Sociale

Efekti i Besueshëmrisë - Të dhënat më të reja nga Neuroshkenca

Nga: Albina Hyseni dhe Prof. Dr. Fadil Çitaku, PhD Më: 27 shtator 2020 Në ora: 08:31

Albina Hyseni dhe Prof. Dr. Fadil Çitaku, PhD

Besimi është themeli i gjithçkaje në jetë. Arritjet më pikante të mendjes nuk do të kishin ndryshuar kurrë pa besimin se ato ishin të mundshme. Nëse nuk besoni në veten tuaj, ju vetëm do të sabotoni përpjekjet tuaja dhe do të vazhdoni të shfaqeni shpejt. Akti i dështimit do të afirmojë besimin tuaj kufizues se ju jeni një dështim dhe nuk meritoni sukses, dhe cikli i mendimit shkatërrues do të vazhdojë.

Ashtu si mendimi pozitiv mund të promovojë një mendim të shëndetshëm, mendimet negative mund të bëjnë të kundërtën (Çitaku & Hyseni, 2020). Kur vazhdimisht argëtoni negativitet, filloni të kërkoni përvoja dhe njerëz që pasqyrojnë mënyrën tuaj të të menduarit. Gjithçka në jetë bie në mendësinë tuaj dhe mënyrën sesi i qaseni pengesave. Nuk ka shumë rëndësi për situatën me të cilën po përballeni përballeni. Në vend të kësaj, është qëndrimi që keni për rrethanat tuaja. Një qëndrim pozitiv mund t'ju ndihmojë të kapërceni çdo sfidë (Çitaku & Hyseni, 2020). Por negativiteti ka tendencë të shterojë energjinë tuaj, duke ju bërë të pafuqishëm dhe të ndenjur. Studimet (Mental Health Foundation, 2020). kanë treguar se një gjendje negative mund të shkaktojë në të vërtetë disa nga sëmundjet më të zakonshme mendore në botë, si ankthi dhe depresioni. Në fakt, një studim i Mbretërisë së Bashkuar me më shumë se 30,000 njerëz, më i madhi në llojin e tij, zbuloi se ngjarjet traumatike të jetës luanin më shumë një rol në sëmundjen mendore sesa madje gjenetika ose rrethanat e jetës (Mental Health Foundation, 2020).

Rezultatet më të reja rreth besueshmërisë nga Neuroshkenca

Në zbulimin e tij shkencor rreth kompetencave të lidershipit Çitaku et al. 2012 dëshmuan se ndër kompetenca kyçe për lidership të sukskseshëm është ndërtimi dhe mirëmbajtaj e besushmërisë.

Bazuar në neuroshkncë kur ne rrisim besimin tek-njëri-tjerti një sasi e madhe ehormonit Oksitocinë tajohet(Zak, 2017). Në resvisten prestigjiise Harvard Business Review, Zak (2017) solli disa rezulate që mund të aplikohën në çdo mjedis, sin ë familje, në shkollë, në punë, në poilitikë etj. Ky studim deshojë se krahasuar me njerëzit në ndërmarrjet me besim të ulët, njerëzit në kompanitë me besim të lartë raportojnë: 74% më pak stres, 106% më shumë energji në punë, 50% produktivitet më të lartë, 13% më pak ditë sëmundje, 76% më shumë angazhim, 29% më shumë kënaqësi me jetën e tyre, 40% më pak djegie (burn out).

Parimet për ta menaxhuar besueshmërinë

1. Njohja e përsosmërsë

Neuroshkenca tregon (Zak, 2017) se njohja ka efektin më të madh në besueshmëri kur ndodh menjëherë pasi një qëllim është përmbushur, kur vjen nga kolegët dhe kur është i prekshëm, i papritur, personal dhe publik. Njohja publike jo vetëm që përdor fuqinë e turmës për të festuar sukseset, por gjithashtu frymëzon të tjerët të synojnë përsosmërinë. Dhe u jep performuesve të lartë një forum për ndarjen e praktikave më të mira, në mënyrë që të tjerët të mësojnë prej tyre.

