Humbjet, rritja e importeve, falimentimi në punë, gjendja e keqe në bujqësi, mungesa e infrastrukturës dhe problemet e transportit janë probleme kyçe që për vite të tëra e pengojnë zhvillimin e sektorit ushqimor në Maqedoninë e Veriut, ndonëse ka kapacitetet dhe burimet për të krijuar një industri ushqimore që do të jetë një nga shtyllat e rritjes ekonomike, por që është ende larg nga ajo, thonë ekspertët. Nëse nuk ndërmerren hapa konkrete për të mbrojtur prodhuesit maqedonas të ushqimit, do të arrijmë në varësi të importit, pasi varet nga importet e mishit dhe nga shumë produkte të tjera që mund të prodhohen në vendin tonë..
Kryetari i Shoqatës së fermerëve “Agrofalanga”, Lupçe Stankovski, thotë se industria ushqimore është e lidhur ngushtë me prodhimin bujqësor në vend. “Nëse janë të disponueshme mjaft materiale të papërpunuara me një çmim të favorshëm, ajo do të zhvillohet dhe zgjerohet, pastaj do të inkurajojë bujqësinë për prodhimin më të madh, gjë që do të rrisë më tej profitabilitetin”, tha Stankovski. Sipas tij, kjo në Maqedoninë e Veriut nuk është aspak, për shkak të korrelacionit të lartë të politikës me biznesin në lidhje të korruptuar, fermerët janë të gjithë në prodhim kaotik, të paorganizuar gjë që rezulton në furnizim të parregullt të industrisë ushqimore me materiale të papërpunuar cilësore me çmime të qëndrueshme.
Ai përmend se vetëm markat maqedonase që do të blihen nga kompanitë e huaja mund të mbijetojnë. “Nuk mund të dëshirojmë të hyjmë në Bashkimin Evropian me një prodhim të tillë jofitimprurës. Bullgaria, e cila kishte burime të mëdha të tokës, pësoi hyrje në BE dhe tani po lufton për të ruajtur prodhimin e saj dhe për të luftuar konkurrencën jo lokale nga BE. Gjatë një vizite në fermat në Bullgari vitin e kaluar, ishte simptomatike që asnjë fermë nuk ishte shitur në tregun e BE-së, por të gjitha shiten në tregun e brendshëm. Kishte lidhje me grumbullime të mëdha bujqësore, me mekanizma më të sofistikuar kompjuterike, të cilat priten të jenë konkurrent në tregun e BE-së”, shpjegon Stankovski.
Gjithashtu, arsyeja për rritjen e importit të ushqimit përveç prodhimit të dobët vendas është vlera më e lartë e shtuar e produkteve që ne importojmë. “Duke konsideruar se një numër i madh i anëtarëve të CEFTA-s në prodhim kanë një avantazh të rëndësishëm konkurrues në raport me prodhuesit tanë, ato krijojnë mundësi për mallrat e importuara për të rritur praninë e tyre në tregun tonë, gjë që rrit importin si në sasi ashtu edhe në sasi vlerë”, thotë Dragi Dimitrievski, profesor në Fakultetin e Shkencave Bujqësore dhe Ushqimit. Eksportet ushqimore vitin e kaluar arritën 319 milion euro, por të dhënat nga Enti Shtetërorë i Statistikës tregojnë se importet po rriten shumë më shpejtë se eksportet, prandaj deficiti në tregtinë ushqimore po rritet çdo vit.
“Nëse analizojmë strukturën e eksportit dhe importit të ushqimit, mbi 50% të eksporteve janë për shkak të frutave dhe perimeve të freskëta, ndërsa artikujt më të mëdhenj të importit janë mishi, drithërat, pemët, perimet dhe produktet e qumështit”, tha Dimitrievski. Sipas tij problemi nuk duhet të gjendet vetëm në prodhimin primar, por edhe në industrinë përpunuese. Vendi ynë eksporton perime të freskëta dhe fruta, dhe pastaj konsumon miliona për të importuar të ngrirë apo të ruajtur.
“Karakteri biologjik i prodhimit bujqësor pengon prodhimin e çdo gjëje që kërkon tregu, kështu që zakonisht janë produktet që nuk mund të prodhohen në kushtet tona klimatike-gjeografike që vijnë nga importi”. Gjendja e industrisë ushqimore është shumë komplekse dhe nevojitet një strategji që do të bëjë lëvizjet tektonike në këtë sektor dhe që do të zgjidhte të gjitha problemet.
