LIVE: Rusia po përpiqet t’i fsheh këto shifra, burimet flasin hapur – NATO me detajet e fundit

Anëtarët e NATO-s janë "thellësisht të shqetësuar" për sulmet e fundit në Republikën Çeke, Estoni, Gjermani, Letoni, Lituani, Poloni dhe Britani, që sipas tyre vijnë nga Rusia, thanë zyrtarët e aleancës përmes një deklarate të enjten.

“Këto incidente janë pjesë e një fushate të intensifikuar të aktiviteteve që Rusia vazhdon t’i kryejë në të gjithë zonën euro-atlantike, përfshirë territorin e Aleancës dhe nëpërmjet grupeve që Moska i mbështet”, thuhet në deklaratën e NATO-s.

Javët e fundit, shërbimet evropiane të sigurisë zbuluan një sërë aktivitetesh, që ata i quajtën spiunazh rus, duke përfshirë një rrjet spiunësh që drejtonin një media online, të mbyllur nga hetuesit çekë, një veprim që nxiti autoritetet në shtetet e tjera të kryejnë hetime të ngjashme.

Mediat evropiane raportuan gjithashtu se një anëtar i partisë së ekstremit të djathtë, Alternativa për Gjermaninë (AfD) dyshohet se kishte marrë para nga faqja e medias pro-ruse, një akuzë që politikani gjerman e mohon.

Vendet anëtare të NATO-s u zotuan që të "vazhdojnë të rrisin" qëndrueshmërinë e tyre kundër sulmeve të tilla dhe të përdorin mjetet e tyre për të "kontestuar dhe për t’iu kundërvënë veprimeve hibride ruse".

"Veprimet e Rusisë nuk do t'i pengojnë aleatët që të vazhdojnë mbështetjen për Ukrainën", thuhet më tej në deklaratën e NATOs.

“Negociatat për zgjidhjen e konfliktit të Ukrainës pa pjesëmarrjen e Rusisë nuk synojnë rezultat.”.

Kështu u shpreh zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, shkruan Tass.

Kur u pyet për të komentuar informacionin rreth një konference paqeje për Ukrainën që do të mbahet në Zvicër, zëdhënësi tha: “Ne nuk e kuptojmë se çfarë lloj momenti historik është kjo konferencë e paqes. Çfarë lloj konference serioze me pritshmëri serioze, çfarë lloj rezultatesh mund të A është absolutisht e pamundur të flasim pa pjesëmarrjen e Rusisë?

“Kjo është një lloj nisme që nuk është krijuar për rezultate,” shtoi Peskov.

Ukraina ka të drejtë të përdorë armët britanike për të synuar objektivat brenda Rusisë, sipas ministrit të Jashtëm britanik, David Cameron.

“Ukraina e ka këtë të drejtë,” tha Cameron në një intervistë me Reuters gjatë një vizite në Kiev.

“Kur Rusia synon (shënjestrat) brenda Ukrainës, ju mund të kuptoni pse Ukraina ndjen nevojën për të siguruar që të mbrohet”, shtoi ministri britanik.

Ai u zotua se Britania do të vazhdojë t’i japë Ukrainës 3 miliardë paund (3.74 miliardë dollarë) ndihmë për aq kohë sa të jetë e nevojshme.

“Ne do të japim 3 miliardë paund çdo vit për aq kohë sa të duhet. Ne sapo kemi ezauruar plotësisht gjithçka që mundemi për sa i përket dërgesave të pajisjeve ushtarake. Një pjesë e kësaj (teknike) po mbërrin në Ukrainë ndërsa unë jam këtu”, theksoi Cameron.

Më herët, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov deklaroi se Moska do të preferonte që Uashingtoni t’i bënte thirrje Kievit jo vetëm të ndalojë sulmet ndaj objekteve energjetike në Rusi, por të heqë dorë nga aktivitetet terroriste në përgjithësi, kryesisht në ndërtesat e banimit. Komenti i tij ishte një përgjigje ndaj një artikulli të gazetës “Financial Times”, në të cilin thuhet se administrata amerikane kërkon që Kievi të ndalojë sulmet ndaj infrastrukturës energjetike ruse.

Numri i ushtarëve rusë të vrarë në luftë që nga fillimi i agresionit rus ndaj Ukrainës, mbetet një sekret që Kremlini bën përpjekje të mëdha për ta mbajtur të fshehtë. Siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës Ricardo Marquina, hulumtimi i burimeve të hapura ruse tregon se humbjet e Moskës kanë qenë të rënda

Zyrtarët e Krimesë së pushtuar po mbajnë një ceremoni mortore për një ushtar të vrarë në luftë.

