Psikiatri Vittorino Andreoli tregon për adoleshentët e sotëm se “Mënyra më e mirë për të punuar me ta është të pranojmë dhe të themi se ne nuk dimë kush janë. Dhe shtoj: të qenit adoleshent do të thotë, para së gjithash, “të jesh kundër”. Pra shqetësohuni për ata që nuk kanë konflikte”.
Gjithashtu sipas psikologut italian:“Problemi i varësisë është i madh. Por për të folur për këtë duhet të fillojmë nga jeta dhe shoqëria jonë, vetëm në këtë mënyrë mund ta kuptojmë atë të fëmijëve tanë.”
Kush janë adoleshentët e sotëm?
Nuk ka asnjë doktrinë që mund të shpjegojë se kush është adoleshenti. Ai jeton në shoqëri por ndryshon vazhdimisht. Zgjidhja më e mirë për të punuar me ta është të pranojmë dhe të themi se ne nuk dimë se kush janë ata, vetëm në këtë mënyrë mund t’i njohim më mirë ata. Atëherë, duhet të shohim adoleshencën në botë dhe në shoqëri, pra brenda kontekstit dhe jo jashtë tij, shpjegon psikiatri. Sipas Andreolit, adoleshentët janë të rinj që jetojnë në një epokë të vështirë por tërheqëse dhe që meritojnë të ndihmohen, por nuk kuptohen. Unë nuk kam formula, natyrisht, por vetëm disa konsiderata.
Cilat?
E para, thelbësore është që adoleshenca nuk është sëmundje. Mund të duket e parëndësishme ta nënvizoni, por tani ka një tendencë për ta konsideruar atë sa më shpejt që të shfaqet një problem. Adoleshenca është një fazë ekzistence që ka karakteristika të sakta. Ashtu si pleqëria nga ana tjetër, e cila është gjithashtu një fazë e jashtëzakonshme ekzistence me karakteristikat e veta nga e cila nuk duhet të shpëtojë njeriu, me të vërtetë duhet t’i jetojë ato sepse ato kanë sens dhe vlerë të madhe në botën shoqërore. Pleqëria ka shumë lidhje me adoleshencën. Këta të rinj kanë nevojë për të moshuarin, marrëdhënien me gjyshërit e tyre: sepse figura e gjyshit përfaqëson historinë dhe ju duhet ta bëni adoleshentin të ndjehet se edhe ai është pjesë e një historie, dhe tregimi kuptohet vetëm në lidhje me atë që është më i moshuar. Adoleshenca dhe pleqëria nuk janë shumë të ndryshme nga njëra-tjetra.
Me çfarë karakterizohet kjo moshë?
Të jesh adoleshent do të thotë, para së gjithash, të jesh kundër. Dhe kjo varet nga një perceptim i botës që ata do të donin ndryshe. Jo se nuk i pëlqen familja, mamaja, babai ose shtëpia, por sepse duhet të gjejnë një ekuilibër, një sinkron mes botës së tyre në ndryshim dhe asaj që ata i rrethon. “Unë jam kundër” sepse ata nuk ndjehen më simetrik: adoleshenca është një metamorfozë dhe ata janë të bindur se është mënyra që duhet të ndryshojë dhe jo që ata të presin të ndryshojnë, të transformojnë veten e tyre.
Nuk dinë të presin
Ne duhet ta duam pritjen. Sot, kjo nuk është më vetëm për adoleshentët, askush nuk mund të presë më. Ju dëshironi të gjitha menjëherë. Përkundrazi, të presësh do të thotë të jesh në gjendje të shohësh rritjen dhe kuriozitetin. Të presësh do të thotë të dish të imagjinosh. Ajo që duhet të mësojmë është durimi. Por “të qenit kundër” nuk do të thotë konflikt, nuk është një patologji. Ne e kemi konsideruar konfliktin një patologji për shumë vite. Pa pranuar që ekziston edhe një konflikt pozitiv, i cili në fund të fundit është ajo që ndodh më shpesh në vitet e adoleshencës. “Të jesh kundër” është thelbësore, shqetësohu për ata që nuk kanë konflikte.
Cilat janë mundësitë e tjera?
Ekzistojnë dhe adoleshencat e vështira dhe të sëmura, por ato nuk përbëjnë rregull, pasi janë raste të veçanta, dhe është pikërisht kjo që duhet të kuptojmë.
Në sa mënyra mund të jesh kundër tij?
