Shkencëtarët kanë zbuluar kafkën e fosilizuar të një delfini gjigant lumi, nga një specie që mendohet se ka ikur nga oqeani dhe ka kërkuar strehim në lumin Amazona të Perusë 16 milionë vjet më parë. Lloji i zhdukur do të ishte i gjatë deri në 3.5 metra, duke e bërë atë delfinin më të madh të lumit të gjetur ndonjëherë.
Zbulimi i kësaj specie të re, Pebanista yacuruna, nxjerr në pah rreziqet e mundshme për delfinët e lumenjve të mbetur në botë, të cilët të gjithë përballen me kërcënime të ngjashme zhdukjeje në 20 deri në 40 vitet e ardhshme, sipas autorit kryesor të hulumtimit të ri të botuar në “Science Advances”. Aldo Benites-Palomino tha se i përkiste familjes së delfinëve Platanistoidea që zakonisht gjenden në oqeane midis 24 dhe 16 milion vjet më parë.
Delfinët e lumenjve që mbijetuan ishin "mbetjet e atyre që dikur ishin grupe delfinësh detarë shumë të ndryshëm", tha ai, të cilët mendohej se ishin larguar nga oqeanet për të gjetur burime të reja ushqimore në lumenjtë e ujërave të ëmbla.
“Lumenjtë janë valvula e shpëtimit … për fosilin e lashtë që gjetëm dhe është e njëjta gjë për të gjithë delfinët e lumenjve që jetojnë sot.”
Benites-Palomino zbuloi fosilin në Peru në vitin 2018 kur ishte ende një universitar. Ai tani po punon për një doktoratë në Departamentin e Paleontologjisë të Universitetit të Cyrihut dhe thotë se dokumenti kërkimor u vonua për shkak të pandemisë COVID-19.
Ai së pari vuri re një pjesë të fosilit, një fragment nofulle, ndërsa ecte me një koleg. “Sapo e njoha, pashë bazat e dhëmbëve. Unë bërtita, "ky është një delfin." Nuk mund ta besonim. Më pas kuptuam se nuk kishte lidhje me delfinin rozë të lumit Amazonë. Ne kishim gjetur një kafshë, një gjigant, i afërmi më i afërt i të cilit është 10 mijë kilometra larg Azisë Juglindore,” tha ai.
Marcelo Sanchez-Villagra, drejtor i Departamentit të Paleontologjisë në Universitetin e Cyrihut, tha se zbulimi ishte intrigues. “Pas dy dekadash pune në Amerikën e Jugut, ne kishim gjetur disa forma gjigante nga rajoni, por ky është delfini i parë i këtij lloji,” tha ai.
Fosili, tha Benites-Palomino, ishte i jashtëzakonshëm si për madhësinë e tij, ashtu edhe për shkak se nuk kishte lidhje me delfinët e lumenjve që tani notojnë në ujërat që dikur banonte.
Një problem i përbashkët me të cilin përballen delfinët e lumenjve – duke përfshirë të afërmit më të afërt të gjallë të fosilit, të cilët notojnë në lumenjtë Ganges dhe Ind – është rreziku i afërt i zhdukjes. Zhvillimi urban, ndotja dhe minierat ishin shkaqet kryesore, tha ai, dhe tashmë e kishin çuar delfinin e lumit Yangtze drejt zhdukjes.
