​I jepet lamtumira e fundit Papa Françeskut

Papa i ndjerë kërkoi ta afronte Kishën Katolike më pranë njerëzve dhe të shkëputej nga tradita përmes gjesteve simbolike dhe qëndrimeve të guximshme ndaj çështjeve të debatueshme.

I njohur si “Papa i Popullit”, Papa Françesku fitoi popullaritet përtej komunitetit të gjerë katolik që udhëhoqi, duke mbrojtur të varfrit dhe të përjashtuarit gjatë papatit 12-vjeçar.

Papa i ndjerë ishte i njohur për avokimin në mbështetje të më të pambrojturve të shoqërisë dhe për qëndrimet e tij të guximshme ndaj çështjeve si ndryshimet klimatike, etja e korporatave për fitim dhe lufta midis Izraelit dhe Hamasit.

Mbretërimi i tij si kreu i Kishës Katolike u përcaktua nga dëshira për ta afruar kishën me njerëzit, për të theksuar rolin e priftërinjve si shërbëtorë dhe për të ndërtuar “një kishë të varfër për të varfrit”.

Ky ishte një mision që ai e përshkroi vetëm pak ditë pas zgjedhjes në vitin 2013 dhe që u përpoq ta përfshinte gjatë gjithë mandatit, madje edhe në funeralin e tij, duke thjeshtuar dhe shkurtuar ritet dhe ritualet tradicionale të Vatikanit.

Euronews ju sjell disa nga momentet simbolike të papatit që pasqyrojnë përulësinë, thjeshtësinë dhe misionin për të reformuar papatin.

1.Shkaktoi polemika duke larë këmbët e grave të dënuara

Në vitin 2013, Papa Françesku e shkeli traditën duke larë këmbët e 12 të burgosurve në qendrën e paraburgimit për të rinjtë “Casal del Marmo” në periferi të Romës.

Riti tradicional përfaqëson aktin e fundit të përulësisë së Jezu Krishtit ndaj dishepujve të tij.

Por, ishte vendimi i Papës për të përfshirë dy gra të reja, si dhe myslimanë, në këtë ritual që shkaktoi zemërimin e tradicionalistëve në Kishën Katolike Romake.

Në atë kohë, zëdhënësi i Vatikanit, Federico Lombardi, tha se ky vendim u mor në një situatë “ku përjashtimi i vajzave do të kishte qenë i papërshtatshëm, duke pasur parasysh qëllimin e thjeshtë të dërgimit të një mesazhi dashurie për të gjithë”.

2. Puthi këmbët e liderëve të Sudanit të Jugut

Në vitin 2019, Papa Françesku puthi këmbët e liderëve të Sudanit të Jugut gjatë një ‘takimi shpirtëror’ historik në Vatikan – një gjest të paprecedentë me qëllimin për t’i inkurajuar liderët të mbështesin paqen në mes të luftës civile të përshkallëzuar në vend.

“Po dridheshim gati, sepse kjo gjë nuk ka ndodhur më parë, përveç në kohën kur Jezusi iu ul këmbëve dishepujve të tij për t’i larë”, tha presidenti i Sudanit të Jugut, Salva Kiir, në një intervistë për CNA pas momentit.

Në një homazh pas vdekjes së Papës, Kiir tha se ai moment ishte një “pikë kthese për ne, partnerët e paqes”.

Papa Françesku vizitoi Sudanin e Jugut në vitin 2023, ku kërkoi zbatimin e marrëveshjes së paqes së vitit 2018 dhe bëri thirrje për dorëzimin e armëve dhe për liderët që të marrin përgjegjësi për korrupsionin.

3. Dhuroi një Lamborghini të punuar me porosi

Në vitin 2017, prodhuesi italian i veturave Lamborghini i dhuroi Papës Françesku automjetin sportiv Huracan RWD, në ngjyrat e bardha dhe ari të flamurit të Vatikanit.

Papa Françesku e bekoi veturën dhe, në vend që ta mbante, e nënshkroi atë dhe kërkoi që të shitej në ankand. Vetura u shit për rreth 809,375 euro.