2. Sfidimi i stresit

Kur një menaxher cakton një ekip një punë të vështirë, por të arritshme, stresi i moderuar i detyrës lëshon kimikate neurokimike, duke përfshirë oksitocinën dhe adrenokortikotropinën, që intensifikojnë fokusin e njerëzve dhe forcojnë lidhjet shoqërore (Zak, 2017). Kur anëtarët e ekipit duhet të punojnë së bashku për të arritur një qëllim, aktiviteti i trurit koordinon sjelljet e tyre në mënyrë efikase. Por kjo funksionon vetëm nëse sfidat janë të arritshme dhe kanë një pikë konkrete përfundimtare; qëllime të paqarta ose të pamundura bëjnë që njerëzit të heqin dorë para se të fillojnë. Udhëheqësit duhet shpesh të vlerësojnë progresin të pështasin qëllimet që janë shumë të lehta ose të paarritshme (Zak, 2017).

3. Jepni njerëzve mudësinë të bëjnë punën në mënyrën e tyre

Pasi të jenë trajnuar punonjësit, lejojuni atyre, kur është e mundur të ekzekutojnë projekte në mënyrën e tyre. Të jesh i besuar për të kuptuar gjërat është një motivues i madh: Një sondazh i Citigroup dhe LinkedIn i vitit 2014 zbuloi se gati gjysma e punonjësve do të hiqnin dorë nga një ngritje prej 20% e pagave të tyre , për një kontroll më të madh se si ata funksionojnë. Autonomia gjithashtu promovon risi, sepse njerëz të ndryshëm provojnë qasje të ndryshme (Zak, 2017).

4. Mundësoni hartimin e punës

Kur kompanitë u besojnë punonjësve të zgjedhin se në cilat projekte do të punojnë, njerëzit përqendrojnë energjitë e tyre në ato për të cilat interesohen më shumë.

5. Ndani informacionin gjerësisht
Sipas (Zak, 2017) vetëm 40% e punonjësve raportojnë se janë të informuar mirë për qëllimet, strategjitë dhe taktikat e kompanisë së tyre. Kjo pasiguri në lidhje me drejtimin e kompanisë çon në stres kronik, i cili pengon lirimin e oksitocinës dhe minon punën në ekip

6. Ndërtoni marrëdhënie me qëllim
Rrjeti i trurit që aktivizon oksitocina është evolucionarisht i vjetër. Kjo do të thotë që besimi dhe shoqëria që mundëson oksitocina janë ngulitur thellë në natyrën tonë. Megjithatë, në punë shpesh marrim mesazhin se duhet të përqendrohemi në përfundimin e detyrave, jo në krijimin e miqve. Eksperimentet e neuroshkencës nga laboratory i Zak (2017) tregojnë se kur njerëzit qëllimisht ndërtojnë lidhje shoqërore në punë, performanca e tyre përmirësohet.

7. Lehtësoni rritjen e tër personit
Vendet e punës me besueshmëri të lartë i ndihmojnë njerëzit të zhvillohen personalisht, si dhe profesionalisht. Studime të shumta tregojnë se marrja e aftësive të reja të punës nuk mjafton; nëse nuk po rriteni si qenie njerëzore, performanca juaj do të vuajë. Kompanitë me besim të lartë miratojnë një mendim rritjeje kur zhvillojnë talent (Zak, 2017).

8. Kërkimi i ndihmës
Drejtuesit në vendet e punës me besim të lartë kërkojnë ndihmë nga kolegët në vend që thjesht t'u thonë atyre të bëjnë gjëra. Ekipi im hulumtues i Zak (2017) ka zbuluar se kjo stimulon prodhimin e oksitocinës tek të tjerët, duke rritur besimin dhe bashkëpunimin e tyre. Kërkimi i ndihmës është një shenjë e një lideri të sigurt - ai që i angazhon të gjithë për të arritur qëllimet.

9. Kthimi i Besimit
Ekipi i Zak (2017) zbuloi se ata që punonin në kompani me besim të lartë gëzonin punën e tyre 60% më shumë, ishin 70% më të lidhur me qëllimin e kompanive të tyre dhe ndiheshin 66% më afër kolegëve të tyre. Një kulturë me besim të lartë përmirëson mënyrën se si njerëzit trajtojnë njëri-tjetrin dhe veten e tyre. Krahasuar me punonjësit në organizata me besueshmëri të ulët, njerëzit me besueshmëri të lartë kishin 11% më shumë ndjeshmëri për shokët e tyre të punës, i personalizuan ata 41% më rrallë dhe përjetuan 40% më pak djegie (burn out) nga puna e tyre. Ata gjithashtu ndien një ndjenjë më të madhe arritjeje - 41% më shumë.

