Tre-katër muaj më parë viti 1999 më dukej i largët, i paarritshëm, i pamundur. Fallxhorët e mediave botërore flisnin për fundin e dhunshëm, për fillimin e ri pas pastrimit të njerëzimit, sepse çdo milenium i ri sillte kthesa të mëdha, katastrofa natyrore, përmbytje, zjarre gjigante, luftëra shkatërrimtare.
Mbi këtë kataklizëm do të ngrihej bota e re si mbi rrënojat e Sodomës e të Gomores.
Nga t'ia filloj rrëfimit? Nga ditët e netët e bastisjeve? Nga koha kur katundet digjeshin pas bombardimeve të artilerisë, ndërsa refugjatët e mbushnin qytetin, të lodhur e të rraskapitur, me nga një bohçe në dorë dhe me pikëllim të pafundmë në sy.
Do t'ia filloj nga nata e parë e bombardimeve.
Me mikun tim dolëm në tarracën e godinës ku banonim. I ndiqnim minutat e fundit, nga çatia e godinës shumëkatëshe. Asnjë ndërtesë nuk ishte më e lartë sesa kjo jona. Frymë njeriu nuk ndihej në rrugë. Deri në skajet e horizontit qetësia të frikësonte. Muri rrethues na mbronte nga shikimet e bezditë e kureshtarëve, na mbronte edhe nga vrojtimet e policëve që bridhnin trotuareve.
Shurdhëria para furtunës m’i shtrëngonte tëmthat. Që ta çmagjepsja veten e shokun, të çmpija ndjenjat e topitura, në vetminë e natës, majë çatis, nisa të recitoja me zë të ulët:
- Qiejt do të hapeshin, flaka e apokalipsit do të përvëlonte tokën, mjerë, mjerë ju që e zemëruat qiellin! - Shkëpusja kështu me pëshpërima dromca të përfolura nga boritë e apokalipsit, duke pritur qiellin të përflakej nga aeroplanët e NATO-s, që do të nisnin bombardimin pas disa çastesh.
- Mos ma ngjeth shtatin me parashikimet tuaja ogurzeza! Jam i shqetësuar edhe pa citatet tuaja apokaliptike! - ma kthente shoku pranë.
-Pak të duken akrepat me uniforma, - nisi të fliste me gjuhën e Zbulesës, - që sillen rrugëve si qentë e çartur, por na i ndjell edhe flakët e qiellit a të ferrit.
- Flakët e qiellit do t'i kesh pas pak mbi kokat tona. Mbase flakadanët janë nisur nga baza ushtarake “Aviano”. I dëgjon boritë e apokalipsit? Qiejt po hapen, shih me vëmendje! – thashë prapë me pëshpërimë ndjellakeqe profecinë, duke u përpjekur të bëhem më gjakftohtë e misterioz, ndërsa tensioni nervor më kishte mbërthyer. Ai shihte i përhumbur në horizont, sikur kërkonte flakadanët që do t'ia behnin mbi kokat tona.
Prapë më doli një fjali nga boritë e apokalipsit: "Edhe kur ai hapi vulën e shtatë, në qiell u bë heshtje për rreth gjysmë ore".
Heshtëm të dytë të tensionuar.
Qyteti u fundos në errësirë. Dritat u fikën. Alarmi ajror nisi të ulërinte si të paralajmëronte fundin e botës. Kurrë më parë nuk e kisha dëgjuar këtë sinjal, kurrë nuk kisha imagjinuar çfarë tingulli do të nxirrte disa metra larg meje një aparat i tipit të borisë, prandaj më dridhen tingujt e parë mu si korrenti kur ta përshkon befas trupin. Shkallët e pallateve nisën të shungullonin nga vrapi i banorëve që mësynin në bodrume a në strehimore. Pastaj u shua çdo zhurmë brenda apartamenteve. Qetësia bëhej edhe më torturuese, në pritje të shpërthimeve. Koha nuk ecte. Prisnim me padurim aeroplanët. Trupi na dridhej nga emocionet. Shikonim të mpirë në horizont, andej nga shpresonim se do të paraqiteshin bombarduesit e parë.