Paratë u dhuruan për Fondacionin “Ndihmë për Kishën në Nevojë” (Aiuto alla Chiesa che Soffre) për rindërtimin e Rrafshit të Ninives në Irak, Komunitetin Papa Gjon XXIII, dhe “Projekti i Shtëpisë së Papës Françesku” (Progetto Casa Papa Francesco).

Gjatë papatit të tij, 88-vjeçari zgjodhi vetura modeste, shpesh duke shmangur Popemobilin – të cilin e quante “kutia e sardeleve”.

Ai zgjodhi një version të hapur të mjetit, duke thënë famshëm në vitin 2015, “është e vërtetë që mund të ndodhin gjithçka, por le të përballemi me të vërtetën, në moshën time nuk kam shumë për të humbur”.

4. Emëroi gruan e parë për të drejtuar një zyrë të madhe të Vatikanit

Në muajin janar, Papa Françesku njoftoi se Motra Simona Brambilla do të shërbente si prefekte e Dikasterit për Institutat e Jetës së Shenjtë dhe Shoqëritë e Jetës Apostolike, një zyrë e Vatikanit që mbikëqyr urdhra fetarë për burra dhe gra.

Ky hap i paprecedentë pasqyronte qëllimin e Papës për të dhënë më shumë mundësi udhëheqjeje për gratë në Kishën Katolike.

Në vitin 2021, ai gjithashtu lejoi gratë të shërbejnë si lektore dhe ndihmëse, role që deri atëherë ishin ekskluzivisht të rezervuara për burra.

Megjithatë, Papa Françesku nuk shkoi aq larg sa të lejonte që gratë të shuguroheshin si priftëreshë – një temë tepër e debatueshme në Kishë.

5. Solli me aeroplan në Romë, 12 refugjatë nga Greqia

Në një ditë pranverore të vitit 2016, Papa Françesku vizitoi ishullin grek të Lesbos, një nga epiqendrat e krizës së refugjatëve në Evropë.

Papa kaloi rreth pesë orë në ishull dhe, kur po largohej, mori me vete dy familje refugjatësh sirianë nga Damasku dhe Deir ez-Zor.

“Vatikani do të marrë përgjegjësinë për t’i sjellë dhe për t’i mbajtur (ata)”, thuhej në një deklaratë nga zyra e shtypit të Shenjtërisë.

Shpëtimi i 12 refugjatëve nga qendra e ngarkuar e ishullit ishte “një pikë uji në det. Por pas kësaj pike, deti nuk do të jetë më i njëjti”, tha Papa Françesku.

Ky akt simbolik u konsiderua një kritikë ndaj Bashkimit Evropian, i cili kishte zbatuar një politikë për të dërguar migrantët dhe refugjatët mbrapsht në Turqi.

Ky gjest ishte pjesë e përpjekjeve të tij më të gjera gjatë papatit për të theksuar gjendjen e vështirë të refugjatëve dhe kërkuesve të azilit.

Në korrik 2013, udhëtimi i parë papal jashtë Vatikanit ishte në ishullin e largët italian të Lampedusa, pas disa vdekjeve të migrantëve në kalimin fatal mes brigjeve të Afrikës dhe Maltës.

“Ai donte të fillonte një dialog global për t’u bërë të ditur liderëve botërorë se edhe një migrant pa dokumente nuk është diçka për t’u frikësuar”, tha një nga personat që Papa Françesku solli nga Lesbos, Hasan Zaheda, gjatë hospitalizimit të fundit të papës këtë vit..

Me përfundimin e shërbimeve të varrimit të Papa Françeskut, nuk ka një afat kohor konkret për zgjedhjen e një Pape të ri, të njohur si konklavë, dhe shumë mistere rrethojnë që do të shërbejë si pasardhës i Françeskut.

Kjo konklavë do të jetë vendimtare për të vendosur drejtimin e Kishës Katolike Romake dhe fusha e kandidatëve është e hapur falë reformave të Françeskut, të cilat e bënë organin përgjegjës për zgjedhjet më përfaqësuese të kishës mbarëbotërore, shkruan CNN.

