Të enjtën, më 22 dhjetor 2022 në sallën e bibliotekës, “ALTERA” në Prizren, u bë përurimi i vëllimit poetik “Rrënjet e Fisit të Lashtë“, të autorit Haki Latifi, të cilin e nderuan mysafirë dhe dashamirë të librit nga Kosova dhe Shqipëria. Programin e udhëhoqi moderatorja Vatra Latifi, e cila në fillim përshëndeti të pranishmit dhe iu uroi mirëseardhje në emër të organizatorit; Librarisë „ALTERA“ DHE SHOQATËS PËR KULTURË DHE ART „FIDANI“ në Prizren. Duke folur për jetëshkrimin e autorit z. Vatra Latifi theksoj se, autori vargjet e para i shkroi kur ishte në moshën rinore, në fletë të bardhë, me laps grafiti, sepse ngjyrë nuk kishte. Gjatë kohës grafiti u zbe, u shu e fleta u zbardh. Por, vargu nuk ishte fshirë nga kujtesa e tij dhe tash janë kurorëzuar në libër për të qenë të përjetshme.
Disa poezi nga libri „Rrënjet e Fisit të Lashtë ” i interpretoi, Alban Qela aktor në Teatrin Profesionist, „Bekim Fehmiu“ në Prizren.
Paneli i punës ishte i larmishëm, ndërsa panelin e përbënin krijues të arsimit, të kulturës e të letërsisë, nga Kosova e Shqipëria. Folësi i parë ishte Skender Zogaj, kritik letrar dhe redaktor i librit i cili që në fillim të kumtesës së tij e shprehu kënaqësinë, për faktin, që ishte mik dhe bashkëveprimtar i autorit, të cilin me kohë e njohu nga afër. Për librin, Zogaj tha: – Nëse shqiptarët duhet të mburren për diçka, ky është libri, ashtu siç kanë thënë edhe korifejtë e Rilindjes, me në krye të madhin Naimin Frashëri, që na e ka lënë testament porosinë „Vetëm dritë e diturisë përpara do të na shpjerë”.
Libri “Rrënjët e fisit të lashtë” është shkruar nën ndikimin e plotë të artit popullor. Autori kultivon vargje të lira, krejtësisht të përveçme, duke mos i përfillur as normat elementare teorike të poetikës. Pra, kemi të bëjmë me një poezi tepër individualiste të veçantë që është e afërt me shijen e lexuesve të rëndomtë. Por është shumë diskutabile për lexuesit me formim të mirëfilltë letrar dhe specialistët e letërsisë. Libri përbëhet nga shtatë cikle.
“Ëndrrat e kaltra” titullohet cikli i parë dhe i kushtohet prindërve, vëllezërve e motrave dhe njerëzve të dashur të rrethit familjar, që janë një zjarr i pashuar në zemrën e poetit kurbetçi.
Cikli i dytë “Plisi dhe lule bozhuret” ka të bëjë me figurat heroike të Kosovës, si: Ibrahim Rugova, kolonel Ahmet Krasniqi, Sali Çekaj, Agim Ramadani, Tahir Zemaj, Fehmi Agani, Ukshin Hoti, Ukë Bytyçi, Ekrem Rexha e të tjerë burra që janë drita e lirisë së Kosovës. Te këto vjersha madhërohen vlerat kombëtare, siç është flamuri kombëtar: (“Hijerëndë ti valon dhe i bashkon/ Anembanë nipat e Dedë Gjon Lulit“ f. 50 ); ose kur shpreh urtësinë trimërore të heroit Agim Ramadani: (“I urtë, i qetë mes pëllumbave/ Stoik para plumbave / I lehtë me pendë e brushë/ I tmerrshëm ishe me pushkë. ” f. 55). Më shumë se për vlerën artistike autori gjakon që përmbajtjen ta bëjë sa më të gjerë, sa më të pasur e sa më të dobishme, prandaj në këtë cikël janë edhe disa vjersha që ruajnë kontinuitetin e traditës historike: “Plisi”, “Lidhja e Prizrenit”, “Kullat shqiptare”, “Beteja e Piranës”, “Martirët e Krushës”, “Kosova Republikë”, “Çlirimi i Kosovës”, “Flamuri dardan” etj.