Ceremoni si kjo, si dhe të dhënat publike nga mediat lokale për lajmërimet për vdekje, shërbejnë si burime për mbledhjen e të dhënave nga organizata të pavarura, si media opozitare ruse Mediazona. Të dhënat e mbledhura nga këto burime flasin për rreth 50,000 ushtarë rusë të vrarë në luftime.

Hulumtimi i tyre u bazua tek të dhënat e hapura, me shpresën për të hedhur dritë mbi faktet që Kremlini i mban të fshehura, të paktën tek burimet që mund t’i kontrollojë.

Zëri i Amerikës bisedoi me zotin Arno Reuser, konsulent zbulimi i burimeve të hapura.

“Duhen patur parasysh burimet e hapura që janë shumë të vështira për t'u ndikuar nga çdo shtet. Varrezat e reja janë diçka që nuk mund t’i mohosh. Imazhet satelitore të varrezave të reja që nuk ekzistonin një vit më parë, janë një burim objektiv”, thotë ai.

Disa vëzhgues besojnë se shifrat e dala nga ky hulumtim janë shumë më të vogla se ato reale. Ata thonë se shoqëria ruse nuk i përdor më rrjetet sociale për të folur lirisht si një dekadë më parë për çështje politike apo ushtarake. Qasja në informacione është shumë më e kufizuar tani sesa ishte në vitin 2014.

“Njerëzit ishin më të hapur dhjet vjet më parë. Kishte shumë më pak nga ata që i mbanin faqet e tyre të mbyllura dhe të paarritshme për të huajt. Praktikisht, ishte e mundur që të mësojë gjithçka për jetën që bënte dikush”, thotë për Zërin e Amerikës analisti rus Pavel Luzin me Universitetin Tufts.

Ukraina e ka publikuar shifrën zyrtare të ushtarëve të rënë në luftë. Por disa kanë pikëpyetje. Në muajin shkurt, Presidenti Volodymyr Zelenskyy tha se 31,000 ushtarë ukrainas ishin vrarë që nga fillimi i agresionit rus. Kjo shifër nuk është verifikuar.

Taktikat e Rusisë janë kritikuar ashpër. Pavarësisht provave në rritje të viktimave të shumta, kritikët nuk shohin shenja se Moska do të ndryshojë mënyrën e luftës së saj.

“Taktika ruse e sulmit është të dërgojë ushtarë në vijën e frontit, një taktikë që Rusia e cilëson të vlefshme. Nëse dërgojnë më shumë trupa se sa ka fishekë Ukraina, atëherë ata do fitojnë”, thotë për Zërin e Amerikës Keir Giles me Institutin Mbretëror të Çështjeve Ndërkombëtare në Londër, që njihet edhe si Chatham House.

Rusia nuk po tregon shenja se synon të qartësojë mjegullën e dezinformatave lidhur me humbjet e saj në luftë, apo për realitetin me të cilin ndeshen ushtarët e saj në fushat e betejës në Ukrainë./VOA

Rreziku i përshkallëzimit midis Rusisë dhe vendeve baltike është rritur ndjeshëm, sidomos pas sulmeve të Moskës në sistemet GPS të fluturimeve mbi Estoni, Letoni dhe Poloni, të cilat tani kanë frikë nga më e keqja. Alarmi u ngrit nga analisti Markus Jonsson, i cili ditët e fundit ka vënë re një intensifikimin e aktiviteteve të bllokimit të sinjalit GPS në zonën e Detit Baltik. Ndërhyrja do të nisej nga një stacion i vendosur në rajonin e Kaliningradit, enklava ruse në kufirin me Lituaninë dhe Poloninë dhe nga një tjetër që ndodhet në jug-perëndim të Shën Petersburgut. Ky i fundit thuhet se është përgjegjës për sulmet më të fundit në fluturimet finlandeze mbi Estoni.  Ndërprerja e shërbimeve GPS filloi të përkeqësohej në ditën e Krishtlindjes, kur avionët dhe anijet që lëviznin në Suedinë jugore dhe Poloni humbën lidhjen për shkak të ndërhyrjeve nga sinjalet e tyre radio. Që atëherë, dhjetëra mijëra avionë, duke përfshirë edhe ata turistikë, kanë raportuar probleme me sistemet e tyre të navigimit në atë rajon. Dhe me rritjen e sulmeve, dyshimet ranë shpejt drejt Rusisë, dhe jo pa arsye.

