Ashtu si mosha e një rrapi madhështor përcaktohet nga rrathët e trungut të tij,edhe dhimbja e një kombi mund të përcaktohet nga të rënët e tij.Këta të rënë për idealin e lartë kombëtar,asesi nuk vdesin,nuk humbasin në muzgjet e harresës.Ashtu si rrathet që tregojnë moshën e rrapit,jetët e tyre potencojnë shkallën e dhimbjes krenare.Paqja e gjelbër nderet pafundësisht mbi ta.Shembuli i Adem Jasharit,përveç si simbol qëndrese dhe heroizmi vlen të shikohet edhe si flijim në emër të një të ardhmeje fatsjellëse për kombin e vet.
DRENICA LIND VEÇ TRIMA...
Duke dëgjuar këtë varg lapidar,në këngën kushtuar Adem Jasharit natyrisht që të pushtojnë emocione të thella.Historia në këtë rast nuk shërben më vetëm si një burim informacioni por të fal edhe ndjesi të tilla për çka mund ta çuash veten krenar që ke lindur në truallin shqiptar dhe mban këtë emër gjithkund.Ngase je i prirur të dish për heroizmin e sotëm të Drenicës,të vijnë në kujtesë si në celuloidin e një filmi,ngjarje dhe data të lavdishme,gjëmime luftërash,këngë djepi trimërie e këngë vaji po kaq trimërie dhe heroizmi.Hyn në bisedë intime me të kaluarën tënde.
Drenica kësisoj hynte në analet e historisë për trimëritë e birit të saj.Dhe sipas zakonit të lashtë shqiptar,kur dikush bënte diçka të ndershme e të lavdishme për fshatin e krahinën e vet,ai thirej me emrin e fshatit.Ai nderohej kësisoj e përjetsohej në këngë e legjenda.
Shumë vite më pas,në kullat e rënda të tij,një burrë trim i cili shumë shpejt do të hynte në legjendë. Ai quhej Isa Boletini, e prej kushtrimit të tij u trembën në dhjetra vjet ushtritë turke dhe hordhitë serbe.Kullat e Isës u dogjën e u rrafshuan disa herë,babai,vëllai,djem e nipër u vranë duke luftuar me turq e shkije,lumi Ibër rrodhi për ditë e netë të tëra gjakun e Boletinjëve që donin të rronin në liri si shqipe mali.Por Isa s’u tremb,Isa s’u tund.Vetëm një tradhëti e serbo- malazezëve do të bënte që gjokësi i tij të mbushej me plumba dhe zëri i tij të ndalej.
Po ishtin dhe Azem e Shotë Galica.Emrat e tyre i thërasin ende sot erërat e maleve të Drenicës, borërat e Sharrit ende nuk mund t’i mbulojnë gjurmet e gjakut të tyre,heshtja e viteve kurrsesi nuk mund të përballet me krismat e pushkëve të tyre.Këtu është Shqipëria,të ngjan se thonë ende ato krisma,kjo është tokë e gjyshërve tanë,thonë bubullimat e Llapit e Vushtrisë,ne falim jetët tona,por jo nderin e vatrave.Azemi duke rënë në luftë me shkjaun,lutej që beteja të vazhdonte.Shota në krye të çetës përcillte amanetin e prijësit dhe burrit.Më pas kur edhe ajo binte në fushbetejë rëndë e plagosur ishte një armatë e tërë e burrave prej Drenice që vazhdonin udhën e nisur.
Për të ardhur kësisoj deri në dimrin e egër të vitit 1944-1945.Një,një Isë,një Azem,e një Shotë,jepnin kushtrim në hap e në zë të një burri që quhej Shaban Polluzha.Edhe ky ishte lindur pranë këngëve dhe trimërive të Polluzhës,edhe ky pat thithur ajër prej bjeshkëve të lira të Drenicës.Dhe kur pa se po shkelej amaneti i të parëvet dhe kur ndjeu se gjakun e pastër të trimave të tjerë të Drenicës donin ta bënin fli të ideologjive,nuk mundi të duronte më. Komunizmi kjo sëmundje e urryer e derdhur prej uralveve do ta ndjente vehten shumë ngushtë në kullat e Drenicës.Ylli pescepesh ardhur prej sllavëve,nuk mund të zëvendësonte në ballët e bukur të djemve ku jetonte dashuria për shqiponjën dykrerëshe të lirë.Polluzha,duke organizuar revoltën e parë antisllavo-komuniste të Drenicës,u jepte mesazhin e qartë,të një lufte të vazhdueshme midis nacionalizmit të ndershëm shqiptar dhe internacionalizmit proletar,ose e thënë ndryshe,ndaj proletarëve pa atdhe.
