Është e vështirë për çdo prind që të zbulojë se fëmija i tyre mund të ketë një çrregullim gjumi. Në fund të fundit, asnjë nënë apo baba nuk dëshiron ta shohë fëmijën e tij se si nuk mundet të flejë dhe të ballafaqohet me vështirësitë e vendosjes në gjumë të fëmijës ose duke qëndruar në gjumë më gjatë sesa duhet. Megjithatë, studimet e fundit vlerësojnë se pothuajse 30% e fëmijëve mund të kenë një çrregullim gjumi në një pikë në jetën e tyre.
Ndërsa çrregullimet e gjumit mund të vijnë me shkallë të ndryshme të ashpërsisë, shumica e tyre mund të trajtohen. Ajo që është e rëndësishme është që prindërit të njohin shenjat e çrregullimeve të gjumit në mënyrë që ata ta marrin fëmijën e tyre të trajtuar për shkaqet themelore, në vend që të trajtojnë vetëm simptomat.
Një nga çelësat më të rëndësishëm në të kuptuarit se si të identifikohen problemet e gjumit tek fëmijët është të kesh një ide të mirë se sa gjumë duhet të marrin për moshën e tyre ata.
Për sa orë gjumë kanë nevojë fëmijët?
Të porsalindurit– flenë përafërsisht 16-17 orë në ditë me periudha zgjimi 1-3 orë. Sidoqoftë, shumica e të sapolindurve nuk kanë zhvilluar një cikël gjumi ditë / natë, kështu që periudhat e tyre të gjumit dhe të zgjimit mund të ndryshojnë në të gjitha orët e ditës. Shumica e prindërve do të duhet të rregullojnë oraret e tyre të gjumit për të akomoduar të sapolindurit.
1-4 muajsh – Foshnjat e kësaj moshe ende priren të flenë për të njëjtën orë, por ciklet e gjumit të natës / ditës fillojnë të godasin, duke fjetur më gjatë gjatë natës, edhe pse ende zgjohen për ushqim dhe ndryshime.
4 muaj-1 vit– Foshnjat e kësaj moshe kërkojnë ende 14-15 orë gjumë. Megjithatë, shumë prej tyre janë në gjendje të flenë nëpër shumicën e natës, dhe të flenë deri në 3 herë gjatë ditës dhe në mbrëmje. Gjatë kësaj periudhe është e rëndësishme që me të vërtetë të filloni të krijoni zakone të shëndetshme të gjumit për fëmijën tuaj.
1-3 vjet– Shumica e të vegjëlve kanë nevojë për rreth 12-14 orë gjumë, por shpesh marrin më pak për shkak të orareve të prindërve dhe fëmijëve më të rritur në shtëpi. Ata do të kenë më shumë gjasa të humbasin kohën e tyre për gjumë të para ditës dhe pas ditës dhe kanë tendencë të flenë vetëm një herë gjatë ditës.
3-6 vite – Përafërsisht 11-12 orë gjumë. Fëmijët më të vegjël të këtij grupi mund të kërkojnë ende një gjumë të shkurtër gjatë ditës, por kjo nevojë zakonisht zvogëlohet deri në kohën kur janë në klasën e parë.
7-12 vjet– Fëmijët e këtyre grupmoshave kanë tendencë të kenë nevojë për 10-12 orë gjumë të natës, por shpesh marrin vetëm 9-10 orë.
13-18 vjeç – Adoleshentët e kësaj moshe kërkojnë rreth 8-10 orë gjumë, por rrallëherë marrin sasinë e plotë që kanë nevojë. Kërkesat e punës shkollore, pas programeve dhe aktiviteteve shkollore, shpesh priten në gjumin e tyre të natës. Shumica e adoleshentëve raportojnë rreth 6-8 orë gjumë.
