Qasja e Rusisë ndaj Ballkanit Perëndimor është oportuniste, me qëllim që të ngadalësohet procesi i integrimit në Bashkimin Evropian. Kështu u tha në prezantimin e hulumtimit “Mes vazhdimësisë dhe ndryshimit: Ndikimi rus dhe sfidat e sigurisë në Ballkanin Perëndimor që nga pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë” nga Fondacioni Friedrich Ebert (FES). Në këtë hulumtim u theksua se ndikimi që ka pasur kjo luftë për Evropën dhe përtej është kolosal. E rrezikshme u konsiderua edhe qasja e presidentit të Serbisë, Aleksandër Vuçiq, pavarësisht presionit perëndimor.
Në prezantimin e të gjeturave, Jeta Loshaj nga Fondacioni Friedrich Ebert (FES) theksoi se kanë kaluar më shumë se dy vjet që kur Rusia filloi pushtimin e pajustifikuar dhe paprovokuar ndaj Ukrainës.
Loshaj: Ndikimi që ka pasur lufta në Ukrainë është kolosal
"Ndikimi që ka pasur kjo luftë për Evropën dhe përtej është kolosal, duke filluar nga paqëndrueshmëria ekonomike, mirëqenia, politika, kërcënimet e sigurisë, e për të mos folur për jetët e pafajshme që janë shkatërruar dhe humbur. Dhe Ballkani Perëndimor, që është rajon ende i prirur ndaj destabilitetit për shkak të shumë punëve të papërfunduara, biznesi dhe mungesa e konsolidimit të disa strukturave nuk bën përjashtim nga këto pasoja, prandaj vendosëm të hartojmë këtë përmbledhje politikash dhe kemi një analizë, për çdo vend. Në fakt, shikoni se cili ka qenë ndikimi ose interesi tradicional rus në rajon, si dhe ne jemi përpjekur të identifikojmë ndikimin e luftës në Ukrainë. Dhe së fundi, ne jemi përpjekur gjithashtu të nxjerrim disa rekomandime se çfarë mund të bëjnë rajoni në tërësi, çfarë mund të bëjnë BE-ja dhe NATO-ja për të zbutur ndikimin e mëtejshëm të mundshëm nga akterët e jashtëm”, deklaroi ajo.
Tutje, Loshaj tha se qasja e Rusisë ndaj Ballkanit Perëndimor është oportuniste dhe se qëllim ka që të ngadalësohet procesi i integrimit në Bashkimin Evropian.
Loshaj: Qëllimi kryesor i Rusisë është që të ngadalësohet procesi i integrimit në BE
“Kryesisht Rusia ka interes për ndikim në Ballkanin Perëndimor nëse kjo është për të qenë si një luftë kundër Perëndimit apo nëse ajo ka një qasje të përshtatur për të bërë politika të caktuara atje. Narrativa është në thelb se qasja e Rusisë ndaj Ballkanit Perëndimor është kryesisht oportuniste. Qëllimi kryesisht është që të shkaktohen telashe për BE-në dhe NATO-n dhe të ngadalësohet procesi i integrimit në BE. Por ne argumentojmë se kjo perspektivë njeh edhe kufijtë që Rusia ka, të paktën në aspektin ekonomik, sepse e ardhmja e rajonit është në BE, por është procesi i stagnuar i integrimit në BE që shkakton pasiguri dhe ngjall frikë për një rritje të ndikimit malinj nga akterë të huajt të tillë si Rusia apo edhe Kina, me disa që argumentojnë se, ndoshta një kërcënim më i madh, edhe më i madh se Rusia...”, përfundoi ajo.
Maksim Samorukov, i cili është bashkëpunëtor në “Carnegie Russia Eurasia Centre”, u shpreh se presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq po shtyn përpara agjenda ruse.
Samorukov: Presioni perëndimor ndaj akterëve pro rusë, si Vuçiq, po rritet
“Ne shohim se presioni perëndimor ndaj akterëve të tillë pro rusë, si Dodik apo Vuçiç, po rritet dhe si përgjigje, ata po vrapojnë drejt Rusisë. Ata po afrohen më shumë me Rusinë. Ata po përpiqen në mënyrë më aktive të sjellin favore ndaj Rusisë. Dhe kjo mund të jetë vërtet e rrezikshme. Ashtu si kur Vuçiq po ndryshon qeverinë e re. Mendoj se të gjithë e kanë parë se ka anëtarë të rinj, ministra të rinj, kur ai është kthyer, Vulin i cili është nën sanksionet e SHBA ose Daçiç është ende atje, ka një personazh ultra të djathtë thjesht shumë të fortë, pro agjendës ruse... Dhe e gjithë kjo është qartazi një reagim, është një përpjekje nga ana e tij për të mbuluar favoret ndaj Moskës, si reagim ndaj presionit që ai po përjeton në negociatat e tij me Kosovën. Po, kjo është mënyra se si ai reagon dhe ne nuk e dimë se sa larg është gati të shkojë në këtë drejtim. Dhe ne gjithashtu nuk e dimë se si do të reagojë Moska ndaj kërkesave të tij, deri ku është gati të shkojë Moska, sepse pas një prej ndryshimeve kryesore të luftës, pushtimi rus në Ukrainë është i gjerë, është se politika e jashtme është bërë shumë e personalizuar se gjithçka tani varet nga fjala e Putinit..”, u shpreh ai.
