Lojës së shahut me aktorët tashmë të njohur Serbi-Rusi ndoshta dhe ndonjë vend skeptik, i shtohet edhe Hungaria, vendi që po i bën karshillëk Bashkimit Europian dhe lëvizjes perëndimore.
Në këtë pazëll politik, Kosovës nuk i duhen të tilla vende, por në momentin gjeostrategjik, disa vende vijojnë të bëjnë politikën e tyre, në kundërshtim me interesuarit perëndimore të Kosovës.....pikërisht për rolin dhe pozicionin e Hungarisë, një politolog spanjoll ka bërë një studim.
Për ironi, vetë Spanja, pa arsye të drejtpërdrejtë me Kosovën, nuk e njeh këtë të fundit...por politologu nga Grupi Këshillimor i Politikave ‘Ballkani në Europë’, Alehandro Perez, ka pranuar që studimin e tij ta ndajë me "Ditarin e Kosovës"...
Zoti Perez faleminderit që jeni me ne sot dhe që po ndani studimin e fundit.
“Faleminderit për ftesën.”
Dëshiroj që ta nisim bisedën tonë pikërisht nga studimi juaj i fundit, ku ju detajoni qartësisht marrëdhënien në trekëndëshin gjeopolitik, Hungari-Serbi-Kosovë, por edhe ndikimin e vendit të BE-së për rrugën e Prishtinës dhe Beogradit për në Bashkimit Europian. Mund të na i rreshtoni rekomandimet tuaja për palët dhe Brukselin, që të mund t’i mësojë dhe shikuesi ynë?
“Po, absolutisht. Objektivi kryesor me këtë studim ishte që lexuesit, ose thjesht orbita e politikës, të kuptojnë më mirë se si Hungaria, në pozicionin e saj, le të themi, shumë specifike ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, po përdor mekanizmat e saj për të ndikuar në rezultatet që zakonisht do të jenë më pozitive ndaj Serbisë. Hungaria me të vërtetë zë një pozicion qendror shumë specifik midis këtyre dy vendeve, siç po them unë, sepse padyshim, nga njëra anë, ne e dimë se Budapesti ka marrëdhënie shumë të mira me Beogradin dhe këto i kemi parë gjatë muajve të fundit dhe vitin e kaluar. Por nga ana tjetër, Hungaria e njeh edhe Kosovën si të pavarur. Dhe mendoj se shumë pak vende brenda BE-së mund të thonë se i kanë shënuar të dyja kutitë për sa i përket simpatisë ndaj Serbisë dhe Kosovës. Pra, nga kjo pikë nisjeje, është shumë interesante të shihet se si është sjellë Hungaria ndaj të dyja vendeve. Dhe ajo që mund të shohim, kjo është në fakt diçka që zbulon studimi, është se Hungaria është shumë e gatshme të sakrifikojë marrëdhëniet e saj të mira me Kosovën në mënyrë që të vazhdojë të kënaqë Beogradin dhe të ndihmojë Serbinë të përparojë në politikën, ekonominë, ideologjinë e saj dhe axhendën gjeostrategjike. Mendoj se një nga rekomandimet më të rëndësishme, le të themi, dhe kjo është diçka që sigurisht e kemi parë, veçanërisht gjatë vitit të kaluar, muajve të fundit, është se qetësimi i Serbisë nga BE-ja është me të vërtetë duke dëmtuar të dyja palët. Madje po dëmton të gjithë strategjinë e zgjerimit, por edhe aftësinë dhe pavarësinë e BE-së, për të reaguar me shpejtësi ndaj këtij mjedisi ndërkombëtar që ndryshon shumë shpejt.”
Për të kaluar në atë që duket se është tema më e nxehtë e momentit, pranimi i Kosovës në Këshillin e Evropës. Qartazi, Serbia ka shkelur marrëveshjen e normalizimit, por Bashkimi Europian nuk ka thënë asnjë fjalë për këtë. Por duket se lobimi serb mund të krijojë probleme, pasi ka raportime që votimi mund të shtyhet për 1 vit me kërkesë të Francës dhe Gjermanisë. Si e shikoni dhe vlerësoni ju këtë? Çfarë ndodh nëse vërtetë ky votim shtyhet?
