Loja është bota natyrore e çdo fëmije. Megjithëse nuk ka një përkufizim të qartë konceptual të “lojës”, në këtë kuptim ne përcaktojmë aktivitetin kryesisht spontan dhe interesant që synon argëtimin. Nevoja kryesore e fëmijës për lojë fillon në vitet e para të jetës dhe është një proces që e përgatit atë për aktivitete të mëvonshme të jetës. Që nga foshnjëria dhe gjatë gjithë fëmijërisë dhe adoleshencës, loja i ndihmon fëmijët të mësojnë për veten e tyre, të tjerët dhe botën përreth tyre. Në vitin 1989, Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut e përcaktuan lojën si një “të drejtë universale dhe të patjetërsueshme” të të gjithë fëmijëve në botë, duke synuar zhvillimin e tyre optimal. Gjithashtu në vitin 2007, Akademia Amerikane e Pediatrisë theksoi se loja është thelbësore për të mësuar aftësitë e jetës dhe lëshoi udhëzime për integrimin e lojës në jetën e çdo fëmije.
Edhe pse loja është një aktivitet spontan dhe i kënaqshëm që synon vetëm kënaqësinë emocionale të një fëmije, rëndësia e saj është shumë më e madhe. Ky aktivitet është një tregues i shëndetit mendor të fëmijës, pasi përmes saj ai gradualisht zhvillon perceptimin e tij kritik, mëson të eksplorojë mjedisin e tij dhe të krijojë botët e tij imagjinare. Përmes lojës fëmija fillon të bëhet i vetëdijshëm për trupin e tij, të perceptojë aftësitë e tij dhe të luftojë frikën e tij. Në këtë mënyrë, përveç argëtimit që ofron, kontribuon edhe në zhvillimin e përgjithshëm të fëmijës. Mund të thuhet gjithashtu se loja është fokusi i zhvillimit motorik, njohës, gjuhësor dhe socio-emocional dhe si pasojë e vënies së bazave për një jetë të shëndetshme shoqërore. Ajo konsiderohet gjithashtu jetike për të kuptuar ndikimin e sjelljes sonë tek të tjerët, si dhe për zhvillimin e vetëkontrollit, vetëvlerësimit, krijimtarisë dhe të mësuarit shoqëror. Bazuar në këto, domosdoshmëria e lojës në jetën e fëmijëve është e padiskutueshme, pasi është mënyra e tyre unike për të dominuar botën e tyre dhe për të zhvilluar aftësitë e tyre.
Artikuj lojrash
Siç deklaroi krijuesi i kopshtit të parë Friedrich Froebel (1903), “Loja është shprehja e lirë e përmbajtjes së shpirtit të një fëmije. “Loja nuk është vetëm një aktivitet, është plot kuptim dhe informacion”. Për më tepër, këshilltari arsimor Landreth (2002) raportoi se loja është një mjet komunikimi emocional për fëmijën. Fëmija, në vend që të përdorë komunikimin verbal për të eksternalizuar mendimet dhe ndjenjat e tij në situata specifike dhe intensive, shpesh e përdor atë si një mjet të vetë-shprehjes. Me fjalë të tjera, ai përdor lojën simbolike për të komunikuar botën e tij të brendshme, për shembull duke mbyllur njerëzit e këqinj ose duke i bërtitur një kukulle që përfaqëson motrën ose vëllain e vogël. Përmes këtij lloji loje, fëmijët përpiqen të organizojnë përvojat e tyre në lidhje me botën e jashtme dhe gradualisht të fitojnë një ndjenjë pronësie dhe kontrolli mbi jetën e tyre. Kjo lloj loje zakonisht shfaqet drejt fundit të foshnjerisë/në foshnjërinë e vonë dhe gjatë kësaj, fëmija imiton situata dhe ngjarje të ndryshme që janë në imagjinatën e tij. Prandaj, loja simbolike është individuale dhe imagjinative, ndërsa në thelb e ndihmon fëmijën të zbulojë më mirë veten dhe të zhvillohet përmes imitimit.
