori kthehet në vende plot emocione ku e përkujton të shkuarën duke parë fytyra të shtrenjta pa dëshirën për t’i humbur apo harruar. Dëshirat e mëdha mund të udhëtojnë nëpër kohë dhe hapësirë në një mënyrë unike.
Nehat Jahiu nuk është vetëm poet dhe patriot, por edhe publicist dhe memorialist. Ai përjeton momente të paharrueshme dhe kupton se kujtimet kanë gjetur një vend të veçantë në shpirtin e tij, duke mbetur gjithmonë atje. Ja një shembull si ilustrim: “E pabesueshme më duket vendlindja ime, djepi im i dashur. Kur t’i shihja me sytë e mi gërmadhat, s’mund të pajtohesha me vdekjen tënde aq tinëzisht dhe mizorisht, vetëm e vetëm pse frymoje shqip shekuj me radhë. E dija se mund të shkatërrojnë, por kurrë s’besoja se themelet nga ky vend do t’i largojnë. E pamundur ishte që të na lësh në pikëllim kaq të thellë e mos të kthehesh përsëri ashtu si më parë, ashtu siç isha mësuar me të pa për çdo ditë.”
Autori nuk i fsheh gëzimet, brengat dhe shqetsimet. Ai mban në kujtesë emocione, imazhe, përfytyrime, vende dhe ngjarje. Si e sheh memorialisti vendlindjen e tij? Po ia japim fjalën: “Dhimbjen tënde dhe timen do ta shërojmë së bashku, o vendlindja ime atë ditë kur ti shërojmë plagët me ujin e krojeve tua... E unë e pranoj se kurrë s’kam patur detyrë më të vështirë që ta mundi dhimbjen dhe pikëllimin për ty! Eh, vendi im, u mbajte ashtu siç i ka hije, ashtu siç din të mbahet vendi para armikut.”
Shumë vështirë e kisha ti thoja së paku dy fjalë në atë çast të hidhur e aq të pamëshirshëm, por edhe aq më vështirë do të kisha të shikoja e të rrija në heshtje. Më dilje me gazë e ngrohtësi me buzën e ëndrrën e së bukurës në sy.”
Dhe më tej: ”E kujtoja me mall të paharruar thithjen e dritës së parë, me afsh e dashuri të thellë që më kishe dhuruar ti qysh në fëmijërinë time njomorake, o fshati im – Orizare. E dija se ti do të molisesh, por do të mbetesh gjallë, bile do të bëhesh edhe më i fortë. Do të mbajë gjallë e shumë të fortë gjaku i bijve tu. Jo, jo ti nuk shuheshe, ti po derdheshe në zemrat tona dhe të fëmijëve tanë, shkëndija e rrezeve tua joshëse do të freskojnë së bashku me gjakun e njomë të dëshmorëve të shtigjeve të brezave të ardhshëm.”
Kujtimet janë momente që kanë mbetur të paharruara, sepse ato kanë një kuptim të veçantë për shpirtin e poetit. Nuk ka kujtime që mund të konsiderohen të varfëra. Ne duhet të ndërtojmë kujtimet tona sepse ato do të jenë shtëpia jonë më vonë. Koha është një lule, petalet e së cilës bien në këmbët tona. Dhe këto petale mbajnë me vete aromën e kujtimeve. Jo të gjitha kujtimet buzëqeshin, disa qajnë, por ne i mbajmë ato në një album të shpirtit dhe respektojmë vendin e tyre në jetën tonë.
Në kuadrin e artikullit “Një kujtim i paharruar”, Nehat Jahiu thekson në vazhdim: “Dashuria jote edhe më tepër do të futet në zemrat tona. Ti do të shkëlqesh, do të rritesh edhe më shumë. Ku tjetërkund, këtu, në këtë truall. Këtu së bashku me ne. E ne përsëri do të dalim përpara, do të shikojmë me mall e gaz kujtime me atë ëndërr të bukur në sy...