Ndërkaq, profesori në Fakultetin Juridik të Maqedonisë së Veriut, Aleksandar Spasov mendon se rajoni nuk është subjekt në marrëdhëniet me Rusinë.
Spasov: Rusia nuk do të sulmojë kurrë asnjë nga vendet e Ballkanit Perëndimor
“Nuk do të ketë luftë, Rusia nuk do të sulmojë kurrë asnjë nga vendet e Ballkanit Perëndimor, megjithëse ata i klasifikuan disa nga vendet si vende kundërshtare, por nuk kanë asnjë interes real ushtarak këtu. Interesi këtu, si në vendet e tjera të botës perëndimore, është të shfrytëzojnë dobësitë e vendeve të tyre. Pra, kur flasim për dobësitë e vendeve, ato janë më pak të njëjta si kudo në Evropë, me disa specifika për këtë rajon. Specifika e këtij rajoni është siç e përmendët tashmë, historia e keqe e dhunës, luftërat në vitet '90, urrejtja fetare dhe etnike, kështu që multikulturalizmi, kur multikulturalizmi nuk funksionon, do të jetë gjithmonë një cenueshmëri dhe gjithmonë do të përdoret nga çdo akter që dëshiron të ketë ndikim keqdashës”, theksoi ai.
Ish-ministri i Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Ditmir Bushati përmendi tri fusha në të cilat Rusia kërkon të ushtrojë ndikim në rajon.
Bushati: Janë tri fusha ku Rusia kërkon të ushtrojë ndikim në rajon
“Besoj se janë tri fusha ku Rusia kërkon të ushtrojë ndikim në rajonin tonë. E para është depërtimi nëpër konfliktet e papërfunduara dhe proceset e papërfunduara të shtetësisë. Dhe kjo është më së shumti në rastin e Bosnjës dhe Hercegovinës por edhe në rastin e Kosovës, dhe marrëdhënia e Rusisë me të ashtuquajturit agjentë lokalë apo akterë lokalë apo elita lokale është kryesisht e shtyrë nga pragmatizmi... 24:22 Pra, në thelb, për Serbinë, Rusia është një partner i domosdoshëm, duke marrë parasysh faktin se Rusia është anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe konsiderohet si aleate e fortë në luftën kundër shtetësisë së Kosovës por edhe në raport me proceset e tjera në rajon. Kjo marrëdhënie pragmatike vërehet edhe në formimin e qeverive në Serbi. Ju e ndiqni Serbinë më nga afër se unë, por ka gjithmonë një lloj tradite, një lloj zakoni tani që përpara se të betohet ndonjë qeveri e re serbe, ka gjithmonë një konsultim me Moskën dhe gjithmonë ka dikush që ulet ose në zyrën e jashtme...., ose shërbim inteligjent, që supozohet se përfaqëson disi interesin e rusëve në qeverinë serbe. Dhe burimi i dytë i ndikimit është nëpërmjet fesë dhe gjithashtu përmes të ashtuquajturës vëllazëri sllave”, u shpreh ai.
Sipas tij, burimi i tretë i ndikimit është në lidhje me gazin dhe energjinë.
Në këtë raport thuhet se pasojat e luftës në Ukrainë janë shqetësuese, ndërkohë që Kosova e ka sanksionuar Rusinë për pushtimin e Ukrainës.
Rusia nisi pushtimin e Ukrainës në shkallë të plotë në shkurt të vitit 2022. Mijëra persona janë vrarë dhe miliona të tjerë lufta i ka detyruar të zhvendosen. Si pasojë e luftës, qytetet ukrainase janë shndërruar në gërmadha. Së fundmi, Kongresi amerikan ka miratuar paketën e ndihmës ushtarake për Ukrainën. Ndihma arrin vlerën prej 61 milionë dollarësh. Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, në vazhdimësi ka thënë se shteti i tij k nevojë për më shumë arme.