Asnjëherë nuk e kam qartësuar, e dëgjuam më parë zhurmën e aeroplanëve apo i pamë shkreptimat e predhave, sepse shkreptimat na hutuan, duke na shpërqendruar nga aeroplanët që dëgjoheshin si zukamë e largët bletësh. Tensioni nervor na i mpiu shqisat e të dëgjuarit, zhurmat e shkreptimave nuk i dëgjova as unë, nuk i dëgjoi as shoku im, i cili pati të njëjtën ndjenjë të shurdhërisë. Kështu, fillimi i bombardimeve e bëri copë e grimë errësirën e shurdhërinë. Vezullimet e forta të shpërthimeve shkreptinin me ngjyrim të kuqërremtë në të përgjakur. Pak çaste më vonë shpërthimet verbuese e dridhnin qytetin. Jehona e klithmat ngjethëse të alarmit nuk dëgjoheshin më, të mbytura nga shpërthimet që barteshin tej në horizont, ngriheshin në qiell, sikur donin të ktheheshin në trajtën tjetër andej nga vinin predhat e mëdha të piketuara nga avionët.
Kur ra predha e parë në stacionin e policisë, në qendër të qytetit, zemra më gufoi. Krisma që shungulloi pas flakës a gati njëkohësisht me flakën, më shkarkoi nga një pjesë e mllefit për godinën famëkeqe. Gazavaji na mbërtheu të dyve, shihnim njëri-tjetrin dhe qeshnim, qeshnim e qanim duke u gajasur. Shpërthimet “e kërpudhave” të kuqërremta e ndiqnin njëra-tjetrën. Errësira bëhej më e thellë, kur vdirrej drita e kuqërremtë. Nuk pipëtinte frymë njeriu.
Duke e ndjekur hartën e shpërthimeve në horizont, nisëm të hamendësonim cakun:
- Kjo është depoja e municionit, - më tha shoku im, kur shpërtheu bomba e parë.
- Ua! - lëshova tingull të pakontrolluar. Pastaj e mbylla gojën si i zënë në faj.
Disa minuta më vonë ishim të sigurt se po digjej qendra stërvitore e policisë. Nga aty vinin policët e trajnuar që na dërmonin në çdo demonstrim pakënaqësie, nga ajo qendër shpërndaheshin trupat ushtarake që e masakronin popullatën deri para disa ditësh. Nga gjoksi më dilte ndonjë shfrim mllefi me pamjet që i shikoja.
Shpërthimet shtriheshin drejt veriut, duke e kaluar pikëvështrimin tonë dhe njohuritë që kishim për caqet e goditura.
- Duhet të jetë ndonjë depo armësh përtej kufirit, në Serbi, - më thoshte ai i sigurt, megjithëse as unë dhe as ai nuk merrnim vesh nga gjeografia.
Në pushimet në mes të shpërthimeve dëgjohej frymëmarrja e rënduar e një rezervisti, me hapat e ngathtë të vrapit që ushtonte trotuareve. I zënë në befasi nga bombardimet e furishme, i frikësuar nga e papritura, i vetëm në rrugën e gjerë, ai kërkonte strehim. E shikonim nga lart, vraponte si në filmat e animuar: i ngathtë e i frikësuar, me gojën që e hapte si peshku dhe me njërën dorë në gjoks sikur donte ta ndihmonte ajrin të futej brenda në kraharor. Asnjë derë nuk i afronte mikpritje, asnjë dritare nuk u hap t’i tregonte se më afër e kishte strehimoren aty pranë sesa vrapin e pafund që ua cingëriste nervat banorëve prapa perdeve të mbyllura nga errësimi i urdhëruar.
Me cinizëm e shikonim nga lart. Kënaqeshim me vuajtjen e tij. Më vinte në majë të gjuhës t'i thosha: "Hë, edhe pak, tërhiqi këmbët zvarrë edhe disa hapa, mos u ndal". Ai sigurisht djersinte në teshat e trasha ushtarake, mezi ngopej me ajër, frymëmarrja i dëgjohej që në tarracë, ne e ndiqnim në heshtje. Prapë sa nuk nisa të bëja tifozin e tij që t'i jepja zemër si në ndeshje futbolli: "Jepi, Strahinja, jepi, edhe pak e arrite cakun! Urra!" Në qasjen tonë kishte cinizëm ndaj një fatkeqi që vraponte i vetëm në rrugë, me kokën që kohë pas kohe e kthente nga qielli si të ndiqte lëvizjet e predhave.
