Lidhjet mes luftës në Kosovë dhe Ukrainë, marrëdhëniet me Serbinë, anëtarësimin në BE, kryeredaktori i gaztes prestigjioze Blick.ch Christian Dorer i ka zhvilluar një interviste ekskluzive me 12 pyetje kryeministrit shiptar Albin Kurit, njofton gazeta zvicerane Le Canton27.ch
Tre javë më parë, lufta në Kosovë ishte lufta e fundit e zhvilluar në territorin evropian. Konflikti që ndezi këtë vend të vogël ballkanik në vitin 1999, pavarësia e të cilit u shpall në vitin 2008 (por që ende nuk njihet nga OKB-ja dhe Bashkimi Evropian dhe që Serbia e kundërshton ashpër) është vetëm një kujtim i dhimbshëm. Megjithatë, plagët e luftës janë ende të dukshme në ndërtesa dhe nga prania e forcave të vëzhgimit të paqes (përfshirë Swisscoy, një detashment i ushtarëve zviceranë) në tokën e saj.
Mjafton të thuhet se këto kujtime janë ende të freskëta. Dhe ata sapo u kujtuan me trishtim popullit të Kosovës pas shpërthimit të luftës në Ukrainë. Kjo me të vërtetë ka ngjashmëri me situatën serbe: një ish-vend komunist shumë-etnik, një fuqi qendrore që kundërshton vetëvendosjen e popujve dhe heziton të humbasë kontrollin e territoreve, një histori lufte dhe dhune. Disa kanë frikë se konflikti ukrainas do të zgjojë prirjet serbe, veçanërisht pasi shumë demonstrues pro-luftës dhe pro-rusë marshuan në rrugët e Serbisë.
Kryeministër, cilat janë mendimet tuaja të para kur shihni pamjet e luftës që vijnë nga Ukraina?
Albin Kurti: Nuk jam i befasuar, por jam i shokuar. Vetëm fakti i grumbullimit të ushtarëve në kufirin me Ukrainën njoftoi se çfarë do të ndodhte. Kosova e dënoi menjëherë luftën. Ne kemi admirim dhe solidaritet të madh në lidhje me luftën për liri të popullit ukrainas dhe të presidentit Volodymyr Zelensky. Sigurisht që ne mbështesim sanksionet e BE-së dhe SHBA-së.
Cilat janë plagët e vjetra që po hapen sërish në Kosovë pas këtyre ngjarjeve?
Në vitin 1998/99 në Kosovë ndodhën qindra masakra. 12,000 civilë u vranë, më shumë se një milion u dëbuan nga shtëpitë e tyre nga ushtria serbe. Edhe ne atëherë ishim në luftë për pavarësinë tonë. Atë që po përjeton Ukraina sot, ne e përjetuam 23 vjet më parë.
Nga vjen frika e shumë vendeve të Ballkanit për të parë luftën në Ukrainë?
Serbia dhe Rusia kanë lidhje shumë të ngushta. Në vitin 2012 u zhvilluan dy aktivitete të përbashkëta ushtarake mes dy vendeve. Vitin e kaluar ishin njëqind. Serbia ende nuk e ka dënuar aneksimin e Krimesë apo pushtimin e Ukrainës. Kësaj i shtohet fakti se presidenti despotik Putin mund ta çojë luftën në një vend tjetër për të detyruar negociatat me Presidentin Biden. Ballkani, edhe më afër Perëndimit, mund të jetë objektivi i tij.
A ka frikë populli i Kosovës?
Nuk kemi frikë, por jemi shumë vigjilentë. Serbia ka më shumë se 40 baza ushtarake në kufirin me Kosovën. Por ne kemi NATO-n në vend, edhe nëse nuk jemi anëtarë të saj, dhe kemi BE-në. Me partnerët tanë perëndimorë, ne e shikojmë të ardhmen me shpresë.
Albin Kurti: Falemnderojme diasporen shqiptare për kontributet. Sot shumë shqiptarë në Zvicër që ndihmojnë ekonominë tonë duke dërguar para për familjet e tyre
Përveç lidhjeve të ngushta me Rusinë, pse Serbia do të kishte interes të përshkallëzohej me Kosovën?
Ashtu si Rusia, Serbia nuk është një vend demokratik, por një autokraci. Putin ka pasur shumë pushtet për një kohë të gjatë, ashtu si edhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq. Ka shumë ngjashmëri mes dy vendeve.