Alarm në Baltik

Në një rast, sinjalet u ndërprenë për 47 orë rresht. Situata është bërë aq delikate sa ditët e fundit kompania ajrore Finnair ka vendosur të anulojë fluturimet drejt Tartu të Estonisë për një muaj. Vendimi erdhi pasi ndërhyrja detyroi dy avionë të saj të ndërpresin uljen në aeroport. Ndërkohë, alarmi është në rritje në vendet baltike. Ministri i Jashtëm estonez Margus Tsahkna i tha transmetuesit estonez ERR: "Ky është një veprim i qëllimshëm që ndërhyn në jetën tonë në një situatë të rrezikshme dhe mund të konsiderohet një sulm hibrid". Ministrat e Letonisë dhe Lituanisë gjithashtu drejtuan gishtin nga Rusia. "Nuk mund të përjashtohet që ky shqetësim është një formë e luftës hibride me qëllim të krijimit të pasigurisë dhe çrregullimit," tha Jimmie Adamsson, kreu i marrëdhënieve publike për Marinën Suedeze. Megjithatë, Moska sigurisht mohon akuzat.

Teknikat ruse

Teknikat e përfshira nuk janë asgjë e re. Rusia dyshohet se është përfshirë në bllokimin dhe "mashtrimin" e GPS në shkallë të gjerë në Detin Baltik dhe rreth ngushticës së Danimarkës. Forma më themelore e ndërhyrjes konsiston në transmetimin në të njëjtën frekuencë si fenerët GPS, por me një sinjal më të fortë për të parandaluar pajisjet të marrin informacionin e transmetuar nga satelitët GPS për të llogaritur pozicionin e tyre, siç shpjegojnë ekspertët. Faza tjetër, e njohur si "mashtrim", përfshin "manipulimin e sinjaleve të radios në mënyrë që të mashtrojë përdoruesin për vendndodhjen e tyre ose kohën e transmetuar nga satelitët", tha Tegg Westbrook, një studiues në Universitetin e Stavanger.  Rusia është akuzuar për kryerjen e të dy llojeve të sulmeve në rajonin e Detit Baltik. Rusia besohet të ketë rreth 10  sisteme bllokimi GPS Tobol, me një prej tyre të bazuar në Kaliningrad. Kjo pajisje, e quajtur "arma sekrete" e Moskës, "u përdor gjerësisht nga Rusia në fillimin e luftës në Ukrainë, veçanërisht, për të ndërprerë shërbimet e internetit Starlink në të cilat mbështetet ushtria ukrainase. Tobol supozohet të jetë në gjendje të përdoret për të bllokuar intensivisht sinjalet GPS dhe për ndërhyrje më të sofistikuara.

Rreziqet

Sigurisht, ka shqetësime, veçanërisht për lundrimit dhe aviacionit civil, se do të ndodhte një aksident që do të krijonte një katastrofë mjedisore. Ndërhyrja në sistemet GPS të avionëve, në çdo rast, është shumë e rrezikshme sepse mund të ndikojë në ekranet e gjurmimit të fluturimit dhe madje të komprometojë funksionimin e avionit. Si rrjetet e shpërndarjes së energjisë, tregjet financiare dhe madje edhe disa shërbime të komunikimit, mbështeten në orët në bordin e satelitëve GPS për t'u sinkronizuar. Sulmimi i sistemit të navigimit, pra, mund të shkaktojë kaos ekonomik, sipas ekspertëve.

Një zhvendosje në një ndërhyrje më të sofistikuar do të përshkallëzonte më tej tensionet midis Rusisë dhe Perëndimit, tashmë në një kulm të ri të pas Luftës së Ftohtë lidhur me luftën në Ukrainë.  

Lufta po i afrohet ditës së 800 në Ukrainë, e cila aktualisht po shijon mot të ngrohtë, me diell dhe jashtëzakonisht të thatë. Meqenëse moti i keq i disa ditëve më parë shtoi problemet për rrjetin e dëmtuar rëndë të energjisë elektrike, reduktime shtesë të energjisë u panë në të gjithë vendin, me ndërhyrjen e vendeve fqinje, Rumanisë, Sllovakisë, Polonisë, Hungarisë dhe Moldavisë, sistemi u u përpoq të balanconte.