Konklava nuk pritet të fillojë më herët se 15 ditë dhe as më vonë se 20 ditë pas vdekjes së Papës, me gjasë duke e vendosur atë diku në fillim të majit.

Procesi është një kombinim i traditës së lashtë, ritualit fetar dhe politikës. Votimi zhvillohet me dyer të mbyllura dhe vetëm kardinalët nën moshën 80 vjeç – pak më shumë se gjysma e numrit të përgjithshëm – kanë një vendim në vendim.

Pasi 135 anëtarët e Kolegjit të Kardinalëve mblidhen në Romë, ata takohen në Kapelën Sistine për të filluar procesin e vendimmarrjes.

Konklavat vazhdojnë për aq kohë sa duhet që një prej kardinalëve të marrë dy të tretat e votave. Gjatë shekujve, u deshën orë, ditë, javë dhe madje vite që të zgjidhej një Papë i ri.

Disa persona që morën pjesë sot në varrimin e Papa Françeskut i thanë CNN-it se udhëtuan gjatë gjithë natës për të qenë aty.

"Jemi mirënjohëse për jetën e Papa Françeskut," tha një grua nga Franca, e cila e kishte parë papën e ndjerë dy herë gjatë jetës së saj, gjatë Ditëve Botërore të Rinisë Katolike.

Ajo shtoi se ishte krenare për angazhimet e tij ndaj mjedisit dhe ndaj të varfërve.

Në vendlindjen e Papa Françeskut, në Buenos Aires, mijëra njerëz janë mbledhur për të nderuar atë.

Një meshë e veçantë po mbahet në kryeqytetin argjentinas, ku Françesku — i lindur si Jorge Mario Bergoglio në vitin 1936 — jetoi dhe shërbeu deri kur u bë papa i 266-të në vitin 2013.

Liderë shtetesh, pjesëtarë të familjeve mbretërore dhe qytetarë të thjeshtë i dhanë lamtumirën e fundit Papa Françeskut të shtunën, gjatë një ceremonie solemne ku një kardinal bëri thirrje që të vazhdohet trashëgimia e papës për përkujdesje ndaj imigrantëve, të shtypurve dhe mjedisit.

Papa vdiq më 21 prill – të hënën e Pashkëve – në moshën 88-vjeçare, pas një sulmi në tru.

"I pasur në ngrohtësi njerëzore dhe thellësisht i ndjeshëm ndaj sfidave të sotme, Papa Françesku ndau me të vërtetë ankthin, vuajtjet dhe shpresat e këtij brezi", tha kardinali italian Giovanni Battista Re, i cili drejtoi meshën e varrimit.

Të pranishmit duartrokitën pareshtur kur Re foli për kujdesin e Françeskut ndaj imigrantëve, thirrjet e tij të vazhdueshme për paqe, nevojën për bisedime për t'i dhënë fund luftërave dhe rëndësinë e trajtimit të ndryshimeve klimatike.

Papa Françesku "preku mendjet dhe zemrat" e njerëzve dhe dëshironte të "ndërtonte ura, jo mure", theksoi kardinali Giovanni Battista Re.t

Të paktën 400.000 njerëz u mblodhën në Qytetin e Vatikanit për varrimin e Papa Françeskut dhe mbushën rrugët për të parë arkivolin e tij teksa dërgohej në kishën Santa Maria Maggiore për varrim, sipas ministrit të Brendshëm të Italisë, Matteo Piantedosi.

“Vlerësojmë se nuk ishin më pak se 400.000 njerëz, përfshirë ata që ishin në sheshin e Shën Pjetrit dhe ata përgjatë rrugës”, tha Piantedosi për programin informativ italian, TG5.

Disa nga ata që u radhitën për të parë kufomën e papës kujtuan një njeri të njohur për afërsinë e tij me njerëzit, shakatë dhe mbrojtjen e të pambrojturve.

Pas ceremonisë në sheshin Shën Pjetri në Vatikan, kufoma e Françeskut u dërgua në kishën Santa Maria në Romë, ku u varros në një ceremoni private.

