Një pyetje e gabuar, një detyrë e gabuar, një garë e humbur janë situata të përditshme në të cilat fëmijët dhe të rinjtë ndeshen me një dështim. Në këto raste, prindërit mund të frikësohen, shqetësohen, ndoshta zemërohen dhe “e bëjnë atë një tragjedi”, siç do të thoshin adoleshentët, ose do ta paracaktojnë situatën, duke nënvlerësuar emocionet dhe zhgënjimet e fëmijëve në atë kohë.
Është thelbësore të edukoni fëmijët dhe adoleshentët të përballen me humbjen dhe t’u përcillni mesazhin se ajo që ka rëndësi është të arrini në fund, të përmirësoheni, të argëtoheni, të dini si të pranoni që dikush tjetër mund të bëjë më mirë se ne në atë moment.
Shmangni sindromën e “të parit të klasës”
Është e rëndësishme të mbështesni fëmijët dhe adoleshentët në kohë krize: mësojuni që në moshë të re që të dinë se si të humbasin, si dhe mënyrat me të cilat ata të përballen me humbje.
Ekziston një rrezik, ndonjëherë, i transmetimit te fëmijët, madje edhe në mënyrë të pavetëdijshme, porosia që i rëndësishëm është vetëm nëse fiton, duke u përqendruar në rezultate dhe fitim, ndërkohë për ta është thelbësore të ndjehen të dashur për atë që janë, me kufijtë dhe vështirësitë e tyre, edhe nëse nuk janë të mira në gjithçka dhe nëse nuk janë gjithmonë të parët, në shkollë, sport ose në ndonjë aktivitet tjetër.
Fëmijët dhe të rinjtë që ndjehen të dashur pa kushte nuk do të kenë frikë të provojnë, të përfshihen dhe ndoshta edhe të bëjnë gabime, sepse ata do të jenë në gjendje të përballen dhe të tolerojnë edhe më shumë humbjet dhe ngacmimet e mundshme të bashkëmoshatarëve të tyre.
Si t’i ndihmoni fëmijët të përballen me dështimin?
Është e dobishme të vlerësohen edhe aspektet pozitive të pranishme në një dështim; në lojë, për shembull, mund të theksohet tek fëmijët dhe të rinjtë, se ata ishin të mirë në respektimin e rregullave, për emocionet që ndjenin, duke dalluar lojërat në të cilat fitoni nga ato në të cilat llogaritet edhe angazhimi.
Natyrisht duhet të përdoren lojëra të përshtatshme për moshën e fëmijëve ose t’i bëjnë ata të marrin pjesë në aktivitete sportive në përputhje me aftësitë e tyre, në mënyrë që të përballen me të tjerët dhe vendosen në kontakt me kufijtë e tyre, të cilat sidoqoftë mund të tejkalohen. Të pranosh humbjen gjithashtu do të thotë që ne mund të kuptojmë se ku mund të kemi gabuar, për të mos e përsëritur më në të ardhmen.
Jepuni fëmijëve dhe adoleshentëve një kohë të caktuar për të tretur dështimin. Një i ri i zhgënjyer nga një notë e keqe, për shembull, vështirë se do të dëshirojë të flasë për atë që ka ndodhur menjëherë sapo të kthehet në shtëpi. Mos e komentoni atë që ndjen dhe në të njëjtën kohë, mos shmangni poshtërimin e tij ose përçimin e idesë se ai është një “i dështuar” sepse nuk ka arritur një qëllim të caktuar. Jepuni atyre kohë, përpiquni ta pyesni se çfarë ndodhi, mbase duke u thënë atyre që e kuptoni zhgënjimin, se ju vjen keq dhe që nëse dëshirojnë mund të flasin me ju dhe të gjeni një zgjidhje së bashku.
Para së gjithash, prindërit kanë për detyrë t’u mësojnë fëmijëve vlerën e provës, angazhimit dhe gabimeve të mundshme. Humbja nuk do të thotë të jesh humbës ose të mos kesh mjete dhe aftësi për të garuar, por është pjesë e përvojës: suksesi qëndron në të qenit në gjendje të pranosh edhe humbje të vogla dhe të mësosh prej tyre.
