Me hyrjen në fuqi të ligjit të ri për pjesëmarrjen e domosdoshme të avokatëve në proceset noteriale, jo vetëm që profesioni i noterisë kontestohet por cenohen edhe qytetarët, gjegjësisht e drejta e vullnetit të lirë të palëve, gjë që do të ndikojë në varfërimin e qytetarëve. Me ligjin e ri noterial palët do të zvarriten në proceset juridike. Kështu janë shprehur noterët Arif Neziri, ish deputetja tani noterja Ermira Mehmeti dhe Kryetari i Këshillit profesionist te Oda e Avokatëve, Naxhi Zeqiri.
Noteri Arif Neziri shprehet se me futjen e domosdoshme në procedurë të avoketëve, bëhet një përzierje e dy profesioneve të cilët në esencë janë profesione të ndara dhe të pavarura njëra me tjetrën dhe poashtu diskriminohen palët.
‘Me miratimin e ligjit të ri për noteri për herë të parë në historine 19 vjeëare të noterisë në Republiken e Maqedonisë, inkorkorporohen risi të cilat kanë të bëjnë me prezencën e detyrueshme ta avoketëve në procedurat të cilat zhvillohen para noterit. Me këto risi bëhet një përzierje e dy profesioneve të cilët në esencë janë profesione të ndara dhe të pavarura njëra me tjetrën. Së pari me këto ndryshime ligjvënësi krijon diskriminim ndërmjet subjekteve të së drejtës në aspekt të përfaqesimit të palëve në procedurat para noterit pasi që neni 55 i ligjit për noteri parasheh prezencë të detyrueshme të avokatit për punë juridike vlera e të cilave është mbi 10.000,00 EUR, ndërkaq nëse njëra nga palët është institucion financiar – bankë, kompani lizingu ose kompani sigurimesh atëherë pala tjetër detyrimisht duhet të përfaqesohet nga avokati dhe me këtë shkelet parimi i barabarsisë së palëvë para ligjit. Këto ndryshime parasëgjithash përveë zvarritjes (stërzgjatjes) së procedurave prekin edhe në buxhetin e subjekteve të drejtësisë pasi që për ëdo punë juridike ku parashihet prezencë e domosdoshme e avokatit rritet edhe kostoja e shpenzimeve’.
Arifi vlerëson se në bazë të ndryshimeve të ligjit për procedurë jashtëkontestimore që nga viti 2009 noterëve iu është besuar edhe një kompetencë tjetër e që është procedura e trashëgimisë. Deri me tani në procedurat e trashëgimisë, trashëgimtarët kanë qenë të lirë përkatësisht ka qenë vullneti i lirë i tyre që të përfaqësohen vetë apo të zgjedhin përfaqësues – avokat para gjyqit apo noterit ndërkaq me ligjin e ri për noteri përkatësisht me nenin 147 pika 2 kjo e drejtë u mohohet pasi që ëdo trashëgimtar duhet të përfaqësohet nga avokati.
Ka kaluar një muaj dhe sot Bordi drejtues i Odës së Avokatëve të Republikës së Maqedonisë solli ‘Vendim për uljen e tarifës së avokatëve’ në lidhje me kontratat me vlerë prej mbi 10 mijë euro, i cil është në përputhje me Ligjin e ri noterial ku patjetër duhet të përgatiten nga avokatët. Njëherit, për përbërjen e këtyre kontratave më nuk do të njihet vlera prej 30% në emër të paushallit, kumtoi sot Oda e Avokatëve.
Nga ana tjetër ish deputetja dhe tani noterja Ermira Mehmeti, thotë se ligji është shumë kundërthënës dhe theks të veçantë Mehmeti i kushton dëmtimit të qytetarëve.