“Kjo është diçka që mund të ndodhë. Duhet të kuptojmë se përpjekjet padyshim serioze për të blerë kohë dhe për të, le të themi, penguar Kosovën për tu anëtarësuar në organizatë janë reale dhe kanë vazhduar për një kohë të gjatë. Nuk është vetëm roli, le të themi, i përpjekjeve diplomatike të Serbisë, por është edhe qëndrimi i shumë shteteve të tjera të Këshillit të Evropës që vendosën ta kundërshtojnë këtë. Dua të them, nuk po flas vetëm për mos njohësit që janë në Këshillin e Evropës, duke përfshirë Spanjën, Qipron, Ukrainën, e kështu me radhë, por edhe vende si Franca. Dhe ne kemi parë që veçanërisht roli i Francës, jo vetëm në këtë rast në veçanti, por gjatë viteve të fundit kur bëhet fjalë për të kontribuar thjesht në stabilitetin e rajonit dhe në besueshmërinë e organeve evropiane në rajon, është dobësuar. Çfarë mund të ndodhë në të vërtetë nëse ky votim që do të duhej të bëhej brenda pak javësh, të shtyhej? Epo, si fillim, padyshim që në një periudhë afatshkurtër, së paku Kosova do të përballej me një skenar të paqëndrueshmërisë dhe pasigurisë. Kjo pasi do të ndihej sërish subjekt i këtij lloj pazari gjeopolitik. Çfarë do të thotë kjo për popullatën? Epo, mendoj se po të kemi ndjekur procesin e anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, kjo do të thotë se padyshim qytetarët e Kosovës nuk do të kenë garanci të caktuara që kanë të bëjnë me mbrojtjen e të drejtave të tyre të njeriut dhe sundimin e ligjit. Pra, kjo është padyshim një pikë kryesore shumë e rëndësishme. Por edhe në planin afatgjatë kjo do t'i japë një dimension të ri të gjithë procesit sepse ne tani do të kuptojmë se procesi mund të ngadalësohet dhe mund të ngecë ashtu si procesi i integrimit të vetë Kosovës në BE. Tani ajo që do të nënkuptonte gjithashtu do të ishte një inkurajim shumë shqetësues, le të themi, i vendeve, si Serbia, si Hungaria, dhe Azerbajxhani, që kanë gjithashtu një vend në Komitetin e Ministrave të Këshillit të Evropës. Kjo është një shenjë shumë negative për Kosovën. Le të shohim, natyrisht, se si evoluon kjo. Por tani për tani, do të thosha të qëndrojmë të kujdesshëm dhe të shohim, veçanërisht në lidhje me Francën, se çfarë zhvillimesh do të kemi këto ditë.
Spanja ndërkohë, vazhdon që të jetë kundër pranimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, apo avancimit në anëtarësime ndërkombëtare. Si mund ta bindë Kosova shtetin tuaj që ta ndryshojë qasjen?
“Për autoritetet spanjolle, pavarësisht se kush ka qenë në qeveri, ne po flasim për partitë e krahut të majtë apo të djathtë në qeveri, qëndrimi ka qenë gjithmonë shumë i qartë. Dhe kjo është se Spanja nuk do të duhet ta njohë Kosovën derisa të arrihet një marrëveshje me Serbinë. Dhe ky ka qenë qëndrimi tradicional i Spanjës, siç po them unë, gjatë viteve, i mbështetur kryesisht në besimin e Spanjës se, le të themi, ekzistenca e një Kosove të pavarur në ditët e sotme shkel ligjin ndërkombëtar. Pra, ky është në thelb konteksti, politik dhe ligjor, në të cilit po mbështetet Spanja. Tani, Spanja nuk ka shumë stimuj për të ecur me të vërtetë drejt një njohjeje të hapur të Kosovës. Pra, që Spanja ta bëjë këtë, kam frikë se kështu, le të themi, do të duhej të ndodhin më shumë zhvillime në lidhje me raportet dhe marrëveshjet e Kosovës me Serbinë. Megjithatë, mendoj se qëndrimi aktual i qeverisë spanjolle për bllokimin e qasjes së Kosovës në Këshillin e Evropës, i cili sërish do të siguronte një sërë garancish ligjore dhe gjyqësore në aspektin e të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit, nuk është rruga e duhur. Dhe sigurisht që ata mund të mbajnë një qëndrim specifik për sa i përket ekzistencës apo sovranitetit të vendit, por duhet të fokusojnë realisht diplomacinë e tyre të mosnjohjes, le të themi, përmes qasjeve dhe rrugëve të ndryshme.”