Në një muzg në Tiranë, miku im Ylli Mici,dikur oficer kariere në drejtim kondicionimi në Akademinë Ushtarake „Skenderbeu“ ,duke parë këmbënguljen time për të ardhurit nga Kosova (grupet e para që trajnoheshin)më tregoi :
„Na thirrën në komandën e Akademisë Ushtarake „Skenderbej“ në Tiranë dhe na treguan shkurt mbi ate se çfar do të bënim.Duhej të stërvitnim një grup burrash të ardhur nga Kosova.Përgaditja e tyre,në strukturat tona ushtarake do të konsistonte në ate taktike,të lëndëve të zjarrit dhe ato të përgaditjes fizike.Porosia e Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Shqiptare,ishte që askush veç ne, kuadrove të akademisë ushtarake „Skenderbej“ nuk duhej të dinte mbi këtë mision. Që në ditët e para të stërvitjes të zjarrit,më ra në sy interesimi dhe serioziteti i Adem Jasharit.Trupëlartë,me mjekër e mustaqe,sytë gati zhbironin gjithshka që unë shpjegoja.Përgjithësisht,krejt grupi mësimor kishte njohuri për automatikun,ndërsa armët e tjera të këmbësorisë njohuritë i kishin të pakta. E vërteta është se ne kishim planifikuar gjashtë orë të plota mësimore por une asnjëherë nuk mbarova mësimin në ora pasiedhe pas atij që patën caktuar,vëllezërit tanë të ardhur nga kosova nuk shqepeshin prej kabinetit.Ata i mernin armët i zbërthenin,i preknin me kuriozitet bile më dukej se edhe me shumë dashuri. Adem Jashari një ditë,ndërsa dilja prej kabinetit,më vjen mbrapa dhe më thotë : Pedagog Ylli, a mundet me të pyet diçka ? Fol i thashë mos u tut ! pasi heshti pak,me një vështrim të thellë më pyeti sërish : A i kena na kret këto armë,në armatën tonë ?
Unë buzëqesha pse e kuptova shqetsimin e tij.Për arsye të sekretit ushtarak,une s’mund t’i tregoja të gjithëve po Ademin e çova një ditë në disa depo të reparteve.Ai shihte armët,municionet, aparaturat luftarake dhe kujtoj ende sot se si duke më përqafuar më tha : „Bash këtej e tutje s’kam ma asnji merak ! Dikur pata mësuar se i madhi Sami Frashëri pat shkruar që shqiptari duhet të luftojë me dituri e penë,por edhe pushkën ta ketë plot.Tash kuptoj më së miri këtë.Atëherë kur me fqiun tand s’ke gjuhë me u marrë vesh,atëherë edhe qytetërimi modern s’gjen gjuhë me u marr me të,le të flasi pushka.Nuk asht ndonji gja e bukur por asht e domosdoshme,për mos t’u shuar historia jonë nga më të vjetrat në ballkan“. Vite më pas e kuptova shqetsimin e heroit Adem Jasharit“ .
