A ju kujtohet se çfarë bëtë të hënën e kaluar, sepse ishte dita kur zotëria iu përgjigj në mënyrë të vrazhdë në metro. Të shtunën po vishnit fustanin tuaj të preferuar, e veshët sepse e dinit që më vonë do të shihnit Paolon për të darkuar së bashku. Ishte e mërkurë kur shfrytëzuat diellin për të ecur: është dita kur shkoni në palestër, nuk mund të gaboni. Po sikur t’i hiqni të gjitha këto? Zhvishe jetën nga hapësirat e jashtme, ndryshimet e rrobave, ngjarjet dhe aktorët e saj. Pandemia e ka bërë atë që: shpesh na ka mbyllur në shtëpi, ku mbetemi vetëm me pizhame dhe të qajmë për shoqërinë tonë të humbur. Në hapësira që janë gjithmonë të njëjtat, bëjmë të njëjtat gjëra, të veshur në të njëjtën mënyrë. Një ditë e përjetshme e marmotës, në të cilën kujtesa nuk ka referenca për të ruajtur, për të dalluar një javë nga tjetra. Mendja është si e turbullt, viktimë e asaj që është përcaktuar si një “mjegull njohëse”.
“Kujtesa e këtij viti e gjysmë do të jetë shumë e njëtrajtshme. Do të ketë blloqe kujtimesh të gjitha njësoj sepse ditët ishin të njëjta, me shumë pak stimuj”, shpjegon Huffpost Dr. Claudio Mencacci, ish-president i Shoqatës Italiane të Psikiatrisë. Një artikull që u shfaq në Guardian flet për Brain Fog, në të cilin psikanalisti Josh Cohen tregon se sa pacientë të tij ankohen për këtë mjegullim, të nxitur nga ditët e kaluara duke parë TV ose duke marrë pjesë në video konferenca. “Kishte një tkurrje të jetës dhe një tkurrje pothuajse paralele të kapacitetit mendor”, thotë Dr. Cohen.
Mjegulla njohëse, shpjegon Mencacci, është një tregues i faktit që kemi qenë në fazën e rraskapitjes për disa kohë tani:
“Me stresin akut që kemi hasur në muajt e fundit, kemi kaluar fazën e rezistencës dhe tani jemi në fazën e lodhjes. Në fazën e parë kishte ankth, zemërim, frikë: e gjithë pjesa më reaguese e emocioneve. Tani në shumë lëndë ka një humbje progresive të shpresës, duke u shurdhuar. Ndiheni të turbullt. Është e vështirë për t’i parë gjërat qartë. Kjo situatë shurdhuese është sikur të ishim të detyruar të jetonim në një të tashme shtypëse”.
Vështirësia në ruajtjen e vëmendjes, humbja e vizionit për të ardhmen. Ju hyni në një dhomë dhe harroni pse e bëtë. “Nuk ka asgjë të keqe me ne. Është një reagim krejtësisht normal ndaj kësaj përvoje mjaft traumatike që kemi pasur së bashku në 12 muajt e fundit apo më shumë”, siguron në faqet e Guardian Catherine Loveday, profesoreshë e neuroshkencës kognitive në Universitetin e Ëestminster, e cila identifikon” mjegullën njohëse ” si “njohje e funksionit të dobët”. Mjegulla ndikon në funksione të ndryshme: që nga kujtesa, në hapësirën e vëmendjes, nga aftësia për të zgjidhur problemet në atë të të qenit krijues. Me pak fjalë, përpiqemi me vështirësi të mendojmë.
Ditët mbivendoseshin, pa ndryshime të skenës dhe kastit dhe kjo kishte pasoja në aftësinë e trurit për të përpunuar kujtimet, shpjegon Jon Simons, profesor i Neuroshkencës Kognitive në Universitetin e Kembrixhit. Përvojat nuk kanë një karakter dallues që na lejon t’i shquajmë nga të tjerat, në mënyrë që ato të mund të merren me efikasitet nga sirtari i kujtesës sonë. Kështu që ju harroni nëse ajo datë ka ndodhur javën e kaluar ose një muaj më parë: “Kujtimet tona do të jenë të vështira për t’u dalluar. Është shumë e mundshme që në një ose dy vjet, të mendojmë për ndonjë ngjarje të veçantë të këtij viti të fundit dhe të pyesim veten: kur dreqin ndodhi kjo?”
“Një nga rregullatorët më të përparuar të specieve tona është shoqëria” shpjegon Mencacci. “Izolimi dhe distancimi relacional peshojnë shumë. Truri ynë, që ushqehet me marrëdhënie shoqërore, është varfëruar. Lidhjet janë zvogëluar, stimujt janë zvogëluar”. Mungesa e marrëdhënieve ballë për ballë me kolegët, takimet e të gjitha llojeve me miq ose të huaj peshon shumë. Me ngushtimin e mundësive për t’u takuar, kemi humbur pasurimin që ka jo vetëm takimi, por edhe përballja. Dhe u mësuam të jetonim pa të papritura: “Në kohë pasigurie të madhe, kishte një përpjekje fiziologjike për të zvogëluar surprizat. Përballë me dyshim, truri ka dy mundësi: ose të rrisë nivelin e të mësuarit në maksimum, por nuk mund ta bëjë atë përgjithmonë, ose të minimizojë vëllimin e dorëzimit, pra të shuhet nga pak”.
Të shuar, gri, si mjegulla që na rrethon. E paprekshme, por e rëndë për shpatullat tona, shtypëse në trurin tonë. Por kjo nuk duhet të na shqetësojë, nuk do të zgjasë përgjithmonë: “Pandemia do të marrë fund dhe kur të heqim dorë nga frika që kemi humbur, do të kthehemi në qetësi. Rruga do të jetë e ngadaltë. Kthimi në normalitet sjell me vete pasiguri. Duhet të përpiqemi ta përballojmë të ardhmen me një ripërtëritje të qëndrueshmërisë, duke kuptuar se mjedisi na ka kërkuar që të jemi shumë fleksibël dhe të përshtatshëm. Duhet t’i jepni vetes kohë për të reflektuar. Zgjidhjet e lehta duhen shmangur”.