Dëshiroj që të prek pak edhe çështjen e njohjes së Kosovës nga Spanja. Pse nuk po vjen kjo njohje? Apo duhet të shkojë puna njësoj si me Palestinën, pra që Serbia të nisë sërish një luftë tjetër në Kosovë, të vriten me mijëra civilë të pafajshëm siç është rasti në Gaza që detyroi Spanjë të njohë Palestinën?
“Ti marrim gjërat nga fillimi. Spanja ende nuk e ka njohur Palestinën. Është e vërtetë që qeveria ka folur shumë hapur për këtë dhe ka udhëhequr këtë, le të themi, Ligën e BE-së apo vendeve evropiane, që do të ishin, të interesuara për një njohje të koordinuar të Palestinës. Pra, le të shohim se si evoluon kjo. Në radhë të dytë, nëse do të kishim shpërthimin e një luftë në Kosovë dhe për të qenë dëshmitarë të të njëjtave masakra që po shohim aktualisht në Gaza, ky nuk do të ishte një lajm i mirë për Kosovën. Pra, as, nuk mendoj se do të justifikohej ndonjë njohje në këtë rast, ose të paktën një luftë nuk do të duhej patjetër. Unë mendoj se njohja mund të arrihet në mënyrë diplomatike dhe përfundimisht ne mund të kuptojmë se si qëndrimi më dashamirës i Spanjës ndaj Palestinës mund të gjenerojë, le të themi, dyshim apo skepticizëm në Kosovë. Por është e vërtetë që, të paktën në sytë e autoriteteve spanjolle, ne po flasim për dy raste të ndryshme. Dhe sigurisht, siç e përmendët me të drejtë, aktualisht po rrënohet nga lufta.”
Përtej politikës së brendshme spanjolle, a mendoni ju se njohja e Kosovës nga 5 shtetet e Bashkimit Europian, do të ndihmonte më shumë Serbinë në pranimin e realitetit të pakthyeshëm në vend që të pritet një zgjidhje finale në dialog?
“Është absolutisht e vërtetë. Fakti që ka ende pesë shtete anëtare të BE-së që nuk e njohin Kosovën, është një nga pengesat më të mëdha që BE-ja ka për të vepruar unanimisht. Dhe sigurisht që është një nga arsyet që BE-ja nuk ka aq peshë apo ndikim për të negociuar mes Serbisë dhe Kosovës. Është plotësisht e qartë se nëse këta pesë mos njohës do të dorëzonin ose do të lëshonin një deklaratë njohjeje, kjo patjetër do të balanconte ose barazonte pak më shumë fushën e lojës dhe padyshim që do të anonte balancën e ndikimit në mënyrë më të barabartë. Kjo, në të njëjtën kohë, siç e dimë të gjithë, është në dobi të Serbisë. Fakti që po ndodh ky çekuilibër i tanishëm, si në njohje, por edhe në mbështetje politike dhe diplomatike, është ajo që po i sjell përfitim Beogradit dhe ajo që po e lejon Beogradin të vazhdojë të blejë kohë rreth procesit. E ftojnë atë në dialog, por realisht nuk po tregon ndonjë interes të vërtetë për zgjidhje, sepse në fund të fundit, një dialog i ndenjur është në dobi të Serbisë.”