Konkludim

Ekekti i hormonit oksitocinë është i rënësishëm në ndërtimin e besueshmërisë. Kur bësueshmëria është evidente, shkenctarët demonstruan se një rritje e sasisë së oksitocinës tek njerëzit.

Jeta jonë e përditshme kërkon shumë: të dish se si të debatosh në mënyrë efektive, të përballesh me zhgënjim, kritika dhe fatkeqësi të çdo lloji.

Në momentin që po e vëreni se keni shumë dyshime në veten tuaj dhe aspak vetëbesim, reagoni sa më shpejtë që të mposhtni këtë betejë, sepse sa më shumë që e lini të dominoj veten tuaj, aq më keq do të vështirësohet vetëbesimi në veten tuaj dhe kjo gjë do të ndikojë në raportet dhe besueshmërinë (apo mos-besueshmërinë) me njerëzit.

Referencat:
2. Çitaku, F., Violato, C., Beran, T., Donnon, T., Hecker, K., & Cawthorpe, D. (2012).
Leadership competencies for medical education and healthcare professions:
population-based study. BMJ Open, 2: e000812.
http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2012-000812
2. Çitaku, F., Hyseni, A. (2020) Gjithmonë mbaro ditën me një mendim pozitiv. Bota
sot. https://www.botasot.info/opinione/1305416/gjithmone-mbaro-dite-n-me-nje-
mendim-pozitiv/
3. Mental Health Foundation (2020). The impact of traumatic events on mental
health.
4. Zak, P.J., (2017). (pp.84–90). Harvard Business Review

Rreth Autorëve:
Albina Hyseni
Studiuar Administratën Publike, Mardhënjet Ndërkombëtare dhe Studimet Evropiane
Njohuri te gjera Psikologjike
Teknike Faramceotike

Prof. Dr. Fadil Çitaku, PhD, MME (Uni Bern)
Themelues i Akademisë së Shkencave të Lidershipit në Zvicer, Cyrih (www.alssedu.ch); Shkënctar i Lidershipit dhe Inteligjencës Emocionale; Profesor për PhD, Msc. dhe MAS. Zbulues i Modelit te Lidershipit sipas Çitakut në shtetet: Zvicer, Gjermani, Austri, USA, Kanada dhe Britani të Madhe. Kontakti: [email protected]

commentFirst article

Lexo të radhës

Psikologu: Në Kosovë dhe RMV më të fiksuar me virgjërinë për shkak të fesë Fiter Bajrami me zemër të bardhë, çifti nga Gjilani hap dyert e dyqanit - ofrojnë rroba falas për njerëzit në nevojë “Fëmijët më kanë kërkuar bakllava, por s’kam asnjë cent”: Mijëra familje s’kanë para për drekën e Bajramit

Më të lexuarat

Psikologu: Në Kosovë dhe RMV më të fiksuar me virgjërinë për shkak të fesë

Sot mund të lexoni

Shfletoni kopertinat

Opinione

Dedë Preqi

Ka profesora edhe flliqana

Hafiz Shala

“Zonja e hekurt”, Presidentja Osmani, plandosi Vuçiqin dhe i doli hakut Sandulloviqit, që kërkoi falje dhe vuri lule mbi varret fëmijëve të vrarë në Prekaz

Xhevat Mustafa

Drejtësia në Shqipëri, nën “breshër” kritikash për padrejtësi!?

Mr.Ali Hertica

Punësimet partiake dhe mashtrimi poltik në Kosovë

Intervista

Presidentja Osmani: Kosova nuk po kundërshton zbatimin e detyrimeve të veta

Mbështetja e Kurtit për Taravarin, Gashi u kundërpërgjigjet kritikuesve: Edhe Ali Ahmeti dikur përkrahej nga Hashim Thaçi e Edi Rama

Deputeti ukrainas: Serbia të heqë dorë nga prirjet perandorake dhe ta pranojë Kosovën

Knaus: Kosova ta dërgojë draftin e Asociacionit në Kushtetuese, para votimit në maj

Kronikë e zezë

U kishte kaluar regjistrimi më shumë se 30 ditë, Policia gjobitë shoferët me nga 200 euro dhe ua konfiskon automjetet