Situata në rajonet e Kharkiv, Donetsk dhe Dnipropetrovsk ishte veçanërisht e vështirë, dhe situata nuk u ndihmua nga sulmet shtesë ruse ndaj burimeve energjetike të Ukrainës. Në lidhje me përzgjedhjen e objektivave për sulmet ajrore ruse, duhet theksuar se Ukraina ka pasur gjithmonë probleme të mëdha me rrjetet e informatorëve rusë . Të gjitha këto aktivitete të inteligjencës luftarake po i shtohen aktiviteteve shtetërore të informacionit, siç është hapja e ekspozitës së pajisjeve ushtarake të kapur ose të shkatërruara të armikut, organizuar nga Ministria ruse e Mbrojtjes. Në këto kushte, Ukraina gjendet më në vështirësi se kurrë dhe situata nuk pritet të përmirësohet aspak deri në 9 maj, madje pritet të ndodhë e kundërta.

NATO në alarm

Ndërsa vazhdojnë përleshjet jashtëzakonisht të ashpra tokësore, në të cilat Rusia po përpiqet të përfitojë nga dobësia e mbrojtësve në disa pjesë të vijës së frontit, ende pritet dërgimi urgjent i sasive të mëdha të pajisjeve ushtarake dhe municionit nga Perëndimi. Është e qartë se ky është një problem real, i cili u pranua në mënyrë eksplicite të hënën nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, gjatë vizitës së tij të tretë në Kiev në këtë kohë lufte. “Vonesat serioze në dërgimin e ndihmave patën pasoja të rënda edhe në fushën e betejës. Nuk mjaftojnë njoftimet për ndihma, duhet të shohim edhe dërgimin e armëve. Duhet të jemi të vetëdijshëm dhe të jemi të ndershëm, duhet të kuptojmë se kur nuk dorëzojmë, kur i vështirësojmë gjërat, është çështje jete a vdekjeje. Kjo ka pasoja reale. Kjo luftë nuk është ndonjë ndërtim teorik. Ai zgjat 24/7, dhe kur ne nuk dorëzojmë siç duhet, atëherë çmimin e paguajnë ukrainasit”, tha ai.

Konfiskimi i aseteve ruse

Nga ana tjetër, ka edhe diskutime të vazhdueshme politike për metodat e shfrytëzimit të aseteve ruse të ngrira nga sanksionet për të mirën e Ukrainës. Dhe ndërsa disa vende e kundërshtojnë fuqimisht një trajtim të tillë, gjoja Gjermania, duket se këtu janë kristalizuar tre opsione trajtimi:  konfiskimi i të gjitha fondeve ruse në favor të Ukrainës, përdorimi i vetëm të ardhurave nga asetet e tilla të ngrira, të cilat do të paguhet kolektivisht në një shumë të vetme për 10 vitet e ardhshme, dhe do të shpërndahen të ardhura çdo vit me këste pas maturimit, deri në 5 miliardë euro në vit. Sigurisht, ndërsa Ukraina është në favor të opsionit maksimal, mbetet për t'u parë se çfarë lloj marrëveshjeje do të arrihet midis vendeve që ngrinë paratë ruse me fillimin e agresionit.

Synimi i Rusisë

Rusia tashmë ka arritur në periferi të Chasiv Yar dhe zyrtarët ukrainas kanë paralajmëruar se Moska dëshiron të pushtojë qytetin përpara festës ushtarake të Rusisë më 9 maj. Rusia po synon të pushtojë me çdo kusht qytetin lindor të Ukrainës. Ai ndodhet në rajonin Donetsk të Ukrainës, më pak se 10 km në perëndim të qytetit të pushtuar të Bakhmut. Forcat ruse kanë shtyrë përpara në frontin e luftës në Ukrainën lindore pas kapjes së qytetit të Avdiivkës në muajin shkurt, duke pushtuar të gjitha fshatrat në zonë. Por Chasiv Yar është qëllimi kryesor për Rusinë, e cila po përdor një grup prej më shumë se 20,000 ushtarësh për të sulmuar qytetin. Ukraina është edhe e armatosur edhe më e madhe në mbrojtjen e saj, por ajo ka avantazhin që Chasiv Yar shtrihet në tokë të lartë që shërben si një strukturë natyrore mbrojtëse. Qyteti ka pikën më të lartë në zonë dhe ndahet në lindje nga kanali Siverskyi Donets-Donbas. Chasiv Yar u përdor si një bastion ukrainas kur Rusia fillimisht pushtoi rajonin e Donbasit në 2014. Kapja e tij  do t’i hapte rrugën Rusisë për të nisur një ofensivë më të gjerë në rajonin e Donetsk, i cili aktualisht është rreth 50% nën kontrollin rus.