‘Për fat të keq ky ligji në atë kohë kur unë isha në parlament deputete, prodhoi shumë kundërthënie, një propozim shumë kontraverz, i cili në instancë të fundit më së shumti i cenon dhe i dëmton dhe interesat e qytetarëve sepse realisht i rrit shpenzimet e tyre. Prej hyrjes në fuqi prej 1 janar, praktikisht puna e noterëve është bllokuar për shkak se bankat realisht e kanë stopuar punën, edhe odat ekonomike, ndërmarrjet e mëdha, të gjitha kanë një lloj hezitimi për sa kohë që ligji në fuqi prodhon kaq shumë kundërthënie dhe shpenzime. Konkretisht çfarë ka ndodhur, për shembull, për çdo kontratë të shitëblerjes me vlerë mbi 10 mijë euro, për të cilën më parë pala ka shkuar te noteri e ka përfunduar të gjithë procedurën. Tash me ligj pala detyrohet që të sigurojë edhe avokat dhe t’i paguajë edhe shpenzimet e avokatit, gjegjësisht tarifën e avokatit, e cila ndërkohë është rritur shumë, pastaj edhe shpenzimet e noterit dhe plus ajo që dikur quhej shpërblimi noterial apo pagesa për noterin, ndahet 50/50 mes avokatit dhe noterit. Dhe kjo faktikisht është një goditje e rëndë për xhepin e qytetarit’, thekson Mehmeti.
Ermira ndër të tjera shton se ka shumë ankesa nga ana e qytetarëve, janë të pakënaqur, nuk ka qarkullim në rendin juridik dhe se personalisht ajo ka reaguar ndaj ligjit të ri noterial dhe nuk e ka votuar.
‘Unë ligjin personalisht nuk e kam votuar dhe e kam kundërshtuar në forma të ndryshme por edhe partiake’.
Naxhi Zeqiri, i pyetur nga Telegrafi sesi funksionon zbatimi i ligjit të ri për punë noteriale dhe sa kjo ka ndikuar në rritjen e shpenzimeve tek qytetarët, ai përgjigjet se ky ligj vërtet i ka dëmtuar qytetarët dhe se ka reaguar disa herë përpara se të hyjë në fuqi ligji por ka hasur në vesh të ‘shurdhër’.
‘Aspak nuk bie në kontest noteri ose noteria. Për noterin nuk është me rëndësi a dëmtohet a nuk dëmtohet. Ne jemi institucion shtetëror Institucion që e formon Ministria e Drejtësisë dhe si institucion juridik funksionon krahas institucioneve tjera. Funksioni kryesor është zbatimi i ligjeve në praktikë dhe kështu vjen në shprehje puna e noterisë me një fjalë’.
Zeqiri thotë se në rend të parë janë qytetarët dhe se ata janë kategoria që dëmtohen më së shumti.
‘Me rëndësi është se çka ndodhi me qytetarët, domethënë në çfarë pozite u vunë qytetarët me kryerjen e punëve noteriale. A humbën apo fituan qytetarët dhe sa janë të siguruar juridikisht për punët që i kryejnë te ne, duke e krahasuar ligjin në fuqi me atë të mëparshmin. Aspekti tjetër është sesa është në harmoni ky ligj me principet e noterisë ndërkombëtare. Nga një analizë e përgjithshme mund të konstatohet se ka tregues por jo edhe të saktë, se shpenzimet e qytetarëve janë rritur pothuajse shumë. Ligji i ri e zvarrit shumë qytetarin dhe i humbë kohë sidomos personave që jetojnë jashtë vendit, atyre u duhet një procedurë më e shpejtë, por tani me ligjin e ri solemnizimi kryhet në tre faza, procedura avokative, komuna pastaj përsëri procedura kthehet te noteri dhe paramendoni gjithë këto procedura administrative sa i rëndojnë palët’.
Bashkësia Ndërkombëtare Noteriale vetëm kohë më parë deklaroi se propozim Ligji i Noterëve rrezikon përjashtimin e Maqedonisë nga kjo bashkësi, por Oda e Avokatëve më herët u deklarua se me këtë Ligj do të mbrohen palët në procedurat para noterit.
