Në emisionin e fundit për këtë sezon të ‘Top Tolk’ në Top Channel, i ftuar i gazetarit Denis Dyrnjaja ishte Prof. Përparim Kabo. Biseda me prof. Kabon nisi nga politika pasi siç tha gazetari Dyrnjaja nga ajo varemi dhe nga ajo presim për shumëçka.
Si ishte ky vit politik për Përparim Kabon?
“Nuk ishte normal, të them atipik është e pamjaftueshme. Në disa drejtime ka qenë edhe anormal sepse humbi shumë nga pikërëndesat që duhet ta karakterizojnë një shoqëri që bazohet te sistemi, te ligji, te institucionalizmi. Besueshmëria e njerëzve ndaj politikës besoj se është në nivelet më të ulta, dialogu dhe ndërveprimi ndërinstitucional përmes asaj që quhet ‘checks & balance’ është goxha i dobësuar. Sisteme të caktuara janë vënë në bankën e provës për të provuar ndershmërinë dhe korrektesën e tyre dhe në këtë kuptim do të thoja që ky vit në vend që të ishte një vit optimizmi për hapjen e negociatave dhe anëtarësimin në Bashkimin Europian, erdhi me turbulanca të mëdha në të gjitha aspektet’ deklaroi Kabo.
Kjo sa i përket tablosë politike në vend, ndërsa duke u ndalur konkretisht te vendimi i opozitës për të djegur mandatet dhe bojkoti në masë që Shqiptarët po i bëjnë zgjedhjeve, prof. Kabo ka një qasje interesante. Ai thotë se nga Parlamenti duhet të largohen ata që blejnë mandate dhe jo e kundërta.
Ndërsa për pjesëmarrjen e ulët në zgjedhje Profesori i Antropologjisë thotë se kemi një krizë përfaqësimi pasi njësoj si në komunizëm politikanët pretendojnë se jetojmë të barabartë, por në fakt vëtë jetojnë në luks.
“Rasti i lëshimit të mandateve në realitetin tonë ka qenë i paprecedentë. Ka patur bojkote të shkurtra të institucioneve, qoftë edhe të Parlamentit. Në historinë e institucionalizmit botëror njihet, por ështe shumë i rrallë. Megjithatë edhe këtë largim duhet ta marrim në një sens relativist, sepse një pjesë e tyre nuk janë në Parlament por shumica e vendeve të tyre u mbushën në parlament nga përfaqësues të të njëjtave forca politike, sipas një procedure që njeh ligji zgjedhor dhe ata morën mandatin dhe janë sot në Parlament.
A është ky një qëndrim normal? Nuk është një qëndrim normal. Unë do të bëj një analizë të ftohtë pa dashur të lëndoj askënd. Akuza e opozitës për largimin nga Parlamenti ishte se në mos në mënyrë absolute, në një masë të konsiderueshme mandatet e deputetëve nga Partia Socialiste ishin marrë në mënyrë të paligjshme, ishin blerë madje edhe me para kriminale.
Pra linte të kuptohej që mandatet që kishte marrë Partia Demokratike ishin të vetmet mandate të besueshme sepse ishin marrë nga elektorati pa pagesë ose pa rryshfet. Ateherë nëse jemi në këtë tablo, ata që duhet të largohen nga Parlamenti janë ata që i kanë blerë mandatet jo ata që nuk i kanë blerë mandatet.
Ata që nuk i kanë blerë mandatet duhet të qëndrojnë atje për të dhënë modelin. Largimi nga institucioni i Parlamentit u bë me një paramendim që rezultoi jo i suksesshëm sepse faktori ndërkombëtar nuk mund të pranojë një Parlament monokolor sepse i bie të kthehemi në sistemin e para 90-tës. Por faktori ndërkombëtar nuk e gjykoi kështu, e gjykoi ndryshe, lufta bëhet brënda institucioneve. Ne nuk mund të bashkëpunojmë me një sistem gjysmë institucional dhe gjysmë rrugë. Gjysmë diskutim bazuar te Kushtetuta dhe Ligji dhe pastaj diskutime te okliokracia që është dhuna në rrugë, deklaroi zoti Kabo.
Profesori komenton me tej kushtin e opozitës sipas të cilit zgjedhje me kryeministër Edi Ramen, nuk do të ketë.