Ministrja e Jashtme gjermane Annalena Baerbock javën e kaluar vizitoi Kosovën. Ajo paralajmëron gjithashtu kundër një destabilizimi të rajonit. Çfarë keni diskutuar me të?
Ajo kishte një pikëpamje shumë të qartë se çfarë është e drejtë dhe çfarë është e gabuar. Mezi pres të punoj me Gjermaninë. 400,000 shqiptarë të Kosovës jetojnë në Gjermani, ndoshta i vetmi vend në Evropë me një diasporë më të madhe shqiptare se Zvicra. Këtë po mundohemi ta përdorim si urë lidhëse për zhvillimin ekonomik të Kosovës. Vitin e kaluar kemi pasur zhvillim të madh ekonomik me rritje prej 9.9 për qind. Eksportet u rritën me dy të tretat!
Vendi juaj dëshiron të bëhet anëtar i BE-së dhe NATO-s. A është realiste?
Kohë si kjo kërkojnë masa të pazakonta. Me integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE, kufiri i tyre i jashtëm do të reduktohej me 3000 kilometra. Për arsye sigurie, do të ishte shumë më mirë! Ne duhet t’i japim një shans Ballkanit dhe veçanërisht Kosovës. Ne do të kërkojmë anëtarësim.
Jo të gjitha vendet e BE-së e njohin Kosovën. Si planifikoni ta ndryshoni atë?
Jemi në kontakt intensiv me pesë vendet që nuk na njohin: Spanjën, Sllovakinë, Greqinë, Rumaninë dhe Qipron. Këtë vit ata po bëjnë hapa të mëdhenj drejt njohjes së Kosovës.
Për të hyrë në BE, një vend duhet të ketë një demokraci funksionale, media të lira dhe pa korrupsion. Megjithatë, Kosova nuk është realisht model në këtë drejtim. Që kur qeveria jonë mori detyrën një vit më parë, ne kemi qenë vërtet model. Kemi çmontuar 60 organizata kriminale. Arrestuam 230 zyrtarë të korruptuar. Ne luftuam krimin e organizuar. Punësimi dhe drejtësia që funksionon janë argumentet që na mundësuan të fitojmë zgjedhjet e një viti më parë. Që atëherë, ne kemi krijuar 24,000 vende të reja pune. Ne bëjmë çmos për të përmirësuar imazhin tonë.
Serbia ka një fillim në drejtim të anëtarësimit në BE dhe tashmë është një kandidate. A mundet çështja e BE-së të qetësojë përgjithmonë Serbinë dhe Kosovën?
Para kësaj Serbia duhet ta njohë Kosovën. Ata duhet të pajtohen me të kaluarën e tyre, të distancohen nga Millosheviqi. Jo si javën e kaluar, kur një ministër vendosi lule mbi varrin e tij. BE-ja duhet të distancohet nga kjo dhe të pezullojë ndihmën financiare për sa kohë që Serbia nuk ndan vlerat e BE-së.
Rreth 10% e popullsisë kosovare jeton në Zvicër. Sa të rëndësishme janë paratë e diasporës për Kosovën?
62% e remitancave që vijnë në vendin tonë vijnë nga Zvicra dhe Gjermania. Ka kaq shumë shqiptarë në Zvicër që ndihmojnë ekonominë tonë duke dërguar para për familjet e tyre. Por kjo nuk është e gjitha: shumë po investojnë. Ne duhet të përfitojmë nga lidhjet tona të ngushta.
200 ushtarë zviceranë janë të pranishëm në Kosovë me KFOR-in. Sa e rëndësishme është kjo në ditët e sotme?
Është shumë e rëndësishme! Madje duhet të ketë më shumë ushtarë zviceranë në Kosovë. Dëshiroj të falënderoj ushtarët zviceranë që po ruajnë paqen dhe stabilitetin tonë sot. Dëshiroj të falënderoj Zvicrën për të gjitha projektet e saj të ndihmës zhvillimore. Dhe ish-këshilltares federale, Micheline Calmy-Rey, që ishte një nga të parët që njohu pavarësinë tonë.
Madje ka edhe një vend në Prishtinë me emrin Micheline Calmy-Rey.
Po, ajo është gjithmonë e mirëpritur me ne. I jap një ftesë të vlefshme për jetën!
