Të qenit i mbërthyer brenda nuk është e lehtë nën rrethanat më të mira. Thjesht shikoni të gjithë ata njerëz të etur për të ecur dhe për të bërë sport jashtë, edhe pse qeveria u ka thënë atyre të qëndrojnë në shtëpi. Për ta, të zbatosh kufizime të tilla është kryesisht një ushtrim vullnetar. Të tjerët, si 7000 të burgosur të shpërndarë nëpër burgjet e Zvicrës, nuk kanë zgjidhje tjetër. Kontakti i tyre i kufizuar me botën e jashtme është zvogëluar më tej ndërsa autoritetet luftojnë për të marrë një kontroll të krizës shëndetësore.
Distancim social
Asnjë vizitë, mungesë e zgjatur ose aktivitete sportive. Pa shkuar në punëtori apo klasë. Këto janë vetëm disa nga kufizimet që janë futur në burgjet e vendit – me disa ndryshime në varësi të kantonit – për të ruajtur shëndetin e të burgosurve dhe burgjeve.
“Ne po mundohemi të shmangim kontaktin fizik midis të burgosurve, të ruajmë distancimin shoqëror dhe të shmangim grupimet e më shumë se pesë personave në të njëjtën kohë – dhe në burg është thënë më lehtë sesa bëhet”, tha Franz Walter, kreu i sistemit të burgjeve në kantonin Fribourg, në një intervistë me gazetën lokale Freiburger Nachrichten.
Në Ticino, një nga rajonet më të goditur nga koronavirusi, të burgosurit nuk mund të kenë më vizita nga anëtarët e familjes, raporton Stefano Laffranchini, kreu i burgjeve në kantonin italishtfolës, përcjell albinfo.ch.
Rreziku i kryengritjes
Ky kufizim i privilegjeve mund të çojë në trazira, pranojnë ekspertët. “Ka tensione dhe probleme të mëdha të përfshira në çdo lloj burgimi,” pranon Denis Froidevaux, kreu i sigurisë publike në kantonin Vaud në Zvicrën perëndimore.
Vendi nuk ka dëshmuar ndonjë kryengritje dhe prishje burgu, ndryshe nga Amerika Latine, ku një numër i madh u vranë dhe u plagosën, ose Italia fqinje. Megjithatë, “mundësia për dhunë dhe kryengritje është rritur”, vëren Walter.
Të Premten e kaluar, 43 të burgosur në burgun Champ-Dollon në Gjenevë nuk pranuan të kthehen në qelitë e tyre pas kohës së ushtrimit. Kjo u përsëriti të nesërmen, duke rikuperuar një ndërhyrje nga forcat e sigurisë, por nuk rezultoi në plagosje.
Izolimi
Çfarë ndodh brenda mureve të burgut pasqyron atë që po ndodh në shoqëri jashtë, vëren Marcel Ruf, kujdestar i burgut në Lenzburg në kantonin Aargau. “Disa janë në favor të hapave të ndërmarrë dhe disa kundër. Pa punë dhe pa vizita, për të burgosurit në mënyrë të qartë nuk është e lehtë – veçanërisht për këdo që ka një familje”, i tha ai gazetës Luzerner Zeitung.
Muret e betonit të burgut dhe portat metalike bëjnë shumë pak për të mbrojtur ata që gjenden nga koronavirusi. Rreziku i ngjitjes është më i lartë në objektet që tashmë janë të mbingarkuara. Burgu zviceran ka të paktën 35 raste të njohura të koronavirusit, 33 prej tyre që përfshinin staf, sipas autoriteteve gjyqësore dhe burgjeve. Në mungesë të testimit, numri i vërtetë i personave të infektuar mund të ishte më i lartë.
“Nëse një i burgosur do të tregonte simptoma të buta, ai do të duhej të qëndronte i izoluar në qelinë e tij. Kushdo që ka nevojë për kujdes spitalor do të merrej atje”, thotë Laffranchini.
Bëni më shumë hapësirë
Megjithëse kriza e tanishme shëndetësore është një situatë e jashtëzakonshme, të drejtat dhe liritë e të burgosurve duhet të mbështeten sa më shumë që të jetë e mundur, thonë avokatët e të drejtave të njeriut, të cilët po bëjnë thirrje për “qasje jokonvencionale dhe krijuese” për të siguruar mirëqenien e të burgosurve dhe burgjeve stafi.
“Të burgosurit duhet të kalojnë më shumë kohë në qelitë e tyre dhe të kenë më pak kontakte me të burgosurit e tjerë. Është izolim i dyfishtë. Liritë e një të burgosuri janë tashmë të kufizuar dhe kështu që çdo kufizim duhet të kundërpeshohet me masat kompensuese”, thotë David Mühlemann, për swissinfo.ch.
Për të kompensuar humbjen e vizitave – “paksa e fundit e lirisë dhe mënyra e vetme për të pasur kontakte me botën e jashtme” – Mühlemann rekomandon përdorimin e konferencave me video. Koha e ushtrimit duhet të mbahet me çdo kusht, thotë ai. “Distanca sociale duhet të respektohet, prandaj është e nevojshme të zvogëlohet popullsia e burgut.”
Pa pushim
Edhe pse nuk ka shumë komunikim për këtë çështje, disa kantone janë duke ndërmarrë veprime, vëren Mühlemann. Ka burgje që kanë dhënë më shumë kohë për thirrje telefonike dhe po shikojnë mundësinë e lejimit të konferencave me video.
Në Champ-Dollon në Gjenevë, që është burgu më i mbipopulluar në Zvicër, ndarje janë ngritur në zonën e vizitës për të siguruar që ende mund të ketë vizita nga anëtarët e familjes. Numri i të burgosurve atje kohët e fundit ra nga 650 në 560 pasi u gjetën disa prej tyre alternativa për dënime kujdestare, vëren Mühlemann. Këto alternativa përfshijnë arrest shtëpie, rrathë elektronikë dhe një detyrim për të raportuar në polici.
Disa nga kantonet kanë provuar qasje më të pazakonta. Bern ka dërguar në shtëpi 27 të burgosur që ishin në një ambient të hapur burgu ose në paraburgim sepse ata i përkisnin grupeve në rrezik. Autoritetet e Bernës kanë hequr dorë nga dënimet e kujdestarisë për individët që vuajnë më pak se 30 ditë dhe nuk konsiderohen rrezik për shoqërinë.
Duke ndjekur shembullin e Francës, Britanisë dhe SHBA – ku të burgosurit janë liruar masivisht – nuk duket të jetë një opsion në Zvicër.
Ndarja e një të burgosuri pasi ai vuan gjysmën e dënimit, vetëm sepse ai i përket një grupi në rrezik, nuk është i ligjshëm, sipas Alain Hofer, sekretari i përgjithshëm i Konferencës së Drejtësisë Kantonale dhe Drejtorëve të Policisë, i cili u citua në gazetën “20 Minuten”. Ndërprerja e ndalimit ose lirimi për shkak të koronavirusit, thotë grupi, paraqet një masë të fundit.