Do ta presim pranverën së bashku me ty përsëri. Do të kthehen dallëndyshet në foletë tua, do të kthehen mu aty ku e derdhën lotin e dhembjes së bashku me ty. Do ta gëzojmë pranverën dhe me zogjtë e tu që deshën ti vrasin së bashku me ty tinëzisht. Lotin, dhembjen, buzëqeshjen... Edhe këtë herë e ndamë me ty. I shpëtuam edhe vdekjes, por vdekja mund të na marrë kur të dojë, por le të na marrë atëherë kur ti ke nevojë, o vendlindja ime.”
Ne i lejojmë ata të rrëfejnë historinë e tyre dhe ta dëgjojmë përsëri sepse ka një mesazh të rëndësishëm. Ne ulemi pranë tyre dhe shikojmë buzëqeshjen e tyre, por edhe lotët e tyre. Dëshirimi është zjarri në të cilin shpresat, dëshirat, dhimbjet digjen, dhe hiri i mbetur paraqet kujtime. Kujtimet që mbajnë buzëqeshje janë momente të rëndësishme në jetën tonë, në të cilën kthehemi me kënaqësi në çdo kohë, vetëm për të rivendosur ato emocione të bukura që na kanë shkëlqyer jetën.
Pavarësisht nëse janë sukseset, takimet me njerëz të veçantë, momentet speciale, fytyrat e të dashurve, këto kujtime që na ndriçojnë janë tejet të çmueshme dhe mesazhi i tyre është t’i vlerësojmë më shumë në çdo moment sepse ato e bëjnë jetën tonë më shumë e bukur. Ne i kujtojmë gjyshërit tanë, të cilët mund të mos jenë më, por që shkruajtën momente unike në një kujtim të quajtur fëmijëri.
Fëmijëria është një nga kujtimet që bëhet terapi. Kjo për shkak se përfaqëson kohën e pavarur, mungesën e shqetësimeve dhe atë pafajësinë që mund të shërojë të metat tona aktuale. Kujtojmë adoleshencën, vitet e shkollës së mesme, njerëzit që morën rrugën tonë dhe na ofruan një ndihmë kur kishe nevojë, miqtë e veçantë që takuam, ngjarjet që shënuan ekzistencën tonë në një mënyrë të këndshme. Dhe, megjithëse janë kujtime të lumtura, unë mendoj se ato ngjallin një nostalgji të caktuar. Dhe kjo nostalgji është e domosdoshme në jetën tonë dhe gjithashtu e natyrshme.
Kujtimet dhe nostalgjitë e përmbushin bagazhin e jetës sonë. Kushdo që nuk ka nostalgji dhe nuk i është bashkangjitur asgjë aq shumë sa të pendohet që koha e ka hequr, nuk duket i etur për përparim. Kujtesa dhe shpresa na formësojnë në të njëjtën masë, dhe e tashmja, për të qenë e vërtetë, nuk mund të jetë as e verbër dhe e shurdhër. Koha matet nga dashuria dhe dija. Ate që e kemi njohur dhe dashur dikurë, është ngulitur në kujresën tonë. Njerëzit, dëshmorët, fytyrat, vendet që kanë lënë gjurmët tek ne në një farë mënyre, kthehen tek ne përmes kujtesës.
Nehat Jahiu shkruan faqe të rëndësishme nga libri i jetës së tij. Ne nuk mund të harrojmë këto momente dhe imazhe, veçanërisht fytyrat e atyre që mbeten si do ikona në bagazhin e kujtesës sonë. Kujtimet e bukura janë bizhuteri të pahumburam por duam apo s’duam, ne kujtojmë edhe momente më pak të bukura në jetën tonë. Kujtimet që mbajnë lot janë ato që na trishtojnë apo madje shkaktojnë gjakderdhje nga plagët më të vjetra. Ka imazhe që na kanë shënuar, momente plot dhimbje që kanë sjellë vuajtje dhe re në qiellin e ekzistencës sonë. Duhet të kuptojmë se çdo faqe në librin e jetës sonë ka një kuptim të caktuar. Kujtimet tona janë parajsa e vetme nga e cila nuk mund të dëbohemi.
