Misioni i parë i vëzhgimit diellor i Indisë do të arrijë në destinacionin e tij përfundimtar brenda pak orësh.
Të shtunën, agjencia hapësinore Isro do të përpiqet të vendosë Aditya-L1 në një vend në hapësirë nga ku do të jetë në gjendje të shikojë vazhdimisht Diellin.
Anija kozmike ka udhëtuar drejt Diellit për katër muaj që nga ngritja më 2 shtator.
Ajo u nis vetëm disa ditë pasi India bëri histori duke u bërë e para që u ul pranë polit jugor të Hënës.
Misioni i parë i Indisë i bazuar në hapësirë për të studiuar objektin më të madh të sistemit diellor është emëruar pas Surya – perëndisë hindu të Diellit, i cili njihet gjithashtu si Aditya. Dhe L1 qëndron për Lagrange Pika 1 – Vendi i saktë midis diellit dhe tokës ku po shkon anija kozmike.
Sipas Agjencisë Evropiane të Hapësirës, një pikë e Lagranzhit është një pikë ku forcat gravitacionale të dy objekteve të mëdha – të tilla si Dielli dhe Toka – anulojnë njëri-tjetrin, duke lejuar një anije kozmike të “rri pezull”.
L1 ndodhet 1.5 milion km (932,000 milje) nga toka, që është 1% e distancës së diellit të tokës. ISRO kohët e fundit tha se anija kozmike tashmë kishte mbuluar pjesën më të madhe të distancës në destinacionin e saj.
Një zyrtar i Isro i tha BBC-së se “një manovër përfundimtare” do të kryhet të shtunën rreth orës 16:00 me orën e Indisë (10:30 GMT) për të vendosur Aditya në orbitën e L1.
Shefi i ISRO S Somanath ka thënë se ata do të bllokojnë atë në orbitë dhe herë pas here do të duhet të bëjnë më shumë manovra për ta mbajtur atë në vend.
Pasi Aditya-L1 të arrijë në këtë “vend parkimi”, do të jetë në gjendje të orbitojë diellin me të njëjtën ritëm si Toka. Nga kjo pikë e favorshme do të jetë në gjendje të shikojë diellin vazhdimisht, madje edhe gjatë eklipseve dhe okultimeve, dhe të kryejë studime shkencore.
Orbiteri mbart shtatë instrumente shkencore të cilat do të vëzhgojnë dhe studiojnë koronën diellore (shtresa më e jashtme); fotosfera (sipërfaqja e Diellit ose pjesa që shohim nga Toka) dhe kromosfera (një shtresë e hollë plazme që shtrihet midis fotosferës dhe koronës).
Pas ngritjes në 2 shtator, anija kozmike shkoi katër herë rreth Tokës përpara se të shpëtonte nga sfera e ndikimit të Tokës më 30 shtator. Në fillim të tetorit, Isro tha se ata kishin bërë një korrigjim të lehtë në trajektoren e tij për të siguruar që ishte në rrugën e synuar drejt destinacionit përfundimtar.
Agjensia thotë se disa nga instrumentet në bord tashmë kanë filluar punën, mbledhjen e të dhënave dhe marrjen e imazheve.
Vetëm disa ditë pas ngritjes, Isro ndau imazhet e para të dërguara nga misioni – njëra tregonte Tokën dhe Hënën në një kornizë dhe e dyta ishte një “selfie” që tregonte dy nga instrumentet e tij shkencore.
Dhe muajin e kaluar agjencia publikoi imazhet e para të Diellit me diskun e plotë në gjatësi vale që variojnë nga 200 në 400 nanometra, duke thënë se ato ofruan “vepër në detajet e ndërlikuara të fotosferës dhe kromosferës së Diellit”.
Shkencëtarët thonë se misioni do t’i ndihmojë ata të kuptojnë aktivitetin diellor, si era diellore dhe ndezjet diellore, dhe efektin e tyre në Tokë dhe motin afër hapësirës në kohë reale.
Rrezatimi, nxehtësia dhe rrjedha e grimcave dhe fushave magnetike të diellit ndikojnë vazhdimisht në motin e tokës. Ato gjithashtu ndikojnë në motin e hapësirës, ku janë vendosur afro 7.800 satelitë, përfshirë më shumë se 50 nga India.
Shkencëtarët thonë se Aditya mund të ndihmojë për të kuptuar më mirë, madje edhe për të dhënë një paralajmërim, në lidhje me erërat ose shpërthimet diellore disa ditë përpara, gjë që do të ndihmojë Indinë dhe vendet e tjera të largojnë satelitët jashtë rrezikut.
ISRO nuk ka dhënë detaje për koston e misionit, por raportet në shtypin Indian e kanë vendosur atë në 3.78bn rupi (46 milion dollarë; 36 milion £).
Nëse manovra e së Shtunës është e suksesshme, India do të bashkohet me një grup të zgjedhur vendesh që tashmë po studiojnë Diellin.
Agjensia e Hapësirës amerikane NASA ka shikuar diellin që nga vitet 1960; Japonia nisi misionin e saj të parë diellor në 1981 dhe Agjensia Evropiane e Hapësirës (ESA) po vëzhgon diellin që nga vitet 1990.
Në shkurt 2020, NASA dhe ESA lëshuan së bashku një Orbiter Diellor që po studion Diellin nga afër dhe po mbledh të dhëna që, thonë shkencëtarët, do të ndihmojnë për të kuptuar se çfarë e drejton sjelljen e tij dinamike.
Dhe në vitin 2021, anija më e re e NASA-s Parker Solar Solar bëri histori duke u bërë e para që fluturoi përmes koronës, atmosferës së jashtme të Diellit.
