Kur vizitorët hyjnë në Panteonin në Romë dhe ndeshen me kupolën e tij kolosale, ata mund të përjetojnë të njëjtin emocion si të ftuarit e saj gati 2,000 vjet më parë.
“Kushdo që futet brenda në Panteon menjëherë ndjen peshën dërrmuese të historisë njerëzore, por edhe lehtësinë e jashtëzakonshme të krijimtarisë njerëzore”, tha John Ochsendorf, profesor i arkitekturës në MIT dhe ish-drejtor i Akademisë Amerikane në Romë.
“Ju vini në këtë hapësirë madhështore dhe shikoni lart dhe shihni qiellin ose një re që kalon. Dhe ju mendoni:” Si mund ta kishin bërë këtë gati dy mijë vjet më parë?”.
Panteoni është ndërtesa më e vjetër në botë që është akoma në përdorim sot. Që nga shekulli i 7-të, ajo ka qenë një kishë katolike romake. E ndërtuar rreth vitit 125 pas Krishtit nga perandori Romak Publius Aelius Hadrianus, ishte në të vërtetë përsëritja e tretë e strukturës. Panteoni i parë mori flakë rreth vitit 80 pas Krishtit dhe u rindërtua pak më vonë, por u godit nga rrufeja dhe u dogj përsëri rreth vitit 110 Pas Krishtit, ky fat çoi në thashetheme se Panteoni ishte mallkuar.
Brendësia ishte gjithëpërfshirëse dhe e ajrosur, e mbuluar nga një kupolë që sot e kësaj dite – është akoma kupola e betonit më e madhe e pambështetur në botë.
Për çfarë është përdorur?
Panteoni do të thotë “të gjithë perënditë”, dhe megjithëse zakonisht mendohet se struktura ishte një vend adhurimi kushtuar hyjnive romake, qëllimi i saj origjinal është në të vërtetë i panjohur. Me përmendje të pakta të tij në tekstet antike, historianët e kanë lënë disi në errësirë. Megjithëse mund të ishte një tempull, ndërtesat romake ishin tipike struktura me shumë qëllime, tha Lynne Lancaster, një historiane arkitekture dhe një edukatore e shkencave humane. “Dhe kështu që ajo që ndodhi në të vërtetë në Panteon është e vështirë të thuhet”, shkruan CNN.
Legjendat thonë se është pikërisht vendi ku themeluesi i Romës, Romulus, u ngjit në qiell. Të tjerët besojnë se Panteoni ishte vendi ku perandori Romak mund të komunikonte me perënditë. Sido që të ishte rasti, si shumë bëma arkitekturore romake, struktura imponuese ishte një shfaqje e fuqisë, një “simbol i rëndësishëm i fuqisë perandorake”, tha Luca Mercuri, drejtori aktual i Panteonit.
Si u ndërtua?
Panteoni ishte një mrekulli arkitektonike e Perandorisë Romake. Okulusi – latinisht për “sy” – shtrihet 30 metra, duke hapur strukturën në qiej. Dielli rrezet nëpër okulus, dhe kur ka furtuna, shiu bie si një ujëvarë në brendësi. “Okulusi në qendër dukej se tundonte fatin dhe e linte (Panteonin) të hapur drejt qiellit. Por kjo gjithashtu tregoi një zotërim të gjeometrisë dhe ndërtimit – që ata mund të ndërtonin kupola në atë shkallë dhe të linin një okul të hapur në qendër”, tha Ochsendorf.
Gjatë Mesjetës, udhëheqësit fetarë, të cilët nuk ishin besnikë për këtë arritje, hodhën dyshime mbi shenjtërinë e Panteonit, duke besuar se ishte vepër e djallit. Një hile për ta bërë një kupolë të madhe të qëndrueshme ishte përdorimi i një guri gradualisht më të lehtë në përzierjen e betonit ndërsa arrinte në majë. Tulla e rëndë mund të përdorej në bazë, me shkëmb vullkanik të lehtë dhe sfungjer rreth okulit.