Në ciklin e tretë “Rrënjët e fisit të lashtë” autori derdh mallëngjim për vendlindjen, natyrën e bukur, lumin, stinën e verës dhe bjeshkët, mbrëmjet e freskëta në fshatin e lindjes, por edhe çaste madhështore kujtimesh të ngulitura nga fëmijëria në kujtesën e autorit, siç është kujtimi për qerren me rrota gome, që për lexuesin e sotëm mund të duket si një kujtim absurdi, por që në të vërtetë vjersha ka të bëjë me kthesën e madhe tekniko-teknologjike shumë të rëndësishme për jetën rurale kosovare. Në këtë varg krijimesh hyjnë edhe: “Vrapuesja e Prizrenit”, “Vallja opojare” , “Lajmëtari”, “Në bjeshkë” etj.
Cikli i katërt “Loti i kurbetçarit” shpreh dhembjen shekullore të djalërisë shqiptare e cila që është detyruar të merr botën në sy për ta siguruar bukën e gojës së familjes, ndërsa cikli në vazhdim, i pesti “Një e vetme zemër” trajton motive intime dashurore, ku shquhen sidomos poezitë: “E ëmbël”, “Dasma jonë”, “Takimi në ëndërr”, “Takimi me drenushën”, “Përmallimi” etj.
Interesant është edhe cikli i gjashtë “Qiriu dhe errësira” ku autori trajton motive sociale, njeriun në kohë e në rrethana të pavolitshme jetësore, që shkaktohen për arsye të moskujdesit të duhur shoqëror. Autori me shumë dhembje qan hallin e të pastrehëve: (“Të pastrehët janë pa rrënjë/ bien, rrokullisen, askush nuk e di sa lëndohen… f. 143); ndërkohë që te poezia “Dhimbja” autori shprehet: (“Tash më mirë e di/ Si duhet dhimbjen me e pa/ Dhe më i fortë me u bë para vetes/ Lotin duke e fsheh/ Në thellësi të zemrës. f. 135). E bukur është edhe poezia “Përshëndetja e punëtorit”: (“Nga hekurishtja/ Një burrë vjen drejt meje/ Me rroba zhgjyrç, ecje të rëndë/ Me një shikim sfidues/ Kuvendon me veten… ” f. 140).
Vëllimi “Rrënjët e fisit të lashtë” përmbyllet me ciklin e bukur “Stina e qershive”, që përbëhet me poezi për fëmijë, të cilat autori pos temave të përgjithshme: stinëve të vitit, shkollës, gjuhës shqipe, pemëve e luleve, ka sistemuar edhe disa vjersha të zgjedhura kushtuar nipave dhe mbesave. Është kjo një mbyllje e mirë e librit të Haki Latifit, i cili po hyn në botën e madhe të librit me vargje të sinqerta dhe dashuri të pastër.
