kultura
Në recesionin e Mark Simonit kushtua në librit me titull “Anita”- Ditari qiellor të Alma Sinani Ferunit në tjerash thuhet: “Një aureolë e çuditshme, vezulluese, për ndritësh, fantastike dhe tunduese e mbështjellë njeriun gjatë gjithë jetës së vet. Janë vegimet, ëndërrta, dashuritë, hovet e shpirtit, imazhet dhe përfytyrimet, idetë dhe kujtimet. Por tërë kjo pasuri, kjo ngrehinë e strukturë virtuale, rroposet e shembet, dhe ikën bashkë me të zotin, kur njeriu del nga kjo jetë. E vetmja gjë që njeriut i mbetet mbi tokë është zëri. I regjistruar në eter e atmosferë, i hedhur në hapësirë, i mbetur përgjithmonë qiellit. Lum ai që i lë kësaj bote fjalë e tinguj të bukur.
E patjetër Anita Bitri ka qenë e shenjur dhe e bekuar nga Zoti, që të ketë një zë të veçantë. Bash këtë fashë zëri, këtë modul, këtë atmosferë ka mundur të dallojë e të kapë shkrimtarja Alma Feruni dhe ta hedhë atë në librin e saj. Pavarësisht se libri emërtohet “ditar”, unë mendoj se ai është shkruar natën, netëve të gjata të mbushura me kujtime, dhimbje, mall e dashuri. Herë herë Autorja duket se e vëzhgon realitetin nga bregu tjetër i botës, e shikon nga përtej, nga diku. E vështron nga nata terr e mungesës së Këngëtares, nga ndonjë qoshe qielli ku ka gjetur zërin e saj. Përherë qielli ka nevojë për ne.
Mendoni qiellin vetjak të Andrea Boçelit, një qiell i madh e i zi, i kyçur brenda qenies së këngëtarit, krejt në terr bota e imazheve, të verbër sytë. Por Boçeli gjënë forcë ta sajdisë qiellin e tij bash me zërin e vet, e ndriçon, e rrit dhe e bën të paanë, sepse zëri i këngëtarit është vetë liria e tij, nuk është shikimi.
Pikërisht këtë lloj lirie kanë këngëtarët. Janë fatlumët e zërit të tyre. Sepse muzika është dimension lirie.
Pavarësisht se Anitën e kujtojnë dhe e kanë parasysh të gjithë, autorja e librit Alma Sinan Feruni nxjerr me librin e saj detaje, kujtime, marrëdhënie, copëza jete, ndodhi e suksese, taman me kujdesin e një arkeologeje që zbulon çdo ditë, me gërmimet e saj, madhështinë e një parku arkeologjik, që, dhe pse e kemi parasysh nuk e njohim dot aq mirë. Rruga për t’i shkuar jetës së këngëtares deri në qosh, ka qenë e gjatë dhe e mundimshme. Shkrimtarja, si misionare e besimit të dashurisë, me ditarin e saj ka udhëtuar deri në fund të botës, deri brenda kujtimeve të miqve të Anitës, thellë në skutat e bukura të fëmijërisë, tek atmosfera vezullitëse e sukseseve, pranë lojës së ndjenjave, e deri në memorien më në skaj të jetës së saj. Dhe ia ku janë të tëra, mbledhur në këtë ditar, në këtë ditar doracak, si një manual mirënjohje për atë çfarë Anita u dha të gjithëve.
Zëri i këngëtarit është vetë liria e tij e cila nuk është shikimi ...
Ditën që këngëtari i njohur italian Mango u largua nga kjo jetë, shtypi shkroi se “Mango iku qiellit”. E kam menduar gjatë këtë thënie, mbasi kisha brenda vetes këngën e tij më të njohur “Dallëndyshja”. Po a nuk e kishte përgatitur vetë rrugën për në qiell ky këngëtar, kur zëri i tij tek “La rondine”, (bash si vetë dallëndyshja e tij,), lëviz, bën pirueta, lodron me ajrin, luan me pikiatat dhe ngjitjet. Duket sikur Mango e ka lëshuar dallëndyshen në qiell për t’i rrëfyer rrugën nga do ngjitej dhe këngëtari pas vdekjes. Po të njëjtën mistikë ka patur dhe “La rondine” e Giacomo Puccini në 1917.
Kur po bëja këtë parathënie libri, dëgjova dhe një herë një kolazh të këngëve të Anitës. Pavarësisht natyrës entuziaste të këngëtares, apo “allegretove” të këngëve, mua më është krijuar ideja se Anita Bitri e ka ndjerë shpesh praninë e qiellit, e ka kuptuar afrinë e tij, madje duhet të ketë dëgjuar dhe shirjen shungulluese të tij për të lëshuar në të zërin e saj interesant.
Ne i gëzohemi muzikës. Ajo sillet rreth nesh. Na bën të ndjeshëm e na përfshinë në atmosferën e saj. Kur kam dëgjuar fjalët e muzikologut Mikis Theodhorakis se “Sa e shëmtuar do të ishte bota, sikur të mos qe muzika”, vërtetë për një çast e imagjinova krejt botën pa mrekullinë e muzikës. Mu dhimbs nga kjo përçartje. (Nga që Enzio Moricone thotë: “Muzika është gjuha që e flasin të gjithë” –e artikuluar kjo edhe nga Boçelli), bota pa muzikën mu duk krejt konfuze, si popujt në kullën e Babelit, që s’merreshin dot vesh nga që s’flisnin të njëjtën gjuhë. Libri për Anitën i Alma Ferunit në një farë mënyre na tregon se sa në mënyrë magjike i lidh muzika njerëzit. Shopen e pati shkruar marshin e tij funebër duke menduar gjatë për vdekjen e vet, dhe përfytyronte ditën kur të tjerët do ta luanin për të. Në këtë marsh ka interpretim këmbalesh që bien pikëllueshëm për mort. Kompozitori pikërisht këto tinguj të rëndë vuri në partiturë. A nuk është ky libër një tingull kambane dhe një qiri i ndezur, ashtu siç është patjetër dhe kurorë e kësaj Princeshe të muzikës vlonjate.
