Eksperti Toby Vogel nga Këshilli për Politikë dhe Demokraci (DPC), në një intervistë ekskluzive për “Bota sot” ka folur për raportet e tensionuara Kosovë-Serbi.
Krahas kësaj, ai komentoi edhe kërcënimet dhe provokimet që janë shfaqur gjatë vitit 2023, ku kanë cenuar edhe sigurinë në vend dhe rajon.
Marrë parasysh faktin se ende nuk ka përfunduar hetimi i EULEX-it dhe KFOR-it për sulmin terrorist në Banjskë, eksperti zviceran nuk përjashtoi mundësinë që Vuçiq të ndihet i “motivuar” për të vazhduar planet e tij.
Këtë e tha duke u bazuar në qasjen e BE-së dhe SHBA-së ndaj Serbisë, e që nuk është se kanë vendosur sanksione ndaj saj për të bëmat në veri të Kosovës.
Gjithashtu, Vogel kërkoi që menjëherë të hiqen masat sanksionueset që i janë vendosur Kosovës, duke potencuar faktin se si Perëndimi nuk po e sanksionon Serbinë.
Ndër të tjera, foli edhe për dialogun mes dy palëve, ku tha se Serbia me qëllim po e zvarritë atë, për të përfituar kohë, derisa përmendi njohjen de-fakto dhe themelimin e Asociacionit.
Intervista e plotë
Gazeta “Bota sot”: Z. Vogel, liderët e Kosovës kanë thënë viti 2023 ka qenë më sfiduesi në aspektin e sigurisë, qysh prej pavarësisë, duke marrë shkak sulmin ndaj Policisë së Kosovës në Banjskë. Si do ta përshkruanit ju?
Toby Vogel: Mendoj se kemi parë një rritje të përgjithshme në aspektin e sigurisë në të gjithë rajonin, veçanërisht në Kosovë dhe Bosnje dhe Hercegovinë. Emëruesi i përbashkët, natyrisht, është Serbia, e cila vazhdon të ndjekë idenë e “Srpski Svet” edhe pas largimit zyrtar të ish-shefit të inteligjencës Vulin nga qeveria.
Gazeta “Bota sot”: Shumë herë po përflitet për rrezikun e një “sulmi të Serbisë ndaj Kosovës”, duke përmendur si referencë incidentin në Banjskë. A ekziston një rrezik i tillë?
Toby Vogel: Unë nuk kam një pasqyrë të veçantë për atë që fshihet pas Banjskës; hetimi që ishte premtuar nga EULEX-i dhe KFOR-i pas incidentit të dhunshëm, duket se ende nuk është përfunduar. Por nuk kam dyshim se presidenti Vuçiq ndihet i inkurajuar nga mungesa pothuajse e plotë e kundërshtimit dhe dënimit ndërkombëtar jo vetëm pas vetë sulmit, por edhe pas lirimit të Radoiçiqit. Për sa kohë që BE dhe SHBA reklamojnë vendosmërinë e tyre për të vazhduar biznesin si zakonisht me Serbinë, lidershipi në Beograd nuk ka asnjë nxitje për të ndaluar çfarëdo provokimesh që mendon se janë të nevojshme për të ndjekur agjendën e saj.
Gazeta “Bota sot”: Gjithashtu, BE-ja i ka vendosur disa masa ndëshkuese ndaj Kosovës, pas incidenteve që kanë ndodhur në maj në veri të Kosovës. A besoni se duhet të hiqen?
Toby Vogel: Ato nuk duhet të ishin imponuar në radhë të parë dhe duhet të hiqen menjëherë. Serbia në përgjithësi është përfshirë në sjellje shumë më penguese se sa ka pasur ndonjëherë Kosova, por nuk është përballur kurrë, asnjëherë me ndonjë pasojë, sepse. Shumë politikë-bërës në Perëndim ose mendojnë se kanë nevojë për Vuçiqin - për shkak të migrimit, Ukrainës, çfarëdo qoftë - ose i frikësohen paqëndrueshmërisë që ai mund të krijojë nëse do ta provokojnë atë.
Gazeta “Bota sot”: Ka zëra kritikë në Kosovë që edhe Serbia duhet të sanksionohet nga SHBA-ja dhe BE-ja, pas asaj që ka ndodhur në Banjskë. Si e vlerësoni këtë?
Toby Vogel: Më duket se fuqitë perëndimore hezitojnë të angazhohen plotësisht me atë që ndodhi në Banjskë dhe janë të dëshpëruar të kthehen në status quo. Nuk mund t'i shoh ata të sanksionojnë Beogradin në këtë pikë.
Gazeta “Bota sot”: Tema e themelimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe është diskutuar vit pas viti. Kosova po hyn në vitin kur pritet formimi i tij. A besoni se do të ndodhë?
Toby Vogel: Asociacioni u ra dakord mes dy palëve në një kohë kur qëllimi i dialogut u kuptua qartë se ishte një marrëveshje juridikisht e detyrueshme, gjithëpërfshirëse e normalizimit - që nënkupton njohjen de facto ose de iure të sovranitetit dhe pavarësisë së Kosovës nga Serbia. Ky nuk është më rasti. Dialogu u lejua të zvarritet për shumë vite pa një qëllim të qartë përfundimtar në horizont, dhe kjo u kodifikua në iniciativën franko-gjermane me "qëllimin e përkohshëm" të saj që nuk njohu. Berlini ndërkohë e ka kuptuar se ky ishte një gabim dhe po përdor përsëri gjuhën e njohjes - por Vuçiq ka mësuar se nuk përballet me pasoja kur pengon procesin. Me të shpejtë, ai ndihet aq i sigurt sa e bëri kryeministren e tij të shkruante me shkrim refuzimin e Serbisë për çdo njohje de facto. Në këto rrethana është shumë e vështirë të shihet se si mund të bëhet përparim këtë vit. Për më tepër, unë dyshoj se Vuçiç po pret për një fitore të Trump në nëntor, dhe më pas ne po hyjmë në një botë krejtësisht të re, të frikshme.
Gazeta “Bota sot”: A vlerësoni se 2024, do të jetë vit i një marrëveshjeje finale mes dy shteteve?
Toby Vogel: Për arsyet që sapo përmenda, do të habitesha nëse kjo do të ndodhte. Por unë jam gjithmonë i lumtur të provoj se jam gabim.
