Në një kohë kur Serbia vazhdon të përfitojë asistencë të konsiderueshme financiare dhe politike nga Bashkimi Evropian, Kosova mbetet përballë një muri burokratik dhe kushtëzimesh të paarsyeshme. Kjo qasje ka ngjallur shqetësim të ligjshëm në opinionin publik shqiptar: si mundet që një shtet që shpesh vepron në kundërshtim me vlerat themelore të BE-së, mban lidhje të ngushta me Rusinë dhe Kinën, si dhe pengon stabilitetin rajonal, të shpërblehet vazhdimisht me ndihma e fonde, ndërsa Kosova—një partnere e dëshmuar e Perëndimit—vazhdon të mbetet në margjinat e procesit integrues?
Serbia është ndër përfitueset më të mëdha të fondeve të para-anëtarësimit (IPA) të BE-së, duke përfituar çdo vit qindra miliona euro për reforma institucionale, zhvillim ekonomik dhe forcim të sundimit të ligjit. Megjithatë, përkundër kësaj mbështetjeje, Serbia nuk ka përmbushur reformat kyçe demokratike, vijon me retorikë nacionaliste dhe refuzon kategorikisht njohjen e shtetësisë së Kosovës. Në vend të përparimit, ajo po thellon hendekun me fqinjët dhe po përforcon aleancat me aktorë globalë që minojnë rendin euroatlantik. Përkundër kësaj, Bashkimi Evropian vazhdon të ndjekë një politikë të tolerancës dhe shpërblimit, pa ndonjë mekanizëm efektiv ndëshkues.
Në anën tjetër, Kosova nuk e gëzon as statusin zyrtar të vendit kandidat për anëtarësim në BE dhe nuk përfiton në të njëjtën masë nga fondet IPA III. Kjo për shkak të pesë shteteve anëtare të BE-së që ende nuk e kanë njohur shtetësinë e saj: Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Qipro. Përveç pengesave të jashtme, Kosova vuan edhe nga një mungesë konsensusi të brendshëm politik dhe një diplomaci shpeshherë të paqëndrueshme, e cila nuk arrin të shfrytëzojë në mënyrë efektive momentumet ndërkombëtare.
BE-ja, duke u udhëhequr nga parimi i realpolitikës, e sheh Serbinë si një faktor potencialisht destabilizues në rajon dhe tenton ta mbajë atë në orbitën perëndimore përmes përfshirjes ekonomike dhe politike. Kjo logjikë e përbashkët e “karotës pa shkop” ka krijuar një standard të dyfishtë, ku Kosova—me gjithë përkushtimin e saj euroatlantik—trajtohet si një çështje e pazgjidhur, më shumë sesa si një shtet i barabartë në procesin integrues.
Për të tejkaluar këtë realitet, Kosova duhet të ndërtojë një diplomaci më proaktive, të rrisë kapacitetet lobuese dhe të krijojë një vizion të qartë shtetëror për integrimin evropian. Ndërtimi i unitetit të brendshëm politik dhe përfaqësimi i denjë në arenën ndërkombëtare janë parakushte për të kërkuar trajtim të barabartë në raport me shtetet e tjera të rajonit. Kosova nuk duhet të presë favorizime, por të veprojë me maturi strategjike për të fituar vendin që i takon në familjen evropiane.
Në përfundim, pyetja “Ku po mbetet Kosova?” nuk është thjesht një reagim emocional, por një apel për reflektim të thelluar institucional dhe kombëtar. E ardhmja evropiane e Kosovës nuk është një privilegj që dhurohet, por një e drejtë që duhet fituar përmes përkushtimit, profesionalizmit dhe një strategjie të qartë shtetërore. Kosova është në pritje të drejtësisë evropiane, por ajo drejtësi duhet të kërkohet me zë të fortë dhe veprim të vendosur.