Në suksesin e takimit promovues kontribuoi këndshëm edhe Prof. e Gjuhës dhe letërsisë, zonja Merita Kuçi, e ardhur enkas nga Durrësi, e cila në fillim të kumtesës së saj theksoj : „Libri Rrënjet e Fisit të lashtë“ të autorit Haki Latifi, është përmbledhje poetike si rrënjët e dashurisë kur frymëzojnë. Janë shtatë cikle si shtatë bekime të përcjellura me gjuhën e zemrës, në gjuhën e një burri, babai të pjekur, të shjuar në zgjedhjet për jetën dhe vazhdimsinë. I thot bukur edhe redaktori Zogaj në parathënje të vëllimit, historinë e një shpirti në mbijetesë, që në ç’farëdo kohe sheh të bekoj me shpresën, me të bukurën, ndaj zgjodha të ndaj me ju tri ciklet e fundit të këti vëllimi“. Në vazhdim në kumtesën z. Kuçi tha - „Autori Haki Latifi, rritur nga një mjedis dhe „bablok“ atdhetar, ky pishtar i zellshëm i ndjenjës, forcuar dhe mes dhimbjesh historike dhe familjare e kthen poezinë e tij në testament të një intelektuali që merr forcë nga përditësia ku shkel këmba dhe zemra, dora dhe fryma me nota pasardhësi. Zonja Kuçi, ndër të tjera në fund të kumtesës së saj theksoj se; - Autori me gjithë sagën e tij si trashëgëmi biologjike, poetike dhe studimore të paçmuar veçse nga një shpirt i bardhë, tek gërmëzon dashuri, mbresa, porosi fjalë më fjalë, ku ngre krye gjithë kurthi i një jete ku njeriu si Haki Latifi më shumë jep se merr, gjen kuptimsi të plotë edhe vetë titulli përmbledhës poetik „Rrënjet e Fisit të Lashtë“ sepse rrënjët e çdo njeriu në tokën prindërore dhe marrin formë historike në krenarinë e çdo njeriu që do gjuhën dhe kombin e vet. I tillë është misioni i autorit tonë, Dashuri, Qëndresë, Vlerë, Shqiptari! Urime nga zemra poetit, Atdhetarit Haki Latifi, shëndet dhe krijimtari zemre, tha në fund zonja Kuçi.
Folësi i rradhës, z.Berat Batiu, drejtues i shtëpisë botuese „Fidani“ dhe botues i librit, në kumtesën e tij në fillim theksoj se; - Libri “Rrënjët e fisit të lashtë” vjen si TESTAMENTI POETIK I HAKI LATIFIT PËR FISIN.
Poezia epike, më shumë se sa ajo lirike, tradicionalisht e historikisht ka trajtuar çështje të ndryshme kombëtare. Ndërkaq, në librin “Rrënjët e fisit të lashtë” të autorit Haki Latifi, përkundër formës lirike, trajtohet rrjedha e trashëgimisë, kësaj here rrjedha e trashëgimisë familjare, pra fare pranë burimit epik. Autori nëpërmjet vargjeve të tij ka ndërtuar mozaikun e tij në të shtatë ciklet, për ta formësuar fare në fund imazhin figurativ letrar me grupin emëror “Rrënjët e fisit tim”.
Meqë ky libër iu dedikohet prindërve të tij, dhe se poezia prijatare trajton zanafillën e hapësirës së tij jetësore, gjeografike dhe historike, dhe pastaj edhe me poezitë për fëmijët e tij, për prindërit, për vëllain dhe motrat, për më të dashurit e tjerë nga gjaku i babës dhe gjaku i nënës, ideohet aspekti kronologjik i pemës familjare dhe më tej, për mbarë fisin, prandaj natyrshëm ky vëllim poetik është titulluar “Rrënjët e fisit tim”, si një testament poetik i autorit
Burrëria e pjekur ndër oda, në të cilat kanë gjëmuar lahuta e çiftelia nga djalëria kreshnike, sikurse në Iliri, lidhën besën: o vdekje, o liri! Autori nuk e lë pa përmendur edhe momentin kur në Kukës, në heshtjen e natës zemra lironte rrahjet nga emocionet, tregon për ritakimin me familjen. Për këtë ngjarje biblike për shqiptarët që guxuan të kërkojnë liri.
