Sanksionet duhet të ishin hequr më së voni në shtator, pas sulmit terrorist, thotë asistentja në Parlamentin Evropian, Federica Woelk , në një intervistë ekskluzive për “Bota sot”.
Ajo më tej thekson që Kosova po ecën mjaft shpejt dhe në mënyrë të qëndrueshme drejt kushteve më të mira për qytetarët e saj duke theksuar që edhe një marrëveshje finale mes dy vendeve është larg të ndodhë.
Sipas Woelk , BE-ja duhet të jetë më e ashpër me Serbinë duke ndërmerr masa strikte ndaj saj.
Ajo ka thënë se liberalizimi i vizave për Kosovën ishte vetëm hapi i parë dhe ishte koha për të pasur sukses me këtë, ndërsa Hapi tjetër, do të jetë anëtarësimi në Këshillin e Evropës,
E pyetur për Asociacionin Woelk thotë që BE-ja ka një qasje të vështirë dhe se në këtë kuptim nuk e kupton realitetin në terren: Serbët e Kosovës duan të përfshihen në Kosovë, jo në Serbi.
Intervista e plotë:
“Bota sot”: Si e komentoni situatën politike në Kosovë?
Federica Woelk : Mendoj se Kosova po ecën mjaft shpejt dhe në mënyrë të qëndrueshme drejt kushteve më të mira për qytetarët e saj; Reformat e vazhdueshme të bëra nga qeveria tregojnë se vendi mund të jetë një shembull pozitiv për rajonin. Lufta kundër korrupsionit, reformat në drejtësi si dhe reformat ekonomike janë prioritet dhe është gjithnjë e më e dukshme. Zbatimi i reformës kërkon më shumë kohë, por në pak vite përmirësimet do të shihen më shumë. Kjo për situatën e brendshme politike.
Nga jashtë, Kosova ka përmirësuar lidhjen e saj ndërkombëtare me shumë vende, duke përfshirë disa njohës (siç është rasti me Greqinë). Tani prioriteti kryesor është njohja nga shtetet anëtare të BE-së që mungojnë.
“Bota sot”: Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë po vazhdon, a mendoni se është afër një marrëveshje përfundimtare?
Federica Woelk: Të them të drejtën jo, nuk mendoj se është afër një marrëveshje përfundimtare, sepse nuk mendoj se Serbia ka ndërmend të nënshkruajë ndonjë gjë. Edhe nëse Asociacioni i Komunave Serbe është hartuar dhe kryeministri Kurti është pajtuar me draftin e ri (duke pasur parasysh që ASM duhet së pari të kalojë nën kontrollin e Gjykatës Kushtetuese dhe të jetë në përputhje me kushtetutën e Kosovës). Por pa nënshkrim një marrëveshje nuk mund të konsiderohet e vlefshme, veçanërisht ndërkombëtarisht (e di që Komisioni Evropian pohon ndryshe, por të gjithë e dimë që politikisht pa nënshkrim Serbia nuk do të detyrohej të respektonte asnjë marrëveshje dhe kjo do të shkaktonte edhe më shumë probleme). Prandaj, besoj se e vetmja mënyrë për të arritur një marrëveshje është që Serbia të nënshkruajë. Nëse Serbia nuk është e gatshme të nënshkruajë, për mendimin tim ose BE-ja ndryshon qasjen e saj dhe vendos sanksione ndaj Serbisë, ose asgjë nuk mund të vazhdojë.
“Bota sot”: Themelimi i Asociacionit është duke u kërkuar në vazhdimësi nga Kosova. Sipas jush, si duhet të rrjedhin gjërat rreth kësaj teme duke pasur parasysh se nga njëra anë kemi gatishmërinë e Kosovës për të nënshkruar planin franko-gjerman dhe në anën tjetër Serbia refuzon ta nënshkruajë atë?