“Mendoj se kjo tezë nuk është e bazuar edhe me logjikë të ftohtë. E para një herë edhe po ta vendosim në një kuadrat shkencor ky ështe tipar i antropologjisë feudale me turma dhe prijësin. Pra këta mendojnë se po të goditet prijësi, turma asfiksohet. Nëse ne kemi të provuar ligjërisht dhe të mbështetur nga kontrolli që bëjnë ndërkombëtarët, organet e specializuara, një sistem përfaqësimi të kalbur ku njerëzit që fitojnë votat dhe bëhen deputete e blejnë këtë mandat atëherë ky sistem nuk ndryshon duke ikur një njeri”.
Përparim Kabo i bëri një lexim ndryshe deklaratave të Kryeministrit Rama në forumet e Partisë Socialiste. Sipas tij Rama pranoi se në 30 Qershor nuk kishte zgjedhje por se u vendos në vend drejtësia dhe ligji. Për këtë arsye Kabo ështe i mendimit se në një të ardhme jo të largët do të ketë sërish zgjedhje.
“Ka humbur besueshmërinë institucioni i zgjedhjeve. Ky fenomen nuk është vetëm në Shqipëri, ka ndodhur edhe në Bosnje edhe në vende të tjera të rajonit. Unë e përsëris, zgjedhjet jo në të gjitha rastet janë zgjidhja. Madje në forumin e Partisë Socialiste, Kryeministri Rama e pranoi, nuk ka pasur zgjedhje tha, është vendosur vetëm drejtësia ndaj mos u kënaqni. Pra drejtësia në kuptimin që u respektua ligji dhe Kushtetuta, ç’ka lë të nënkuptohet se në një të ardhme jo të largët zgjedhje do të ketë sërish. Kriza e përfaqësimit është një krizë jo vetëm e këtij sistemi. Edhe në komunizëm krizë përfaqësimi kishim se ata thoshin që do jetojmë të barabartë por vetë jetonin në luks. Pra kriza e përfaqësimit ështe kryesorja, shprehet ndër të tjera Kabo.
Një tjetër çështje që gazetari Denis Dyrnjaja i parashtroi prof. Kabos ishte edhe largimi i shqiptarëve nga vendi. Kabo bën përgjegjëse njësoj si të majtën edhe të djathtën.
“Kjo më shqetëson pa masë sepse unë vazhdimisht i ndjek shifrat nga institucione të besueshme. Ikja është për shumë arsye por e para duhet të shtrojmë pyetjen cilët ikin? Ne na ikën pjesa më vitale e shoqërisë sepse nqs të ikin të rinjtë qoftë ata që kanë mbaruar shkolla, qoftë ata që nuk kanë mbaruar shkolla ky është krahu i punës që do të rrisi ekonominë, që do të zhvillojë vendin, që do të arrijë në një nivel cilësor të prosperitit.
Ikja ndodh sepse shumë nga këta njerëz e kanë humbur besimin nga të dyja palët. Asnjëra palë këtu nuk mund të thotë që unë nuk jam provuar, po të më provoni mua do të shikoni se s’keni interes të ikni. Në besueshmeri palët reciproke janë të pabesueshme sepse të dyja palët kanë qënë në drejtimin e vendit dhe vendi nuk doli nga trazicioni. Të dyja palët kanë qenë në drejtimin e vendit por ne nuk arritëm dot të zgjidhim disa çështje shumë të rëndësishme si: një sistem drejtësie të pavarur, të pakorruptuar dhe të pesueshëm. Ne nuk arritëm dot të ndërtonim klasën e mesme. Nuk arritëm të ndërtojme një sistem arsimor të besueshëm të nivelit europian. Nuk zgjidhëm dot çështjen e pronës së qytetarit,” thekson Kabo.
Por si dilet nga kjo situatë? Kabo thotë se diçka e tillë nuk arrihet as për 3 muaj dhe as për 3 vjet sepse sistemi ka 30 vjet që është lënë të degjenerohet.
“E para ne duhet të rregullojmë sistemin e drejtësisë. Po nuk u pastrua sistemi i drejtësisë nuk pastrohen edhe sistemet e tjera. Unë jam i sigurtë që ndryshimi që ne presim nuk do të ndodhë sa hap e mbyll sytë, do të ketë edhe firo rrugës. Do të ketë edhe njerëz që nuk e meritojnë të hyjnë qoftë edhe në këto struktura të reja që po ndërtohen, por ky është kalvari në të cilin ne do të kalojmë.
E lamë për 30 vjet që të degjeneronte ky sistem, mos e presim zgjidhjen as për 3 muaj e as për 3 vjet”, u shpreh Përparim Kabo në emisionin e fundit të ‘Top talk’ për këtë sezon.