Vetëm gjatë kohëve të vështira, njerëzit arrijnë ta kuptojnë se sa e vështirë është të jesh mjeshtër i mendimeve dhe i ndjenjave. Fotografitë janë dëshmi të kujtimeve, një kohë që mbeti vetëm për të kapur buzëqeshje, emocione dhe imazhe të paharrueshme. Ata arrijnë të rikthejnë buzëqeshjen në fytyrën tonë, edhe nëse shpesh është nostalgjike, të ngushëllojnë dëshirat dhe vuajtjet tona, të na kujtojnë se si kaluam kohën dhe me kë, si arritëm në momente emocionale, kush ishte me ne në ato momente dhe vende të bukura ku kaluam.
Fotografitë janë kujtime që ne mund t'i vlerësojmë. Kujtimet janë një veshje magjike që nuk lodhet për shkak të përdorimit. Herë jemi në limane me lot ose buzëqeshje, e herë në shtratin e dashurisë, me emocione, dëshira dhe ndjenja të thella. Pa kujtime, jeta jonë nuk do të kishte asnjë bukuri. Ato janë strehimi, rehatia dhe komoditeti ynë. Ato janë një buzëqeshje dhe një lot, një nostalgji dhe një forcë. Në to shpesh flejmë dhe gjejmë forcën për të vazhduar më tej. Asnjëherë nuk është vonë për sa kohë që ju, përmes kujtimeve, mund të ribashkoheni me vetëveten, me të renë dhe me të vjetrën.
Kujtimet janë ato që na bëjnë të lumtur, por ka momente edhe kur lëndojnë nëse kutjojmë ndonjë moment kur jemi qortuar me dikend, kur e kemi lënduar dikend. Nuk ka asgjë më mirë se sa kujtimet e bukra. Nehat Jahiu me këtë libër ka përmbushur një detyrë që duhet ta kryejë çdo intelektual që mendon se veprimtaria e tij ka vlerë, jo vetëm për rreth të ngushtë familjar apo shoqëror, por edhe për një opinion të gjerë publik. Ky libër me kujtime është një rrëfim i sinqertë i autorit që prek të gjitha fazat e jetës së tij, që nga vegjëlia e deri në ditët e sotme, kur edhe pse e ja kapluar mosha e pensionimit, ende nuk i është zbehur dëshira për punë, pasi kështu është mësuar ai gjatë një jete të tërë.
Kujtimet interpretohen si ëndrrat. Kujtimet e lumtura janë ato çaste që kanë përfunduar në kohën e duhur. Kujtimet e bukura jetojnë dhe ndrisin përgjithmonë, duke pulsuar dhimbshëm me kohën që kalon. Autori i kësaj vepre ka më shumë kujtime se të kishte njëmijë vjet. Do të vijë dita kur kujtimet do të jenë pasuria jonë. Asnjë i pafajshëm nuk blen një pistoletë dhe asnjë njeri i lumtur nuk shkruan kujtimet e veta. Asgjë nuk e pengon lumturinë më shumë se kujtimi i lumturisë.
Ai që i kujton me mall kohët e bukura, i bën edhe më të bukura kohët e bukura. Është koha për të krijuar kujtime të reja, koha për pranim dhe ndryshim. Të bëhemi të drejtpërdrejtë. Shqiptarët dhe popujt e tjerë të Maqedonisë Veiore mund të bëhen gjermanët dhe francezët e rinj që vendosin të ndërtojnë kujtime të reja të cilat i lidhin me njëri tjetrin. Normalizimi nuk mund të ndodhë nëse jetojmë në vetëmohim. Në këto kujtime autori shprehet për migrime shqiptare në trojet e Anadollit, për personalitete politike apo figura patriotike dhe historike, para dhe pas vitit 2001, duke shfaqur mendimin e tij të qartë dhe të hapur. Përfundimisht mund të themi se kujtimet e Nehat Jahiut janë pronë e autorit dhe nuk diskutohen.