Shenjat e çrregullimeve të gjumit tek fëmijët
1. Përgjumje e tepërt gjatë e ditës (EDS)
Përgjumje e tepërt gjatë e ditës e sidomos në shkollë është një nga simptomat më të zakonshme të çrregullimeve të gjumit tek fëmijët dhe të rriturit, pasi më shumë se disa çrregullime të gjumit çojnë në përgjumje gjatë ditës. Nuk është e pazakontë që fëmijët të ndihen tepër të lodhur në disa raste. Sidoqoftë, nëse përgjumja e tyre gjatë ditës është mjaft e rregullt, shumë mirë mund të lidhet me një çrregullim gjumi edhe nëse duket se po flenë mjaftueshëm gjatë natës.
Nëse fëmija juaj është i përgjumur gjatë gjithë ditës, merr gjumë në moshat ku shumica e fëmijëve nuk flenë, nuk kanë probleme të zgjohen në mëngjes, ose thjesht kanë një mungesë të përgjithshme të energjisë gjatë ditës, ata mund të kenë EDS. Çrregullimet e zakonshme të gjumit që kanë simptomat e EDS janë: apnea obstruktive e gjumit, narkolepsia, dhe sindromi i këmbëve të shqetësuar.
2. Pagjumësia
Nëse fëmija juaj shpesh ankohet për mungesën e mundësisë për të shkuar në gjumë ose ka vështirësi të qëndrojë në gjumë, ose shpesh zgjohet shumë më herët se normalja, mund të jetë një shenjë e pagjumësisë. Pagjumësia tek fëmijët mund të shkaktohet nga një sërë faktorësh, duke përfshirë: stresin, dhimbjen ose çrregullimet mendore. Stresi mund të vijë nga një sërë burimesh vetë duke përfshirë vështirësi me punën, shkollën, çështje sociale, çështje familjare, ose ndryshime në modelet e tyre të rregullta të jetës si lëvizja në një qytet të ri, etj.
3. Gërhatja
Fëmija gërhatës – Ndryshimi në vetvete nuk është i dëmshëm pasi që është thjesht një tingull i shkaktuar nga vibrimet në ajrosjen e sipërme. Megjithatë, dridhjet mund të shkaktohen nga bllokimi në të cilin ajri nuk po arrin mushkëritë në mënyrë efikase, gjë që mund të çojë në një çrregullim gjumi. Gërhatja tek fëmijët nuk është aq shpesh një pararendës i një çrregullimi të gjumit ashtu siç është tek të rriturit. Disa shkaqe të zakonshme të gërhitjes tek fëmijët janë: infeksionet e frymëmarrjes, mbingarkesat e hundës, një shtresë e devijuar ose bajamet dhe / ose adenoide të zgjeruara.
Megjithatë, disa fëmijë që gërhijnë mund të kenë apnea obstruktive të gjumit (OSA), të cilat mund të shkaktohen nga disa nga burime të mësipërme të gërhitjes. Rreth 3% e fëmijëve kanë apnea obstruktive të gjumit.
4. Ankthet e natës
Ankthet e natës – janë ëndrrat e frikshme që ndodhin gjatë gjumit REM dhe mund të zgjojnë një fëmijë deri në të ndjerit i/e tmerruar, kërcënuar dhe frikësuar, duke e bërë që të ketë vështirë të bjerë në gjumë. Ëndrrat e këqija janë goxha të zakonshme tek fëmijët fillestarë rreth moshës 3vjeç dhe mund të ndodhë më shpesh në mes të moshave 6-10. Zakonisht frekuenca e anktheve të këqija fillon të përkeqësohet pas moshës 10 vjeçare. Ankthet e natës mund të çojnë në një çrregullim gjumi nëse janë shumë të shpeshta dhe zgjojnë fëmijën shpesh gjatë natës. Zgjimi i shpeshtë mund të shqetësojë gjumin e fëmijëve dhe të çojë në EDS, ankth dhe probleme të sjelljes. Gjithashtu këto ankthe mund të shkaktohen nga çrregullimi I stresit postraumatik (PTSD).