KRAHËT E PRERË TË SHQIPONJËS
E vërteta është se marsi i vitit 1998,nuk mund të vinte me kaq krisma,pa patur më parë të tjerë terrore e fushëbeteja të tjera.Kështu në ditët e fundit të nëntorit 1997,në drenicë posaqërisht në fshatrat ; Rakinicë,Rezalle,Vojnik e Llaushë,policia serbe ndërmori një sërë aksionesh befasuese kundrejt familjarëve të pambrojtur.Më së tepërmi,ata kërkonin të vendosnin një terror psikologjik për të ndaluar sado pak erërat e pavarsisë dhe të Lirisë që kishin filluar të frynin në ato gryka.mandej për të treguar hapur se kundër kujt drejtohej ky terror dhe kjo luftë,serbët qëlluan varrin (më saktë fotografinë) e studentit Selman Vojvoda i cili ishte vrarë në demonstratat e mëdha të rinisë shqiptare,në Mitrovicë,në vitin 1990.Rivrasja e këtij studenti që u ngrit për të kërkuar të drejtat e kombit të vet,natyrisht nuk mund të kalonte pa një ndjenjë urrejtje madhore tek familjarët,miqtë dhe krejt studentët që patën përcjellë Selman Vojvodën për në varreza të mbuluar me flamurin kuq e zi. Dhe pikërish aherë,kur kjo revoltë kish nisur të dallgëzojë,kur djem e burra të Drenicës mbushnin radhët e UÇK-ës,nga sirtarët e komandave ushtarake serbe,u nxuarën planet për goditjet e mëdha,vrasjet mizore dhe malltretimet ndaj popullsisë së pabrojtur shqiptare.E nëse kish një „radhë“ goditje kjo padyshim do të niste me familjen e Jasharajve në Prekaz,pasi serbët nuk do të harronin ngjarjen e tetë viteve më parë.Kështu,bashkë me borrën e madhe që binte në mesnatën e 22 janarit 1998,grupe speciale të ushtrisë fashiste serbo-çetnike rrethonin kullat e Jasharajve në heshtje të plotë.ata patën marrë gjitha masat që goditja të ishte e menjëhershme, e fuqishme, vdekjeprurëse duke paraparë se në përfundim të kësaj beteje do të luhatej revolta e Drenicës,ashtu si luhaten fortunat në gjoks të malit.Dhe pikërisht ngase kështu llogari kanë bërë në të shumta herat serbët gjithmonë kanë dështuar.
Ka qenë ora 5 e mëngjezit e datës 22 janar 1998 kur mbrenda një çasti të vetëm,toka ku ishin kullat e Jasharajve,ka shungulluar prej një numëri të pazakontë krismash.Në murret e kullave,janë derdhur njëherësh mijëra gjyle topash,granatash,fishekë mitrolozi e automatiku,a thua se luftohej në front të rregullt lufte.Për nga sasia e sidomos lloji i armatimeve që janë përdorur aty,kuptohet se tashmë në ndihmë të policisë,ishin formacionet e ushtrisë gjakatare serbe.Në këtë rrëmujë predhash,janë sulmuar sidomos ato ambiente të kullave ku mendohej se ndodheshin gratë dhe fëmijët.Mandej futja në luftim e minahedhësve,dëshmoi se ky aksion i pushtesve serb tek e mbramja kërkonte shfarosjen e plotë të kësaj familjeje të madhe trimash.Në fakt,sipas dëshmive të mëvonshme të fshatarëve të Prekazit, beteja ka zgjatur vetëm 35-40 minuta,ngase në krah e shpinë të banadve ushtarako-policore serbe pas kësaj ka filluar goditja po aq vendimtare me armë nga ana e UÇK-ës.Kjo i ka detyruar tërheqjen e forcave serbe pa mundur të realizojnë qëllimin final të tyre.Të paisur me mjete të çelikta,ata janë larguar me ngut duke vazhduar terrorin e duke vrarë njerëz të pafajshëm në rrugë.Paskësaj,çdokush e pat kuptuar se diplomacitë midis serbëve dhe shqiptarëve kishin dështuar fund e krye.Lufta ishte shpallur.Kjo luftë,midis dy racave të ndryshme,nuk ishte e para.Sidoqoftë,fati mjegullor dukej se e parashihte si të fundit.