Federica Woelk: Mendoj se është shumë hipokrite të pretendosh Asociacionin nga Kosova, dhe të mos përmendësh as pakicën shqiptare në Preshevë të Serbisë. Duke marrë parasysh faktin se kjo pakicë vuan realisht nga dukuria e “pasivizimit”, ndërsa serbët e Kosovës gëzojnë shumë të drejta dhe shumë mundësi. Prandaj do të ishte e drejtë sikur të përmendeshin të dyja komunitetet, dhe jo vetëm komuniteti serb në Kosovë. Për më tepër, ASM-ja gjithashtu nuk kërkohet drejtpërdrejt nga disa nga serbët e Kosovës – kjo është një gjë tjetër që duhet marrë parasysh; a i pyeti dikush drejtpërdrejt qytetarët se çfarë duan realisht?
BE-ja ka një qasje të vështirë në këtë kuptim, nuk e kupton realitetin në terren: serbët e Kosovës duan të përfshihen në Kosovë, jo në Serbi. Kjo është një pikë kryesore që duhet marrë parasysh kur flasim për ASK-në.
Mendoj se kur flasim për Asociacionin, BE-ja duhet të fillojë të hetojë edhe rolin e Serbisë ndaj pakicës shqiptare.
“Bota sot”: Në këtë drejtim, a duhet që BE dhe SHBA të jenë më të ashpra ndaj Serbisë?
Federica Woelk: Patjetër që po, është koha e fundit që BE-ja të marrë masa kundër Serbisë. Ka shumë mënyra në të cilat BE-ja mund ta bëjë këtë: së pari, të vendosë sanksione si ato ndaj Kosovës; e dyta, ngrirja e fondeve të BE-së derisa Serbia të nënshkruajë marrëveshjen me Kosovën; dhe akoma më të ashpra, ngrini negociatat me BE-në derisa Serbia të tregojë vërtet përkushtimin e saj të vërtetë ndaj anëtarësimit në BE. Vuçiq i kupton faktet, jo fjalimet. Dhe ai do ta kuptonte nëse do të merrej një nga ato masa. Por derisa të kuptojë se BE-ja nuk ka ndërmend të zbatojë asnjë masë ndaj Serbisë, ai e di se mund të veprojë si të dojë pa asnjë pasojë dhe do të bëjë gjithçka që mundet për të destabilizuar rajonin.
“Bota sot”: Sanksionet e BE-së kundër Kosovës po vazhdojnë. A është koha që ata të largohen?
Federica Woelk : Absolutisht po, është koha! Sanksionet duhet të ishin hequr më së voni në shtator, pas sulmit terrorist. Pyes veten pse i mbajnë akoma dhe po bëjnë sikur nuk ka sanksione. Sanksionet ndaj Kosovës janë ende atje, dhe pa ndonjë arsye të vlefshme më sepse qeveria e Kosovës është plotësisht e përkushtuar për zbatimin e marrëveshjeve, ndryshe nga Serbia.
“Bota sot”: Si e parashikoni procesin integrues të Kosovës në BE dhe NATO, çka pas liberalizimit të vizave?
Federica Woelk: Liberalizimi i vizave ishte vetëm hapi i parë dhe ishte koha për të pasur sukses me këtë. Hapi tjetër, për mendimin tim, do të jetë anëtarësimi në Këshillin e Evropës (për të mos u ngatërruar me BE-në, është një institucion më vete për të drejtat e njeriut). Në këtë mënyrë Kosova mund të tregojë përkushtimin e saj ndaj të drejtave të njeriut, sundimit të ligjit, demokracisë dhe drejtësisë.
Sa i përket BE-së, nëse BE-ja nuk ndalon së bashku Kosovën dhe Serbinë (ajo që unë me të vërtetë shpresoj se do ta bëjnë), Kosova do ta ketë të vështirë të marrë statusin e kandidatit. Kosova zyrtarisht dorëzoi një kërkesë për anëtarësim më 15 dhjetor 2022 dhe hapi tjetër do të ishte marrja e statusit të kandidatit – por për këtë kërkohet unanimiteti i shteteve anëtare të BE-së dhe derisa të gjitha shtetet anëtare të njohin Kosovën, kjo është e pamundur. Pra, së pari është nevoja që 5 shtetet jo-njohëse (Greqia, Qiproja, Spanja, Rumania, Sllovakia) ta njohin Kosovën zyrtarisht.
Sa i përket NATO-s jam më optimist, por ka një rrugë të madhe për të bërë.
