Fëmija shqiptar me sy të zinj

Opinione

Fëmija shqiptar me sy të zinj

Nga: Alfred Papuçiu Më: 13 janar 2020 Në ora: 23:12
Alfred Papuçiu

Fondit të bibliotekës së autorëve të huaj për Shqipërinë dhe shqiptarët i është shtuar edhe një titull tjetër, tepër tërheqës : “ Fëmija shqiptar me sy të zinj ” e veprimtares humaniste, profesoreshës zvicerane Francine Koch. Ky libër dygjuhësh, shqip dhe frëngjisht, botuar nga „Toena“ është i një natyre të veçantë. “ Ky është një libër me përshtypje vetjake, siç shkruan autorja në fund të tij, për të cilin përgjigjem vetëm unë. I kam grumbulluar gjatë udhëtimeve të mia të rregullta në Shqipëri nga janari 1994 e deri në shkurt 1997, në kuadrin e një projekti zhvillimi për çerdhet e fëmijëve në Tiranë. Ky libër është fryt i një takimi. Ashtu si në çdo takim të vërtetë, ka edhe çaste kënaqësie, afrimi, suksesi, ka edhe çaste dyshimi, bllokimi, shqetësimi, por gjithmonë ruan vlerësimin për gratë dhe burrat, që punojnë dhe jetojnë në kushte, të cilat për mua do të ishin të papranueshme…”

E bëmë këtë hyrje për të treguar se vetëm dëshira e mirë për të bërë diçka për fëmijët shqiptarë e shtyu profesoreshën zvicerane të vijë në Shqipëri…

Ne u takuam një ditë dhe Francina më tha se kishte dëshirë të botonte diçka nga kujtimet e saj nga Shqipëria dhe se kishte dëshirë që unë ta lexoja më parë. Kujtimet i kishte lexuar edhe shkrimtari i njohur zviceran Georges Haldas, si dhe disa kolegë të saj. Me kënaqësi e nisa leximin e tyre dhe pasi i vlerësova çiltërsinë dhe natyrshmërinë e të shprehurit të saj, theksova se për mua ishte një kujtim shumë i bukur dhe mbi të gjitha, me një vlerë të veçantë, për njerëzit që punojnë me brezin e ri në Shqipëri, pavarësisht nga disa kritika dashamirëse që janë për ecurinë e punës me ta. E vetmja vërejtje që i bëra ishte ta ulte pak dozen e kritikave duke i theksuar “se disa shqiptareve nuk u pëlqejnë edhe kritikat dashamirëse, kështu që do të ishte mire t’i shmangëte”.

Aty për aty, Francinës pasi i pëlqeu mendimi im, m’u shpreh se kishte dëshirë që unë të përktheja librin. E pranova me dëshirë. Të them të drejtën atë libër e lexova me një frymë dhe përkthimi sikur shkonte vetë. Pas një kohe të shkurtër kënaqësia e saj dhe e imja ishte se botimi u paraqit në Panairin e Librit në Palekspo në Gjenevë, si dhe u prit mire nga shtypi zviceran, si dhe ai francez. Francina mbajti disa ligjërata në Zvicër dhe në Francë. Ndër të tjera një gazetë shkroi: “Lexuesi shqiptar, por edhe ai frankofon është i habitur nga përshkrimi realist i mjedisit shqiptar. Në kundërshtim me nihilistët apo entuziastët që vijnë, shpesh edhe në Shqipëri, këto vitet e fundit, Francine Koch është një vizitore që shkruan për vërtetësinë e jetës në Shqipëri. Dhe kjo është përshkruar me një ndërgjegje të thellë përgjegjësie, e stimuluar në çdo kohë me pyetjen e sinqertë:”Kush jam unë, përballë vetmohimit, kurajos, shpresës së madhe të shqiptarëve, unë që jam larg ndryshimeve të papritura dhe peshës së përditëshme?“…

Ndërsa gjendja emocionale, përballë këtij realiteti zbulon një tipar të përbashkët me vizitorët e tjerë të Europës Perendimore që nga Georges Gordon Byron, Edith Durham, Julien Emery etj.që kanë shkruar me afeksion për shqiptarët dhe Shqipërinë. Kjo ndjenjë është e lidhur me përgjegjësinë që ndjen çdo europian i kultivuar për fatin e popujve të tjerë të kontinentit apo të botës. Sidomos për një popull, gjuha e të cilit është një nga 9 gjuhët indo-europiane, një nga gjuhët më të vjetra dhe që nuk vjen nga ndonjë gjuhë tjetër dhe që ka mbetur e paprekur megjithëse ka qënë pushtuar nga shumë të huaj…Një popull që kishte nënë Terezën si shtetase, një papë, guvernatorë, perandorë dhe vizirë të mëdhenj.