Gruaja nga Shqipëria rrah burrin në Pejë

Gjendet pa shenja jete një person në Istog

Ia zuri pritën dhe e kërcënoi, bie në prangat e Policisë 30-vjeçari i dyshuar për dhunë ndaj ish gruas në Gjilan

Speciale

Arkeologët kroatë e gjejnë një përkrenare ilire, është më shumë se 2500 vjet e vjetër

Zbulohet “buka më e vjetër në botë” në Turqi

Gjendet një kafkë gjigante e përbindëshit prehistorik të detit në Angli

Zbulimi i majmunit 8.7 milionë vjeçar në Turqi rishkruan historinë e njerëzimit

Perkujtime

Kreshnik (Brahim) Rama

Edhe pse fizikisht nuk je me ne, në zemrat dhe mendjen tonë gjithmone ki me qenë. Nuk do ta harrojmë kurrë dashurinë,...

Kreshnik (Brahim) Rama

Koha që po kalon me shpejtësi të madhe neve nuk po arrin ta tretë dhimbjen, që na e ka shkaktuar mungesa jote. Zemra e ka...

Merita Hadergjonaj

U bë një vit, pa prezencen tënde fizike në mesin tonë. Por Dhembja dhe kujtimi po mbesin ende të freskëta...

NEVRUZ NURËS

Të pabesë e lajkatarë, silleshin vërdallë, me din në gojë e helm në zemër, s'patën as...

Bota e Yjeve

Kourtney Kardashian tregon linjat e saj të mahnitshme pas lindjes, me bikini shumëngjyrëshe në plazh

Kourtney Kardashian ka shfaqur trupin e saj me bikini në fotografitë, në Instagram nga festimi i ditëlindjes së saj të...

Katy Perry magjeps me një fustan elegant, ndërsa merr pjesë në eventin e sezonit të 22-të të American Idol

Katy Perry bëri një shfaqje magjepsëse të hënën, teksa mori pjesë në eventin Top 10 të sezonit të...

Sociale

Efekti i Besueshëmrisë - Të dhënat më të reja nga Neuroshkenca

Lexo të radhës

Nëna heroinë, pas 9 vajzave lindi djalin/ 51-vjeçarja rrëfen jetën mes 10 fëmijësh: Jam bërë dhe gjyshe

“Më mirë të më kishin pushkatuar”, rrëfimi i gruas e cila përjetoi dhunë seksuale nga paramilitarët serbë në Kosovë

​Nëna që kërkon mos t’i ndalet ndihma sociale: Djali më bie në gjumë i uritur

“Për syfyr na zgjojnë oficeret”, të dënuarat flasin për agjërimin brenda Burgut të Lipjanit

Seksologu: Kam pacientë mbi 45-vjeçarë të virgjër në Kosovë, ja arsyeja

Kaosi pushton seancën, Alma humb kontrollin dhe godet kunatin me shuplakë!

“Kunata më futi shoqen e zemrës në mes të familjes”, kunati pranon lidhjen jashtëmartesore

I premtoi se do t’ia bëjë vajzën yll, ia merr 500 euro e zhduket

Flet Hoxha: Vajzën që e mora për grua e njoh nga mosha 10-vjeçare, gruaja e parë është...

Fatosi pranon dhunën ndaj bashkëshortes, revoltohet Eni Çobani: Mos heshtni, denonconi!

“Më mbysin frymët e liga”/ Jeta me vjehrrën magjistare: Ngrihesha natën e tmerruar, vjehrri u zhduk - Çfarë gjeta në çantën e zezë!

“E kam rritur që 13-muajshe”, gjyshja rrëfen për herë të parë momentet e vështira me mbesën

​Rriten çmimet, rëndohet jeta e familjeve me të ardhura me pagë minimale dhe sociale

“Shihemi në Gjyq” – Divorci, babai “shet” vajzën për kanunin

Sociologu: Lëmosh-kërkuesit në Kosovë po përdorën për përfitime të grupeve kriminale

Mujku: Duhet t’i edukojmë çiftet e reja me këshilla paramartesore

“Nusja më përzuri nga shtëpia”, flet gruaja nga Shtëpia e të Moshuarve

​Nuk i mjafton asistenca sociale, mbledh kanaçe për pak bukë

Familja Dragusha njofton se janë mbledhur paratë e nevojshme për trajtimin e vajzës së tyre, Ninës