Autori duke qenë vazhdimisht larg atdheut, malli i tij ndër vite është rritur dhe është shndërruar në një ortek jetësor, ndaj edhe malli i tij për njerëzit, për kohën e për tokën nuk mungon në këtë vëllim poetik. Për vendlindjen shprehet se për të është vendi i shenjtë, është si shpellë e sigurisë; për qytetin e rinisë së tij, Prizrenin, se është kopsht hyjnor i mrekullive; për lumin Toplluh, se dikur u ishte mjekus, sepse në ujin e tij nënat lanin rrobat e ndërresat, ndërsa votra për të është vendi ku lind e zhvillohet njerëzorja, jeta e njeriut dhe kujtimi i pashuar për të, aty ku ndizet zjarri dhe mbahet thesari i çmueshëm i trashëgimisë.
Nuk ka vargje më kuptimplote për Dardaninë se sa këto:
Ti zonjë e rëndë
E mira ime, drita ime,
jeta ime, Dardani.
Theksoj ndër të tjera zotri Batiu.
Nga të pranishmit në përurim foli edhe ish mësim dhënësi Prof Dr. Haxhi Ferati, i cili e përgëzoj autorin për librin ku edhe ndihet krenar me të arriturat e studentit të tij . Pas kumtesave të oratorëve të këti përurimi, të pranishëmve u drejtua autori i librit Haki Latifi.-Të nderuar pjesmarrës, të dashur miq , të afërm dhe dashamirë të librit!
Pas gjithë këtyre fjalëve që u thanë nga parafolësit, nuk e kam të lehtë të flasë para jush, sepse çaste të tilla nuk janë të shpeshta sidomos për një krijues që vjen nga mërgimi. Takimi i sotëm me ju, është përjetim dhe ushqim shpirtëror për mua si autor i ri, ku një pjesë të jetës djaloshare e ka kaluar në Prizrenin tonë të dashur.
Më lejoni t‘i falenderoj përzemërsisht organizatorët e këti përurimi; Librarinë „ALTERA“ dhe Shoqatën për Kulturë dhe Art „FIDANI“ në Prizren. Një falenderim të veçant kam për Redaktorin e librit Skender Zogaj, për redaktimin, parathënjen dhe vlerësimin profesional të librit, si dhe për inkurajimin, konsultimet gjatë përgaditjes për shtyp të librit.
Po ashtu falenderoj nga zemra lektorin z. Musa Bushrani dhe z. Berat Batiu për konsultimet dhe përgaditjen teknike si dhe mbesën time për ballinën e librit.
Falendoj profesoreshën, zonjën Merita Kuçi për kumtesën e përgaditur dhe ardhjës enkas me bashkëshortin z. Kuçi nga Durrësi për të më nderuar me pjemarrjen e tyre.
Libri im porsa i botuar, për të cilin sot këtu u folë e përuruar, Ju falenderoj nga zemra të gjithëve, ju miq, për respektin dhe vëmëndjen e kushtuar! Kjo e zbukuroi ende më shumë këtë ngjarje letrare dhe e mbushi shpirtin tim, për krijime të reja!.
Falënderimi dhe mirënjohja e veçant ju shkon atyre që pa rezervë kontribuan përfundimin me sukses të kësaj pune, botimin e librit dhe fjalët e bukura të folura për te.
Falënderimi i madh juve miq dhe mysafir të dashur, që duke qenë këtu me ne, na nderuat dhe shtuat kënaqësinë e kësaj dite.
Nga z. Berat Batiu ishte përgaditur një dhuratë me portretin e autorit punuar nga piktori Ilir Kolgeci në të cilën iu dhurua autorit Haki Latifi.
Gjithashtu edhe familjarët i dhuruan buqeta lulelesh dhe dhurata modeste për autorin, në të cilën i falendoroj përzemërsisht.
Në fund të këti përurimi, për të pranishmit ishte shtruar një koktej ku të pranishmit patën rastin të pranojnë nga një libër-dhuratë me nënshkrimin e autorit.
Ishte një përurim madhështor si dhuratë e festave të fundvitit, duke ju ftuar ta lexoni librin e parë të autorit Haki Latifi.