Në mesin e pjesëmarrësve në ceremoninë e mbajtur në sheshin Shën Pjetri ishin edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, si dhe kryeministri në detyrë, Albin Kurti.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump - i cili është përplasur disa herë me Françeskun, veçanërisht për shkak të qëndrimeve të tyre të kundërta mbi imigracionin - mori pjesë gjithashtu.

Po ashtu morën pjesë edhe presidenti i vendit të lindjes së papës, Argjentinës, së bashku me krerët e shteteve të Francës, Gjermanisë, Italisë, Ukrainës, Filipineve, Polonisë, Britanisë dhe Zelandës së Re.

Më shumë se dhjetëra anëtarë të familjeve mbretërore, përfshirë Princin William të Britanisë së Madhe, ishin gjithashtu të pranishëm, së bashku me rreth 224 kardinalë dhe 750 peshkopë dhe priftërinj.

(Nga e majta në të djathtë) Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, presidenti i Finlandës, Alexander Stubb dhe presidenti i SHBA-së, Donald Trump, gjatë ceremonisë mortore të Papa Françeskut të ndjerë, në sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan.

Kina, e cila nuk ka marrëdhënie formale me Vatikanin, nuk dërgoi përfaqësues. Izraeli, i cili u zemërua nga kritikat e papës për sjelljen e tij në Gazë e dërgoi ambasadorin e tij në Vatikan.

Gjatë papatit të tij, Françesku, i cili u zgjodh për ta udhëhequr Kishën Katolike Romake me 1.4 miliardë anëtarë në vitin 2013, u përpoq të krijonte një kishë më mendjehapur.

Ai shpesh advokonte për të varfrit dhe të margjinalizuarit, duke sfiduar vendet e pasura që t’i ndihmonin imigrantët dhe të merrnin masa kundër ndryshimeve klimatike.

"Ai ishte bari i thjeshtë dhe shumë i dashur në kryedioqezën e tij, që udhëtonte kudo, edhe me metro e autobus", thuhet në një dokument njëfaqësh për jetën e tij, i vendosur brenda arkivolit para se të mbyllej.

"Jetoi në një apartament dhe përgatiste darkën vetë, që të ndihej si një njeri i zakonshëm".

Pas periudhës së zisë, kardinalët katolikë nga e gjithë bota do të mblidhen për konklavën që do të zgjedhë papën e ri.

Konklava e fshehtë pritet të mos fillojë para 6 majit, për t'u lënë kohë kardinalëve të zhvillojnë takime të rregullta, ta njohin njëri-tjetrin dhe ta vlerësojnë gjendjen e kishës, përfshirë problemet financiare dhe ndarjet ideologjike./REL

Papa Françesku është varrosur në Bazilikën e Santa Maria Maggiore në Romë, tha Vatikani të shtunën.

"Ritumi i Varrimit të Papës Romak" filloi në orën 13:00 sipas kohës lokale (7:00 ET), në një ceremoni të kryesuar nga Kardinali Kevin Farrell, "camerlengo" i cili ishte ngarkuar me përgatitjet për funeralin e Françeskut dhe i cili së shpejti do të ndihmojë në organizimin e një konklavi për të zgjedhur pasardhësin e Françeskut.

Ceremonia përfundoi në orën 13:30, njoftoi Vatikani, shkruan CNN, përcjell "Bota sot".

Françesku është papa i parë në më shumë se një shekull që varroset jashtë mureve të Vatikanit. Në testamentin e tij, i ndjeri Papë kërkoi që varri i tij të mbishkruhet vetëm me fjalën: "Françesku".

Të paktën 400,000 njerëz u mblodhën në Qytetin e Vatikanit për funeralin e Papa Françeskut dhe mbushën rrugët për të parë arkivolin e tij që po çohej në kishën Santa Maria Maggiore për varrim, sipas ministrit të brendshëm të Italisë, shkruan BBC, transmeton "Bota sot".

"Ne vlerësojmë jo më pak se 400,000 njerëz midis atyre që ishin të pranishëm në Sheshin e Shën Pjetrit dhe atyre përgjatë rrugës", thotë Matteo Piantedosi për programin italian të lajmeve TG5.