5. Terroret e natës – dallohen nga ankthet e këqija në atë që fëmija kurrë nuk zgjerohet plotësisht nga gjumi. Për shkak se fëmija rrallë zgjohet gjatë një ngjarjeje të tillë, nuk është aq e frikshme për ta si ankthet e natës, por mund të jetë shumë e frikshme për të dëshmuar për prindërit. Shpesh gjatë një episodi të terrorit të natës, fëmija do të ulet në shtrat dhe do të bërtasë ose do të qajë. Shenjat e tjera fizike mund të jenë të pranishme duke përfshirë: djersitje, frymëmarrje të shpejtë, rrahje të shpeshta të zemrës, sytë mund të jenë të hapura (edhe pse fëmija është në gjumë) dhe tensione muskularë. Është më mirë që prindërit të mos përpiqen ta zgjojnë fëmijën nga gjumi pasi mund të jetë tepër e frikshme për ta.
6. Ecja në gjumë – ndodh kur një fëmijë lë shtratin në mes të natës, ndërsa është ende në gjumë. Sytë e tyre mund të jenë të hapura dhe ata mund të ngacmojnë shprehje të pakuptueshme ndërsa ecin. Shfaqjet e ecjes në gjumë mund të zgjasin 5-15 minuta por herë pas here më gjatë. Shumica e fëmijëve që përgjumen dalin gjatë kohës kur janë adoleshentë. Gjumi në këmbë mund të jetë i rrezikshëm sidomos nëse fëmija po ecën në katin e poshtëm gjatë episodeve, duke i kthyer pajisjet ose duke e lënë shtëpinë. Mundohuni ta bëni mjedisin e fëmijës tuaj sa më të sigurt për të shmangur dëmtimet. Gjithashtu, nuk është e rekomandueshme që të zgjoni fëmijë gjatë një episodi të tillë pasi kjo mund të shkaktojë frikë dhe konfuzion tek fëmija.
Urinimi i pavullnetshëm gjatë gjumit – tek shumica e fëmijëve nuk është aq e pazakontë, dhe në vetvete nuk është shkak për shqetësim. Urinimi i pavullnetshëm nuk konsiderohet një çrregullim gjumi përveç nëse fëmija është më i vjetër se pesë vjeç dhe ka episode të paktën 2 herë në javë rregullisht. Urinimi i pavullnetshëm mund të shkaktohet nëse kemi histori familjare, vonesa zhvillimore, kontrolli i ulët i fshikëzës dhe shqetësimi emocional . Sidoqoftë, nëse fëmija juaj shpesh urinon në shtrat dhe po përjeton përgjumje gjatë ditës, kjo mund të jetë një shenjë e çrregullimit të gjumit.
Çfarë mund të bëni?
Çrregullimet e gjumit tek fëmijët mund të çojnë jo vetëm deri te fëmijë të lodhur dhe të çoroditur, por në të gjitha llojet e problemeve të sjelljes në shtëpi, në shkollë dhe në jetën e tyre shoqërore. Nëse mendoni se fëmija juaj mund të ketë një çrregullim gjumi, hapi i parë është të njoftoni pediatrin e fëmijës suaj për ndonjë çështje të lidhur me gjumin që ata kanë pasur. Nga atje mund të zbuloni se cili është problemi i fëmijës suaj dhe të rekomandoheni tek Profesionisti adekuat për shqetësimin tuaj. Nëse fëmija nuk ka ndonjë problem apo sëmundje organike atëherë kërkohet ndihmë tek psikologu për trajtim të këtyre problemeve të gjumit.
Por ka edhe disa gjëra që prindërit mund të bëjnë si: vendosja e orareve të rregullta të gjumit për fëmijët qysh prej kohës kur ata janë foshnje, ushqimi i rregullt, angazhimi i fëmijëve me aktivitete fizike dhe aktivitete kreative (varësisht nga mosha), socializimi i fëmijëve, krijimi i një klime të ngrohtë emocionale në familje, etj./Antigona Qenaj – Psikologe