Presidenti i misionit ndëretnik të Krimesë, Zaur Smirnov tha sot se i bëri thirrje Rusisë që të nisë një hetim kundër presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky për terrorizëm në territoret ruse.

“Zelensky udhëheq aktivitetet terroriste kundër Krimesë dhe zonave të tjera ruse që kanë çuar në viktima.

Diçka e tillë duhet të ndiqet penalisht. Unë besoj se organet hetuese ruse duhet të nisin procedimet penale kundër Zelenskit”, tha Smirnov.

Misioni ndëretnik i Krimesë përbëhet nga disa organizata publike, dhe u themelua me qëllim të arritjes së “harmonisë ndëretnike” në Krime.

Tani kemi më shumë për raportet e mbrëmëshme për sulmet me raketa në Odesa.

Një raketë balistike ruse goditi një depo postare në portin ukrainas dhe plagosi 14 persona.

Guvernatori rajonal Oleh Kiper tha se kishte shkaktuar gjithashtu një zjarr të madh.

Zoti Kiper, duke shkruar në Telegram, tha se një nga të plagosurit kërkonte trajtim spitalor.

Një sulm me dron raportohet se ka dëmtuar infrastrukturën energjetike në rajonet Oryol dhe Kursk të Rusisë, raportuan zyrtarët lokalë rusë më 1 maj.

Guvernatori i rajonit të Kurskut, Roman Starovoyt, njoftoi rreth orës 23:00. Sipas kohës lokale, një sulm me dron ukrainas dëmtoi linjat e energjisë elektrike në fshatin Ponyri, duke ndërprerë energjinë elektrike në zonë.

Disa orë më vonë, Guvernatori i rajonit Oryol, Andrey Klychkov, raportoi se dronët e rrëzuar dëmtuan objektet e energjisë në rrethet Glazunovsky dhe Sverdlovsky. Energjia u ndërpre më pas në një numër familjesh.

Sipas guvernatorit rajonal Vasily Anokhin, raportohet se infrastruktura energjetike në rajonin e Smolenskut ishte gjithashtu në shënjestër të dronëve ukrainas. Nuk raportohet për dëme.

Këto pretendime nuk mund të verifikoheshin në mënyrë të pavarur.

Në fillim të këtij muaji, një zjarr shpërtheu në një objekt energjetik në Smolensk Oblast pas një sulmi të supozuar me dron ukrainas.

Në javët e fundit, forcat ukrainase kanë nisur një seri sulmesh me dron që synojnë të dëmtojnë industrinë e naftës ruse. Një sulm në shkallë të gjerë kundër infrastrukturës energjetike ruse më 20 prill thuhet se shkaktoi një zjarr në një rezervuar karburanti në Smolensk Oblast.

Sulmet kundër objektivave ruse të energjisë kanë shkaktuar kritika nga zyrtarët amerikanë, të cilët e kanë bërë të qartë se Uashingtoni nuk i mbështet sulmet e Ukrainës ndaj rafinerive të naftës, duke përmendur frikën se mund të kërcënojë tregun global të energjisë.

Ukraina po punon për të kufizuar hartën satelitore të territorit ukrainas, mes shqetësimeve për rrjedhjet e inteligjencës që do të përfitonin forcat ruse, njoftoi Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës më 1 maj.

"Çdo ditë, kompanitë satelitore marrin imazhe të territorit ukrainas. Këto imazhe mund të përdoren nga armiku," tha zëvendësministrja e Mbrojtjes Kateryna Chernohorenko në një deklaratë. "Në kohë lufte, ne duhet të minimizojmë rreziqet e armikut duke përdorur imazhet e Ukrainës."

Ministria e Mbrojtjes e Ukrainës tha se kishte nënshkruar një memorandum mirëkuptimi me kompanitë e paidentifikuara të imazhit satelitor që kufizojnë shpërndarjen e imazheve për të siguruar që Rusia të mos ketë akses në harta.

Ministria e Mbrojtjes deklaroi gjithashtu se kishte arritur një marrëveshje me një kompani imazherike, e cila mbeti pa emër për arsye sigurie, për të ofruar imazhe me rezolucion të lartë për qëllime sigurie dhe mbrojtjeje. Kompania e paidentifikuar është "kompania e vetme satelitore" në botë që ofron imazhe ditore të territorit me një rezolucion prej tre deri në pesë metra, raportoi Radio Evropa e Lirë/Radio Liberty.

Më parë, imazhet satelitore mund të ishin porositur nga Rusia përmes kompanive të predhave, duke shmangur zbulimin. Është e paqartë nëse ka pasur raste të tilla.