E para duke përdorur trasgresionin, të rinjtë që ndjekin rregullat dhe i thyejnë në mënyrë ritmike dhe pastaj përsëri hyjnë në to. Rasti tjetër është për ata që janë kundërshtues në çdo gjë, ata që gjithmonë thonë jo për gjithçka, madje edhe kur duan të thonë po. Sidoqoftë në çdo rast adoleshenti duhet ndihmuar dhe jo dënuar.
Si mund të mbështeten fëmijët gjatë adoleshencës?
Në shoqërinë tonë ka nevojë për siguri, pasi jetojmë në një periudhë të mbushur me frikë. Frika është një mjet mbrojtës që na lejon të njohim rreziqet, por ne jemi duke e ekzagjeruar atë. Pra, si të pasigurt që jemi si mund të mbështesim adoleshentët në pasiguritë e tyre? Pasiguria tek adoleshentët ka një rrugë shumë të fuqishme dhe të privilegjuar.
Po marrëdhënia me varësitë?
Gjithçka ka ndryshuar dhe vazhdon të ndryshojë shpejt. Në 10 vjet, janë përhapur 600 substanca të reja dhe marrëdhënia mes adoleshentëve dhe substancave ka ndryshuar shumë.
Në çfarë kuptimi?
Le të fillojmë me bukurinë, ajo tashmë është kthyer në një traumë. Nëse nuk jeni të bukur, nuk do të pranoheni. Por të ndjehesh i shëmtuar është gjendja më e zakonshme në adoleshencë. Pikërisht sepse është gjendje e transformimit. Dhe adoleshentët nuk e dinë sesi trupi do të ndryshojë dhe nëse do të jetë i njëjtë me imazhin e vendosur nga revistat e modës. Mbizotëron bukuria sipërfaqësore në këtë shoqëri të tej mbushur me imazhe të ‘perfeksionit’. Kjo shoqëri po e fikson dhe po krijon obsesione të panumërta tek adoleshentët.
Por bukuria e vërtetë është tjetër gjë, pasi ajo ka të bëjë me mënyrën e të sjellurit, të buzëqeshjes dhe shikimit. Pra, për të parandaluar që fëmijët të bien në rrethin e varësisë, gjëja e parë është t’i ndihmoni ata duke biseduar me ta për bukurinë e vërtetë, pasi nëse se bëni ata rrezikojnë të gjejnë mbështetje tek ndonjë varësi alternative sikurse alkooli i cili i ndihmon të mos e mendojnë më imperfeksionin e tyre estetik apo fizik.
Tema e dytë është paraja, e cila është një problem i vërtetë për adoleshentin. Sepse nëse nuk i keni ato njëzet euro të cilat duhet medoemos ti keni, ajo kthehet në një çështje për jetë a vdekje. Atëherë nëse nuk keni para dhe ndjeheni i shëmtuar është e vështirë të kesh një jetë normale sociale. Ka njerëz të shëmtuar që duan të vdesin dhe është pikërisht kur droga futet në këtë sëmundje për të qenë një maskë. Droga është maska që përdorin adoleshentët sepse nuk e pëlqejnë njëri-tjetrin, me drogat adoleshenti ndihet ndryshe, zbusin dhimbjen.
Tema e tretë është vdekja, shumica e njerëzve nuk flasin për vdekjen duke e konsideruar atë si një tabu. Megjithatë, nëse flasim për vdekjen, ne mund t’u shpjegojmë fëmijëve se çfarë do të thotë të jesh në këtë botë, dhe se jeta është një përvojë e jashtëzakonshme, thjesht kapërceni vështirësitë dhe mos besoni se gjithçka është e lidhur me paratë. Ne duhet t’u shpjegojmë atyre bukurinë e të jetuarit, duke treguar gëzimin që ofron jeta në çdo moment të sajin. Dashuria është një gjë e shkëlqyeshme dhe trupi është gjithashtu një gjë e mrekullueshme. Trupi është një shprehje e jashtëzakonshme, edukatorët duhet t’ua tregojnë këtë fëmijëve të tyre që ata mos ta shohin atë si diçka të turpshme. Të jetosh me shpirt, mendje dhe trup duke ofruar dashuri është e vetmja mënyrë për t’u rritur mirë dhe shëndetshëm, për të krijuar më pas kujtime të bukura për këtë periudhë të veçantë të jetës së njeriut, që është pikërisht adoleshenca.