Papa Françesku do të përcillet të shtunën për në Banesën e Fundit në orën 10 të mëngjesit. Më shumë se 200 mijë njerëz pritet të jenë këtë fundjavë në Funeralin e Papa Franceskut në Vatikan ky mes tyre më shumë se 170 delegacione ndërkombëtare.

Në mesin e liderëve që do të marrin pjesë në Funeralin e Atit të Shenjtë janë Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bajram Begaj, Presidenti Amerikan Donald Trump, ai francez Emmanuel Macron si dhe dhjetëra liderë të tjerë nga e gjithë bota. E premtja shënoi ditën e fundit kur besimtarët katolikë nga e mbarë bota do të kenë mundësinë ti japin lamtumirën Papa Françeskut. Dyert e Bazilikës së Shën Pjetrit qëndruan të hapura deri në orën 20, ndërsa Vatikani ka raportuar se që prej të mërkurës më shumë se 130 mijë qytetarë i kanë dhënë Lamtumirën e tyre Bergolios. Papa Franceksu ndërroi jetë mëngjesin e të hënës në moshën 88 vjeçare si pasojë e një godtije në tru dhe dështimit të Zemrës. Ati i Shenjtë kishte kaluar 5 javë në spital si pasojë e pneumonisë së rëndë në dy mushkëritë e tij.

Ceremonia do të jetë në latinisht, por shumëgjuhëshe: leximet në anglisht dhe spanjisht, hyrja në lutjen e besimtarëve në italisht, lutjet universale në frëngjisht, arabisht, portugalisht, polonisht, gjermanisht dhe kinezçe.

Në përfundim të funksionit, në orën 11:30, arkivoli do të rikthehet në Bazilikë për t’u vendosur mbi një automjet të posaçëm, që, duke dalë nga porta Perugini, do ta çojë në Santa Maria Maggiore, përmes Corso Vittorio Emanuele, piazza Venezia, Fori Imperiali, via Labicana dhe via Merulana. Kortezhi prej gjashtë kilometrash, në të cilin do të marrin pjesë vetëm disa automjete me familjarë, bashkëpunëtorët më të afërt dhe 15 kardinalë, do të ecë ngadalë dhe do t’i duhet rreth një orë për të mbërritur në Santa Maria Maggiore, ku arkivoli do të vendoset në varr.

Presidentja Vjosa Osmani dhe kryeministri i vendit, Albin Kurti kanë arritur në bazilikën “Shën Pjetri” në Vatikan.

Në një postim në Facebook, Presidenca ka publikuar një video të shkurtër të arritjes së Osmanit dhe Kurtit.

“Presidentja Vjosa Osmani arrin në bazilikën ‘Shën Pjetri’ në Vatikan, kryeson delegacionin e Republikës së Kosovës në varrimin e Papë Fraçeskut”, thuhet në këtë postimin e Presidencës.

Kujtojmë se një numër i madh i njerëzve po marrin pjesë në varrim.

Ka nisur në orën 10:00 ceremonia mortore e Papa Françeskut, i cili do të varroset Baziliken Santa Maria Maggiore. Procesioni i kardinalëve në Bazilikën e Shën Pjetrit shënoi fillimin e ceremonisë mortore.

Arkivoli i kreut të Kishës Katolike u mbajt mbi supe nga sediarët, duke dalë nga Bazilika e Shën Pjetrit. Sheshi shpërtheu në duartrokitje. Mbi arkivolin e Papës Françesku është vendosur Ungjilli i hapur.

10 mbretër dhe mbretëresha, 50 krerë shtetesh, 23 kryeministra, delegacione nga 160 vende, rreth 4000 meshtarë dhe të paktën 120 delegacione me përfaqësues fetarë nga e gjithe bota janë të pranishëm në ceremoni.

Sheshi Shën Pjetër është pothuajse i mbushur me kapacitetin maksimal prej 50 mijë vetash.Vlerësohet se rreth 100 mijë persona të tjerë ndodhen tashmë përgjatë rrugës “Via della Conciliazione” dhe në rrugët hyrëse drejt sheshit.