“Në Shqipëri nuk dinë të bëjnë seks”, gjinekologu habit me deklaratën

“Shihemi në gjyq” – “Çifti drejt ndarjes, sherri për nënën”

25-vjeçari Besnik Azizi ka nevojë për ndihmë, i duhet urgjent shërim jashtë vendit

Gashi-Bytyçi: Çiftet të mos nxitojnë të hyjnë në martesë

Pensionistët që punuan me dekada: “Jemi barrë e fëmijëve”

​81-vjeçarja në Shtëpinë e të Moshuarve: Edhe po të më lusin, nuk dal prej këtu

Shumë njerëz të vullnetit të mirë ndihmuan gjyshin me dy nipat jetim për Vitin e Ri

​Gjyshi që nuk ka festë, qumësht e as ngrohje për dy nipat jetim

“Kur fle, lutem të mos zgjohem më”, 90-vjeçarja që jeton mes vetmisë dhe mjerimit

Duke u marrë me “punë të mëdha”, po harrojmë shqetësimet e fëmijëve tanë

Ishte shtatzënë kur u dhunua nga ushtarët serbët në prezencë të fëmijëve tjerë

Nëse e shihni këtë person, raportoni urgjentisht policinë

U plagos me thikë nga bashkëjetuesja, flet nga qelia Erald Toska: I futi thonjtë në fyt djalit 7 muajsh, kishte varësi nga…

Kërkohet ndihmë për operimin e veteranit të UÇK-së, u rrëzua nga një lartësi e madhe

Braktisi foshnjën në bodrum, flet ish i dashuri i 30 vjeçares: Nuk do ja fal kurrë!

Të lidhur nga fati, historia më e bukur e dashurisë mes babait birësues dhe vajzës së tij

Shiti shtëpinë për t’u kujdesur për fëmijët me aftësi të kufizuara

​Zbulohen rregulla të reja për të mbrojtur fëmijët në rrjetet sociale

“Unë paguaj dhe dua shërbimin”, historia e vajzës së abuzuar seksualisht: Më sollën një burrë 50 vjeç biznesmen

“Fëmijët ua marrin pensionet pleqve, nuk u vijnë as në varrim”/ Doktoresha e azilit jep detaje tronditëse

“M’u duk sikur më ra tavani”: Rrëfimi i Arbelës për kancerin në gji

Sociologia shqiptare: Gruaja vendos sa fëmijë do të kenë, burrat janë te dorës së dytë në këtë dimension

Familja Kuçi kërkon ndihmë financiare për djalin e tyre 6-vjeçar

Rrëfimi i pabesueshëm i nënës së 3-vjeçares: Lindi pa jetë, pësoi 2 herë vdekje klinike dhe 2 herë koma

“Laja këmbët e vjehërrve, ish-bashkëshorti ishte 15 vjet më i madh”, rrëfimi tronditës i shqiptares

Kunata e akuzon për ngacmim, Sabriu: Mundohet të na fusë në tokë për së gjalli!

Perimet për turshi, “të paprekshme”

Rasti makabër i qëllimit me armë ndaj maces në Tiranë, Gjoka: Mjaft! Jemi turp i Ballkanit, Europës dhe botës

Dedë Preqi

Hafiz Shala

Xhevat Mustafa

Mr.Ali Hertica

Kreshnik (Brahim) Rama

Kreshnik (Brahim) Rama

Merita Hadergjonaj

NEVRUZ NURËS

Kourtney Kardashian tregon linjat e saj të mahnitshme pas lindjes, me bikini shumëngjyrëshe në plazh

Katy Perry magjeps me një fustan elegant, ndërsa merr pjesë në eventin e sezonit të 22-të të American Idol

Nëna që kërkon mos t’i ndalet ndihma sociale: Djali më bie në gjumë i uritur

Rriten çmimet, rëndohet jeta e familjeve me të ardhura me pagë minimale dhe sociale

Nuk i mjafton asistenca sociale, mbledh kanaçe për pak bukë

81-vjeçarja në Shtëpinë e të Moshuarve: Edhe po të më lusin, nuk dal prej këtu

Gjyshi që nuk ka festë, qumësht e as ngrohje për dy nipat jetim

Zbulohen rregulla të reja për të mbrojtur fëmijët në rrjetet sociale