Djetë ditë më pas,me 1 mars 1998,herët në mëngjez,drejt fshatrave Likoshan dhe Qirez,ishin drejtuar njësi të mëdha paramilitere çetnike, policore e ushtarake.Duke përfituar prej zhurmës si edhe terrenit të pyllëzuar,mjaftë banorë të këtyre fshatrave,të bindur prej rrezikut të madh u fshehën në pyje.Dy-tri helikopterë që kanë vëzhguar lëvizjet kanë bombarduar gati krejt zonat. Ata janë larguar në të errur pasi kanë shkatëruar shumë shtëpi dhe vrarë e plagosur dhjetra vetë prej këtyre vendeve. Mdje, më 5 mars 1998,do të niste Epopeja e madhe.E vërteta është se një natë më parë,janë vënë re lëvizje të mëdha të forcave ushtarako policore serbe.Tashmë për banorët e Prekazit,Gradicës,Qiriezit, Açarevës,Llaushës,Rrezallë e Re etj,ishte e qartë se dhuna serbosllave nuk do të kursente dikend. Megjithkëte,përndryshe nga ç’mendonin serbët,burrat e gratë trime të Drenicës,ndiheshin të paepur në sytë e tyre të frymëzuar prej idealit të madh të lirisë e pavarsisë.Kështu dëshmitarë okullarë të fshatit Pollac,disa minuta larg lagjes së Jasharajve kanë pohuar tashmë vendosmërinë e kësaj familjeje heroike. E vërteta është se ndërsa zona rreth Prekazit po rrethohej,disa fshatarë kanë shkuar në shtëpinë e Jasharajve dhe kanë mundur të bisedojnë me plakun Shaban mbi mundësinë e largimit të tyre të fshehtë,pasi dihej historia e dy sulmeve serbe të maparshme ndaj këtij fisi.Shaban Jashari,ai plak i bëshëm e plot kurrajë,ai ballist i vendosur që ngriti në shtizë flamurin në Plloçicë,ka heshtur disa çaste e mandej ka thirur dy djemt e tij,Hamz e Adem Jasharin duke u propozuar që ata të largohen me gra e fëmij ndërsa ai ti priste hordhitë e shkijeve siç i kishte pritur në rininë e tij,me pushkë në dorë,ndërkaq këtë ide nuk e kanë përkrahur bijtë me gjithë respektin e madh që patën treguar kurdoherë për të jatin.Me ç’rast,mësohet që Ademi t’i jetë përgjigjur të jatit se „na nuk mund të largohemi me shpetue kryet tonë.Shkiet do vijnë të djegin kullat e të vrasin fqinjët,miqtë e dashamirët tonë ata do të bajnë masakra të mdhaja.Ma mirë se me shpëtue jetën,asht me e dhanë atë për Kosovën e krejt Shqipërinë,ndaj kemi rrokur armët“.Baba Shaban,një pinjoll i nacionalistëve të dëgjuar në Prekaz e Drenicë,atëherë asht que e ka puthur djemt në ballë,si zakon nacionalisti,ka puthur mbesat e nipat e vet duke qenë i bindur se jeta e tyre,pranverat e tyre aq të njoma e të shtrenjta do të shërbejnë si nji shteg prej nga do të vijë lirija e Kosovës,ai e njihte mirë armikun që sulej në votër.Beteja ka filluar në orën 3 të mëngjezit.Drejt kullave të Jasharajve është derdhur si lukuni ujqish një mizeri policësh,çetnikësh e ushtrie serbosllave të vendosur që të shujnë aty çdo gjurmë jete.Tanke ,topa,utoblinda,helikopterë, kanë derdhur gjatë gjithë ditës aq sasi të madhe zjarri sa flaka e rrënojave ka vazhduar deri më 8 mars. Nga kulla e Jasharajve qëndresa ka qenë e mnejëhershme, e plotë.Por rezistenca e këtyrre burrave të mëdhenj ka qenë veç pushkë e zemra ngase tanket,avionet e topat i dispononin forcat disa mijëshe të okupatorëve serb.Madje duke parashikuar ndonjë sulm të mundshëm të UÇK-ës,rreth e përqark fshatit Prekaz në largësinë 10-15 kilometra,forcat militare serbe formuan një unazë tjetër rrethuese duke hapur zjarr me çdo lloj arme.
Vështirë të gjesh në historinë e luftërave të këtij shekulli një paradoks kaq ekstrem të palëve ndërluftuese,nga pushtues e çlirimtarë.Nga njëra anë, një ushtri e rregullt,e paisur me mjeteluftarake më moderneme paramilitar e mercenarë sllav,ndërsa nga ana tjetër një fis një familje,e një popull i pafajshëm e i pambrojtur në kërkim të Lirisë.Kështu midis flakëve e gjëmimeve,midis atij tmerri predhash e bombash,ranë një nga një trimat e kullës së Jasharajve,burrat e Kalasë së pamposhtur Kosovës.Kështu,do të binte duke luftuar deri në çastin e mbramë edhe Ademi,ky lis me rrënjët në liri,ky mal ku mbështeti gjoksin dhe kryet e saj vetë rezistenca kombëtare shqiptare,që të hynte në mesin e Legjendës së këtij shekulli,për të mbetur i pavdekshëm për jetë të jetëve.