Më shumë se 50 liderë shtetesh janë mbledhur për varrimin shtetëror të Papa Françeskut në Vatikan të shtunën. Katolikët romakë po ia bëjnë nderimet e fundit një pape që ishte udhëheqës i përulur dhe mbrojtës i të varfërve, imigrantëve dhe njerëzve të tjerë të margjinalizuar.

Liderë nga më shumë se 150 vende të botës do t’u bashkohen turmave të besimtarëve mëngjesin e së shtunës për t’i dhënë lamtumirën e fundit papës në meshën e varrimit, që do të mbahet në sheshin e Shën Pjetrit me fillim në orën 10:00.

Në mesin e pjesëmarrësve janë edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, si dhe kryeministri në detyrë, Albin Kurti.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump - i cili është përplasur disa herë me Françeskun, veçanërisht për shkak të qëndrimeve të tyre të kundërta mbi imigracionin - do të marrë pjesë gjithashtu.

Po ashtu do të marrin pjesë edhe presidenti i vendit të lindjes së papës, Argjentinës, së bashku me krerët e shteteve të Francës, Gjermanisë, Italisë, Ukrainës, Filipineve, Polonisë, Britanisë dhe Zelandës së Re.

Më shumë se dhjetëra anëtarë të familjeve mbretërore, përfshirë Princin William të Britanisë së Madhe, do të jenë gjithashtu të pranishëm, së bashku me rreth 224 kardinalë dhe 750 peshkopë dhe priftërinj.

Kina, e cila nuk ka marrëdhënie formale me Vatikanin, nuk do të dërgojë përfaqësues. Izraeli, i cili u zemërua nga kritikat e papës për sjelljen e tij në Gazë do ta dërgojë ambasadorin e tij në Vatikan.

Papa vdiq më 21 prill – të hënën e Pashkëve – në moshën 88-vjeçare, pas një sulmi në tru.

Vatikani njoftoi se rreth 250.000 njerëz kaluan pranë trupit të tij, i vendosur në një arkivol druri në Bazilikën e Shën Pjetrit gjatë tri ditëve para funeralit.

Disa nga ata që u radhitën për të parë kufomën e papës kujtuan një njeri të njohur për afërsinë e tij me njerëzit, shakatë dhe mbrojtjen e të pambrojturve.

Gjatë papatit të tij, Françesku, i cili u zgjodh për ta udhëhequr Kishën Katolike Romake me 1.4 miliardë anëtarë në vitin 2013, u përpoq të krijonte një kishë më mendjehapur. Ai shpesh advokonte për të varfrit dhe të margjinalizuarit, duke sfiduar vendet e pasura që t’i ndihmonin imigrantët dhe të merrnin masa kundër ndryshimeve klimatike.

"Ai ishte bari i thjeshtë dhe shumë i dashur në kryedioqezën e tij, që udhëtonte kudo, edhe me metro e autobus", thuhet në një dokument njëfaqësh për jetën e tij, i vendosur brenda arkivolit para se të mbyllej.

"Jetoi në një apartament dhe përgatiste darkën vetë, që të ndihej si një njeri i zakonshëm".

Italia i ka angazhuar më shumë se 2.500 policë dhe 1.500 ushtarë për funeralin, i cili pritet t’i mbledhë rreth 200.000 njerëz në Sheshin e Shën Pjetrit dhe deri në 300.000 përgjatë rrugës 4-kilometërshe nga Vatikani deri në Bazilikën e Shën Marisë së Madhe, ku Papa do të varroset.

Vatikani tha se një grup të varfërish dhe njerëzish në nevojë do të presin arkivolin e papës për t’i bërë nderimet sapo ai të arrijë në bazilikë për varrosje, e cila do të zhvillohet në mënyrë private.

Pas periudhës së zisë, kardinalët katolikë nga e gjithë bota do të mblidhen për konklavën që do të zgjedhë papën e ri.

Konklava e fshehtë pritet të mos fillojë para 6 majit, për t'u lënë kohë kardinalëve të zhvillojnë takime të rregullta, ta njohin njëri-tjetrin dhe ta vlerësojnë gjendjen e kishës, përfshirë problemet financiare dhe ndarjet ideologjike./REL