Sonte nuk ishte nata e tij e fqinjit tonë të egër. Vetëm një ditë më parë me pushkë e me shkop gome sillej poshtë e lart, duke kërcënuar, duke shikuar me zemërim secilin që nuk i takonte kopesë së tij. Pavarësisht urrejtjes që ushqeja ndaj tij, pavarësisht zemërimit që më mbërthente sa herë e shikoja, e dija se nuk do ta bëja një marrëzi të tillë, nuk do ta tallja me zë nga tarraca e rrokaqiellit. Vrapuesit të ngathtë avujt e alkoolit ia kishin pushtuar trurin, ia rëndonin hapin, këmbët nuk i bënin, megjithëse u jepte me sa fuqi kishte. Këpucët ushtarake oshtinin trotuarit. Sado që bënte përpjekje, në vend të vrapit të shpejtuar, tërhiqte këmbët, duke u përpjekur t’u shmangej predhave nga qielli, thuajse ato si në filmat e aksionit po e ndiqnin në hap këtë polic të përhumbur e të alkoolizuar, në qytetin e fundosur në errësirë. Nga çatia na dukej një brumbull i madh i ngathtë.
Frymëmarrja e policit rezervist si e kalit teknefes bartej në lagjen e shushatur. Qindra sy e veshë e ndiqnin prapa perdeve të trasha e grilave veneciane herë shpërthimin farfuritës të bombave, herë hapin e rezervistit të mbetur prapa. Banorët e shushatur në strofullit e tyre frikësoheshin sa nga ajri, sa nga trotuari. Megjithatë e dinin se bombardimet në qytet nuk do të bëheshin, ndërkaq nuk ishin të sigurt nga polici teknefes, që zvarritej nëpër trotuar duke u ikur goditjeve nga ajri.
Pak çaste më vonë çdo gjë ra në heshtje varri. Bombardimet prajtën, hapat e policit rezervist u shuan. Armët kundërajrore shkrepnin diku në horizont. Secili priste valën e dytë të shpërthimeve. Shpërthimet tërhiqeshin më larg nga veriu. Një raketë e vonuar se nga erdhi dhe e ndriçoi edhe një herë horizontin.
Askush nuk pipëtinte; lehjet e qenve pushuan; zemrat e atyre që mprihnin veshët prapa grilave nuk qetësoheshin, nisnin e rrihnin gati më zë, sikur e ndieja fërgëllimën e trupit të tyre. Ashtu më fërgëllonte edhe trupi im jo nga frika, sepse në majë të godinës e ndieja veten më të sigurt sesa banorët prapa dyerve të mbyllura, trupi më fërgëllonte nga emocionet e veçanta.
Kur e borëm shpresën që bombarduesit nuk do të na e ndriçonin më qiellin e errët të kryeqytetit, qetësia ogurzezë, e rëndë, frymëzënëse, me makthe pritjeje, vazhdoi deri në mëngjes. Qyteti dukej i vdekur. Thuajse ta kenë braktisur të gjithë: të ndjekurit e ndjekësit, dy grupe që e luanin rolin e maces e të miut.
Viktimat prisnin prapa grilave veneciane, pas dyerve të mbyllura me çelës e me ngujore hekuri, nëpër bodrume të lagështa, apo në majë të çatisë. M’u kujtua zhurma entuziaste e një grupi njerëzish pak kohë më parë, kur nisën të shpërthenin predhat, mbi stacionin e policisë, mirëpo kjo eufori nuk u zgjati shumë, heshtën po ashtu si nisën të duartrokitnin. Dikush ua tërhoqi vërejtjen, ose dikush tjetër i kërcënoi. Atyre që nuk u shkonte nëpër mend të shprehnin emocionet euforike, veshët e mprehur u vepronin si gjymtyrë të shkëputura nga trupi. Në shurdhërinë e natës përpiqeshin të kapnin çdo drithërimë ajri.
Fragment nga romani" Boritë e Apokalipsit"
