Vetëvlerësimi nuk është një dimension i qëndrueshëm. Ndonjëherë pas një marrëdhënieje të keqe, mund të keni vetëbesim të ulët, të mos keni më dashuri për veten ose të ndiheni plotësisht të pasigurt. Çfarë mund të bëjmë në këto situata?
Pasiguria dhe vetëvlerësimi i ulët lidhen drejtpërdrejt me njëri-tjetrin. Ka shumë njerëz që jetojnë në ekuilibrin midis këtyre dy dimensioneve; ndjehet si të ecësh në një litar të ngushtë me frikën e rënies në gabimin më të vogël. Humbni durimin, ndiheni të gabueshëm dhe të paaftë për të arritur gjë, dhe mbi të gjitha humbni dashurinë për veten.
Nathaniel Branden, psikoterapist kanadez dhe autor i librit “Gjashtë shtyllat e vetëvlerësimit”, ka deklaruar në më shumë se një rast se pa siguri të brendshme, e cila jep besim dhe dashuri të vërtetë për veten, është e pamundur të përballosh edhe sfidat më të thjeshta: shoqërore, marrëdhëniet, punën, aftësinë për të përmbushur dhe madje edhe dashuri.
Të gjitha këto aspekte lëkunden edhe për njerëzit që janë të pasigurt dhe me vetëbesim të ulët. Nga ana tjetër, ekziston një e vërtetë e pamohueshme: bota nuk është një vend i mirë për ata që ndihen më pak të aftë.
Për shembull, fëmija i pasigurt shpesh ngacmohet dhe trajtohet keq në shkollë dhe i rrituri që nuk mund të mbrojë të drejtat e veta, rrezikon të krijojë marrëdhënie varësie që ndikojnë më tej në vetëvlerësimin e tyre. Çfarë mund të bëhet në këto raste?
Me kosto
Vetëvlerësimi i ulët vjen gjithmonë me kosto. Ekuilibri ynë emocional, në fakt, varet nga ajo mbështetje, nga ai muskul psikologjik që vepron si variabli më i rëndësishëm për mirëqenien tonë. Psikiatri Luis Rojas-Marcos, në librin e tij “Por kush mendoj se jam. Vetëvlerësim. Forca jonë e fshehtë”, na tregon se mënyra se si njerëzit flasin me njëri-tjetrin është një element shpjegues në këtë kuptim.
Ndër faktorët e shumtë që qëndrojnë në lidhjen midis pasigurisë dhe vetëvlerësimit të ulët, ne shpesh anashkalojmë rëndësinë e madhe të dialogut të brendshëm. Komunikimi me veten duhet të jetë gjithmonë i sjellshëm, i dashur dhe i fokusuar në virtytet tona. Përndryshe, ne do të ushqejmë një konsumim që gradualisht do të përfundojë duke ndikuar në shëndetin tonë mendor.
Në fund të fundit, vetëvlerësimi i ulët është dimensioni që orbiton shumicën e çrregullimeve psikologjike, si ankthi dhe depresioni. Le ta shohim më në detaje.
Çfarë fshihet pas pasigurisë dhe vetëvlerësimit të ulët?
Ajo që i themi vetes ndikon në vetëvlerësimin tonë. Pra, pse të thuash fjalë negative? Pse bëhemi armiqtë më të këqij të vetes dhe aftësive tona? Para së gjithash, është e rëndësishme të mbani mend se vetëvlerësimi nuk është një dimension i qëndrueshëm, ai mund të luhatet dhe të ndikohet nga përvojat tona.
Në shumë raste origjina e vetëvlerësimit tonë të ulët gjendet në fëmijëri dhe në arsimin e marrë. Mangësitë emocionale, izolimi, keqtrajtimi, apo edhe kërkimi i tepërt shkaktojnë pasiguri dhe mungesë të vetëvlerësimit.
Eshtë gjithashtu e rëndësishme të merren parasysh ngjarjet traumatike: vdekjet e anëtarëve të familjes, aksidentet, ngacmimet mund të rrisin pasigurinë dhe vetëbesimin e ulët.
Në mënyrë të ngjashme, ne nuk mund të harrojmë ndikimin që mund të kenë mbi ne marrëdhëniet toksike. Kostoja e një lidhjeje të bazuar në kritikë, poshtërim, shantazh emocional dhe xhelozi mund të dëmtojë plotësisht vetëvlerësimin dhe sigurinë tonë.
Si janë njerëzit me vetëbesim të ulët dhe të pasigurt?
Ne të gjithë mendojmë se pasiguria dhe vetëvlerësimi i ulët janë tipike për njerëzit e turpshëm, të pakapshëm dhe jo shumë të vendosur. Ne harrojmë, megjithatë, se këto karakteristika mund të jenë në themel të personaliteteve agresive dhe madje narciste. Kur dikush percepton të metat dhe dobësitë e veta, ai/ajo mund të zhvillojë mekanizma mbrojtëse për të mbrojtur veten dhe të përpiqet të plotësojë ato boshllëqe.
Ata që nuk e duan veten përjetojnë zhgënjim, ankth. E gjithë kjo (nganjëherë) mund të përkthehet në agresion.
Në raste të tjera mund të ndodhë e kundërta: në vend që të tregojë sjellje agresive, personi viktimë e manipulimit, duke mos ditur se si të mbrohet, nuk pretendon të drejtat e veta.
Vetëvlerësimi i ulët ndikon në potencialin tonë dhe zvogëlon shanset tona. Mungesa e vetëbesimit na vendos në atë zonë rehatie ku asgjë nuk ndodh.
E fundit por jo më pak e rëndësishme, pasiguria dhe vetëvlerësimi i ulët shoqërohen me probleme të ndryshme të shëndetit mendor dhe fizik.
Marrëdhënia e ngushtë midis pasigurisë dhe disa çrregullimeve të të ngrënit është demonstruar gjithashtu. Për shembull, një studim interesant i kryer në Spitalin Universitar Infanta Leonor, Madrid, ka treguar se vetëvlerësimi i ulët është një faktor rreziku për zhvillimin e sëmundjeve serioze të lidhura me ushqimin.
Pasiguria dhe vetëvlerësimi i ulët: si mund të ndaloj së qeni armiku im dhe të rris vetëbesimin?
Vetëvlerësimi nuk e merr veten brenda natës. Sidomos nëse kemi mbi supe peshën e një edukimi traumatik, nëse kemi qenë viktima të ngacmimit për shumë vite ose nëse kemi jetuar një marrëdhënie të varësisë emocionale ndaj partnerit tonë. Çfarë mund të bëjmë në këto situata?
Terapia psikologjike është burimi më i mirë për të punuar në shkaqet e pasigurive tona.
Trajtimi i shkaktarëve dhe zotërimi i aftësive dhe mjeteve për të përmirësuar dialogun e brendshëm është padyshim strategjia më e mirë.
Po kështu, është e dobishme të mbani një ditar për të identifikuar mendimet negative.
Identifikimi i negativiteteve, mendimeve joracionale dhe atij zëri kritik që nuk na lejon të shprehim potencialin tonë, është një hap thelbësor për të kapërcyer problemet.
Eshtë e rëndësishme të vendosni qëllime të thjeshta që mund të arrihen çdo ditë.
Përparimi i vogël ditor forcon vetëvlerësimin tonë.
Rekomandohet gjithashtu të filloni projekte të reja. Ndonjëherë ndryshimet hapin dyert për skenarë të rinj që lejojnë shfaqjen e një egoje të re. Ky un i ri ndoshta do të jetë entuziast për jetën dhe, mbi të gjitha, për veten. Ky është sekreti.