Një lloj tjetër e lojës, e cila ka shumë elemente të përbashkëta me lojën simbolike, është e ashtuquajtura lojë fantazie. Kjo lloj loje fillon të shfaqet në vitin e dytë të jetës, ku mund të konsiderohet mjaft mimike. Fëmijët zakonisht përdorin lojën imagjinare për të luajtur situata të ndryshme të përditshme dhe role të të rriturve, të tilla si gatimi, pazaret, kujdestari i fëmijëve, etj. Gjithashtu, një fëmijë ka të ngjarë të përdorë lojën imagjinare në rast të një aktiviteti”të dështuar” ose humbjeje, në një përpjekje për të kompensuar veten ose për të shprehur shqetësimet e tij. Në këtë mënyrë, loja imagjinare mund të jetë një formë e daljes emocionale për fëmijën, gjatë së cilës ai shpreh mendimet dhe ndjenjat e tij në një mënyrë të sigurt dhe jo-kërcënuese. Për më tepër, loja spontane mund të përshkruhet si një lloj ndihmësi për fëmijën, përmes së cilës ai sheh botën dhe flet për të. Fëmijët, të cilët nuk e kanë zhvilluar plotësisht arsyetimin e tyre abstrakt, shpesh zgjedhin të shprehen lirshëm dhe drejtpërdrejt përmes lojës spontane. Gjatë një loje spontane, fëmija mund të shprehë zemërimin ose zhgënjimin e tij duke shkruar me lëvizje intensive dhe të menjëhershme ose duke shprehur entuziazmin e tij duke kënduar në heshtje në një karrige.
Roli i prindërve në lojë
Siç është përmendur tashmë, loja ndihmon fëmijët të eksplorojnë botën përmes syve të tyre, të zhvillojnë aftësi të reja dhe të rrisin vetëbesimin dhe qëndrueshmërinë e tyre. Në rastin e një loje jo të drejtuar, fëmijët trajnohen në vendimmarrje, komunikim pohues dhe aftësi të punës në ekip. Ata mësojnë të zbulojnë dhe kënaqin dëshirat e tyre dhe në të njëjtën kohë të zgjidhin konfliktet e mundshme që lindin. Prandaj, kur të rriturit kontrollojnë dhe drejtojnë mënyrën se si luan fëmija, fëmijët mund të mos jenë në gjendje të përfitojnë nga përfitimet e një loje falas. Për shembull, në një lojë të drejtuar, fëmija nuk ka të njëjtat mundësi për të zhvilluar kreativitet dhe për të rritur vendimmarrjen autonome.
Sidoqoftë, prindi është organi i parë i socializimit të çdo fëmije dhe për këtë arsye është shumë e rëndësishme përfshirja e tij aktive në zhvillimin e tij shoqëror. Pjesëmarrja e tij në lojën e fëmijës është për të shfaqja më e mirë dhe praktike e dashurisë së tij për të, një fakt që favorizon formimin e një marrëdhënie të shëndetshme dhe të fortë emocionale mes tyre. Nëse fëmija mëson të komunikojë dhe të shprehet lirshëm duke luajtur me prindin, atëherë kjo sjellje përgjithësohet në kontekste ose individë të tjerë dhe si pasojë socializohet pa probleme. Prandaj, konsiderohet e nevojshme që prindi të përfshihet në mënyrë efektive në aktivitete të ndryshme me fëmijën, si dhe për shpërblimin dhe pranimin e tij / saj të vazhdueshëm, në mënyrë që të arrijë gradualisht zhvillimin e tij të shëndetshëm socio-emocional.
Në përgjithësi, loja është një aktivitet kompleks dhe i shumanshëm që kontribuon në mënyrë të konsiderueshme në zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve në një larmi fushash të zhvillimit. Është e rëndësishme të jesh pjesë integrale e jetës së çdo fëmije sepse mbi të gjitha ofron gëzim, një nga karakteristikat më të rëndësishme të fëmijërisë.