Të respektosh të tjerët, sidomos kur ata kanë preokupacione dhe vështirësi të mëdha është një shenjë dinjiteti dhe emancipimi. Ky humanizëm spontan shihet në të gjitha faqet e librit „Fëmija shqiptar me sy të zinj” që unë pata fatin e madh ta përkthej në gjuhën time amtare.

L’enfant albanais aux yeux noirs

Alfred Papuçiu

Au fonds de la bibliothèque des auteurs étrangers sur l’Albanie et les Albanais s’est ajouté un autre titre très attirant : “ L’enfant albanais aux yeux noirs ” de l’activiste humaniste et professeur suisse, Francine Koch. Ce livre bilingue, français albanais est d’une nature particulière. “ Ce livre, ce sont des impressions personnelles, comme écrit l’auteur, à la fin, n’engageant que moi. Je les ai recueillis au cours de mes voyages réguliers en Albanie, de janvier 1994 à février 1997, dans le cadre d’un projet de développement, à destination des crèches de Tirana. Ce livre est le fruit d’une rencontre. Comme dans toute vraie rencontre, il y a des moments de plaisir, de réussite, de partage, d’autres de doute, de blocage, d’énervements, mais il y a toujours de l’estime pour des femmes et des hommes travaillant et vivants dans des conditions pour moi inacceptables…”

Nous avons fait cette introduction pour montrer que seul le bon désir pour réaliser quelque chose pour les enfants albanais, a poussé le professeur suisse, Francine Koch à venir en Albanie…

Nous nous sommes rencontrés un beau jour, et Francine m’a dit qu’elle voulait publier des souvenirs d’Albanie et elle m’a proposé de les lire, avant de les publier. Les souvenirs étaient déjà lus par l’écrivain renommé suisse Georges Haldas, ainsi que de quelques collègues de Francine. J’ai commencé avec plaisir leur lecture et après avoir apprécié la sincérité et la facilité de son expression, j’ai souligné que je pensais que c’était un beau souvenir et surtout avec une valeur particulière pour les gens qui travaillent avec la jeune génération en Albanie, indépendamment de quelques critiques aimables qui sont exprimés pour la continuité du travail avec eux. La seule observation que je lui ai faite c’était de “ baisser un peu la dose des critiques ”, en lui soulignant que quelques albanais n’aiment pas les critiques aimables, ainsi cela serait bien de les éviter…

Francine a accepté mon opinion, et nous sommes tombés d’accord pour que la traduction du livre soit faite par moi. J’ai accepté avec plaisir de traduire “ L’enfant albanais aux yeux noirs ”. A vrai dire, j’ai lu le livre sans peine et la traduction me paraissait plus facile. Après un laps de temps, son plaisir et mon contentement a été quand la publication réalisé par “ Toena ”, a été rendue publique à la Foire du Livre au Palexpo, à Genève. La presse suisse et française, y compris celle albanaise a écrit. Francine a présenté le livre en Suisse et en France. Un journal entre autres écrivait : “ Le lecteur albanais, mais aussi celui francophone est étonné de la narration réaliste du milieu albanais. Contrairement aux nihilistes ou aux enthousiastes qui viennent, souvent, même en Albanie, ces dernières années, Francine Koch est une visiteuse qui écrit pour la vérité de la vie en Albanie. Et cela est décrit avec une profonde conscience de responsabilité, stimulée à chaque instant de la question sincère : “ Qui suis-je, devant la détermination, le courage, le grand espoir des albanais, moi qui suis loin des changements inattendus et le poids quotidien ?…Tandis que l’attitude émotionnelle, face à cette réalité découvre un trait commun avec les autres visiteurs de l’Europe occidentale depuis Georges Gordon Byron, Edith Durham, Julien Emery etc., qui ont écrit avec affection pour les albanais et l’Albanie. Ce sentiment est lié avec la responsabilité que sent chaque Européen cultivé pour le destin des autres peuples du continent ou du monde. Surtout d’un peuple dont la langue est une des 9 langues originales Inde - européenne, une des langues les plus anciennes et qui n’est pas dérivée d’une autre langue et qui est restée intact bien qu’elle ait été envahie par plusieurs occupants étrangers…Un peuple qui a eu mère Thérèse sa comme citoyenne, un pape, des gouverneurs, des empereurs et grands vizirs.

Respecter les autres, surtout quand ils ont des préoccupations et de grandes difficultés est un signe de dignité et de l’émancipation. Cet humanisme spontané est remarqué dans toutes les pages du livre “ L’enfant albanais aux yeux noirs ” que j’ai eu la chance de traduire dans ma langue maternelle.

Image
commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat