Profesori dhe eksperti amerikan në shkenca politike, Alon Ben-Meir në një intervistë për gazetën “Bota sot” ka komentuar zhvillimet e fundit në Kosovë, raportet me Serbinë dhe marrëdhëniet me ndërkombëtarët.
Së pari, ai kërkoi nga akterët politikë në Kosovë që sa më shpejt të bëjnë zgjidhje dhe të dalin nga bllokada e krijuar në Kuvend.
Profesori amerikan, paralajmëroi se ky ngërç politik do e prek vendin në shumë aspekte dhe do dëmtohet, pasi edhe në sytë e ndërkombëtarëve besueshmëria do të bie.
Përveç kësaj, Ben-Meir foli edhe për dialogun me Serbinë, derisa u shpreh optimist me punën e Sorensen, por që tha se edhe të dyja palët duhet bërë më shumë.
Ai mirëpriti takimet e fundit në Bruksel, ku potencoi se këto janë sinjale pozitive për procesin në tërësi.
Ndër të tjera, profesori amerikan kërkoi edhe largimin e plotë të masave ndëshkuese që BE ka vendosur ndaj Kosovës, pasi kështu po e pësojnë më së shumti qytetarët.
Intervista e plotë:
Gazeta “Bota sot”: Si e komentoni situatën politike në Kosvë dhe bllokadën që është krijuar për formimin e institucioneve të reja?
Alon Ben-Meir: Kosova është përsëri e bllokuar në një bllokim politik, e bllokuar nga mosmarrëveshjet e brendshme dhe mungesa e fleksibilitetit nga udhëheqja e saj. Mungesa e një afati kushtetues prej 2-3 muajsh për zgjedhje të reja nëse partitë politike nuk arrijnë të formojnë një qeveri të re vetëm sa e ka zgjatur krizën, duke u lejuar aktorëve politikë të shmangin llogaridhënien dhe të vonojnë vendimet e nevojshme. Kryeministri Albin Kurti është përgjegjës për bllokimin, pasi ka dështuar 29 herë të sigurojë një kryetar parlamenti. Ky dështim i përsëritur duhet të shërbejë si një zile zgjimi: këmbëngulja për të njëjtin kandidat pavarësisht refuzimeve të përsëritura është joproduktive dhe e dëmshme për procesin demokratik të vendit. Ajo që i duhet Kosovës është një rivendosje politike, jo një përsëritje kokëfortë. Kurti duhet të propozojë një kandidat të ri për pozicionin e kryetarit të parlamentit, dhe përgjegjësia bie drejtpërdrejt mbi supet e tij.
Gazeta “Bota sot”: A penalizohet Kosova, nëse nuk arrin ta formojë qeverinë e parë sa më parë? Si ndikon kjo vonesë në arenën ndërkombëtare?
Alon Ben-Meir: Vakumi politik i Kosovës ka pasoja reale. Pa një kryetar parlamenti, institucionet mbeten të paralizuara dhe nuk mund të krijohet një qeveri funksionale. Kjo vonesë minon besueshmërinë e Kosovës me partnerët ndërkombëtarë, të cilët ngurrojnë të negociojnë ose të kryejnë transaksione me një qeveri kalimtare ose jofunksionale. Për më tepër, bllokimi i zgjatur krijon një pengesë serioze për imazhin e Kosovës jashtë vendit dhe dobëson më tej pozicionin e saj në diplomacinë rajonale.
Gazeta “Bota sot”: Si e vlerësoni stagnimin e dialogut Kosovë-Serbi? Si duhet vepruar, pasi nuk po ka sinjale që mund të ketë përmirësime apo një marrëveshje finale mes palëve?
Alon Ben-Meir: Ngecja e dialogut midis Serbisë dhe Kosovës është e rrënjosur në tre faktorë kryesorë: së pari, mungesa e një qeverie të re kosovare që mund të paraqesë ide konstruktive; së dyti, ndryshimi i prioriteteve në Uashington nën administratën Trump dhe vendimet e paparashikueshme dhe shpesh arbitrare të Trump, si dhe marrëdhëniet e tij të tensionuara me BE-në. Dhe së treti, preokupimi i BE-së me krizat më të mëdha gjeopolitike, veçanërisht luftën në Ukrainë, është të rifillojë një dialog kuptimplotë Serbi-Kosovë.
Gazeta “Bota sot”: Kohët e fundit, zëvendëskryeministri në detyrë i Kosovës, Besnik Bislimi, u takua në Bruksel me të dërguarin special të BE-së për dialog, Peter Sorensen. Si e vlerësoni këtë takim?
Alon Ben-Meir: Takimi midis të Dërguarit Special të BE-së, Peter Sorensen, dhe Zëvendëskryeministrit në detyrë të Kosovës, Besnik Bislimi, është një hap pozitiv. Qasja e Sorensen u përqendrua në rifillimin e dialogut përmes angazhimit pragmatik dhe ndërtimit të besimit. Ajo që është thelbësore tani është të shmangen takimet simbolike që nuk çojnë askund dhe në vend të kësaj të përqendrohemi në rezultate konkrete. Që kjo të ndodhë, të dyja palët duhet të ulen në tryezën e bisedimeve me një interes të vërtetë për të arritur marrëveshje të përkohshme dhe të jenë të përgatitura të bëjnë kompromise të dobishme për të dyja palët. Takimi midis Bislimit dhe Sorensen ofron një dritare mundësie për të vendosur një ton të ri, të bazuar në interesa të përbashkëta, dhe për të hapur derën për një iniciativë të re që ofron një rrugë të strukturuar drejt rifillimit të dialogut.
Gazeta “Bota sot”: A është koha që të largohen sanksionet e vendosura ndaj Kosovës, pasi tash e sa kohë këto e kanë rënduar ekonominë dhe proceset integruese?
Alon Ben-Meir: Po, ka ardhur koha për të hequr sanksionet. Ato e kanë përmbushur qëllimin e tyre duke sinjalizuar pakënaqësinë e BE-së me Qeverinë Kurti, por tani vazhdimi i sanksioneve është kundërproduktiv. Heqja e sanksioneve do të lejonte një fillim të ri, p paragjykime nga përvojat e kaluara, dhe do të ofronte nxitje të mëtejshme për të zhvilluar një dialog më konstruktiv. Për më tepër, heqja e sanksioneve në këtë pikë është jashtëzakonisht e rëndësishme për të ndihmuar në zbutjen inflacionit ekonomik të Kosovës. Megjithatë, qeveria aktuale e Kosovës, pavarësisht vazhdimësisë së udhëheqjes së saj, duhet të tregojë fleksibilitet dhe gatishmëri më të madhe për të bashkëpunuar, gjë që me siguri do të ndihmonte në heqjen e sanksioneve sa më shpejt të jetë e mundur.
Gazeta “Bota sot”: Gjithashtu, po ndodhin shumë zhvillime gjeopolitike. Si pritet që ato të ndikojnë në Kosovë dhe Ballkan? A mund të ketë ndonjë lëvizje të re nga SHBA-ja dhe BE-ja?
Alon Ben-Meir: Efekti kumulativ i krizave globale, luftës në Ukrainë, tensioneve në Lindjen e Mesme dhe pasigurisë politike në SHBA ka krijuar një mjedis kompleks dhe të paqëndrueshëm. Ballkani nuk është imun ndaj këtyre ndryshimeve. Kosova, në veçanti, rrezikon të lihet mënjanë ndërsa vëmendja ndërkombëtare mbetet e përqendruar diku tjetër. Përveç kësaj, ndryshimet në udhëheqjen dhe politikën e jashtme të SHBA-së, duke përfshirë tendencat më izolacioniste dhe goditjet ndaj imigracionit, mund të zvogëlojnë angazhimin amerikan në rajon. BE-ja, e ngarkuar nga sfidat e brendshme, gjithashtu mund të zvogëlojë përfshirjen e saj. Këto dinamika mund të çojnë në një boshllëk të rrezikshëm në Ballkan që forcat autoritare ose ndikimet keqdashëse mund ta shfrytëzojnë. Prandaj, Kosova duhet të demonstrojë stabilitet politik dhe pjekuri tani më shumë se kurrë.
