“Befason” analisti serb: Serbia e ka njohur Kosovën, kjo është arsyeja pse Vuçiq nuk nënshkroi në Ohër

Intervista

“Befason” analisti serb: Serbia e ka njohur Kosovën, kjo është arsyeja pse Vuçiq nuk nënshkroi në Ohër

Naile Ejupi Nga Naile Ejupi Më 21 mars 2023 Në ora: 18:13
Takimi mes Kosovës dhe Serbisë, në Ohër

Analisti serb në Kosovë, Ognjen Gogic në një intervistë për gazetën “Bota sot”, ka thënë se me marrëveshjen e pranuar në Ohër, presidenti serb, Aleksandër Vuçiq, e ka njohur Kosovën de fackto, por sipas tij, këso njohje ka pasur edhe në vitin 2013, 2020 dhe 2022 dhe e nuk është aq e rëndësishme kjo njohje, sepse nuk ka implikime të mëdha në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Duke folur rreth vetëmenaxhimit të komunave me shumicë serbe, analisti serb thotë se nuk do të krijohet asnjë shoqatë apo vetëqeverisje, sipas tij, do të filtet shumë për këtë, por nuk do të ketë hapa konkretë dhe nuk ka rrezik për shkëputje të disa komunave.

Analisti serb, Gogic, në intervistë ka treguar pse nuk ka nënshkruar Vuçiqi dhe për kompromisin e Kurtit në marrëveshje.

Ai ka folur edhe rreth çështjes së të zhdukurve gjatë luftës në Kosovë, duke thënë se nuk punohet sa duhet për shkak se si në Serbi, ashtu edhe në Kosovë ka struktura që mbrojnë kriminelët e luftës.

Gogic ka folur edhe rreth një asociacioni të shqiptarëve në Serbi, luftës në Ukrainë dhe qëndrimin e Serbisë ndaj saj, por edhe për një marrëveshje gjithëpërfshirëse Kosovë- Serbi me qendër njohjen reciproke.

Intervista e plotë:

Image
Ognjen Gogic

“Bota sot”: Të shtunën, më 18 mars, në Ohër, në Maqedoninë e Veriut, kryeministri i Kosovës, Aljbin Kurti dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ranë dakord me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian për planin e zbatimit të e ashtuquajtura Marrëveshje. drejt normalizimit të marrëdhënieve mes tyre. Cili është komenti juaj për këtë marrëveshje?

Ognjen Gogic: Kjo marrëveshje është e ndryshme nga të gjitha marrëveshjet e tjera të arritura deri më tani gjatë dialogut të sponsorizuar nga BE. Ndërmjetësuesit evropianë Lajçak dhe Borelj ishin të dëshpëruar për të arritur ndonjë marrëveshje dhe për këtë arsye ishin të gatshëm të bënin kompromise në lidhje me përmbajtjen dhe formën e saj. Vetë Borelli tha se propozimi evropian ishte shumë më ambicioz, por se ai dhe Lajçak duhej të ishin "kreativë" për të arritur një kompromis në fund. Kjo do të thotë se nga marrëveshja fillestare ka mbetur vetëm minimumi që ishte i pranueshëm për Vuçiqin dhe Kurtin.

Rezultati është se kemi marrë një marrëveshje që e ka humbur qëllimin e saj. Kjo marrëveshje nuk zgjidh asgjë. Marrëveshja është e çuditshme edhe për nga forma e saj ligjore. Në fakt, kjo nuk është një marrëveshje e drejtpërdrejtë ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, por Serbia dhe Kosova ndaras kanë arritur një marrëveshje me BE-në.

“Bota sot”: Kujt i përshtatet më shumë kjo marrëveshje?

Ognjen Gogic: Kjo marrëveshje është më e përshtatshme për BE-në. Lajçak dhe Borelli do t'i raportojnë Këshillit Evropian përpara samitit të tij të ardhshëm pas disa ditësh. Qëllimi kryesor i kësaj marrëveshjeje ishte t'u mundësonte të dyve që të dorëzonin një raport pozitiv për punën e tyre në Këshillin Evropian. BE-ja donte që kjo marrëveshje të tregonte se ajo kontrollon situatën në mjedisin e saj të afërt në Ballkan në një kohë kur lufta në Ukrainë po vazhdon. Kjo marrëveshje në radhë të parë i shërben interesave gjeopolitike të Bashkimit Evropian.

“Bota sot”: A do të shënojë kjo marrëveshje një fazë të re në marrëdhëniet mes dy vendeve?

Ognjen Gogic: Marrëveshja do të kërkojë që Serbia dhe Kosova të punojnë për të zbatuar detyrimet që kanë marrë. Përpara nesh është një periudhë bashkëpunimi dhe marrëveshjeje. Ky është një ndryshim i madh në krahasim me krizat që patëm vitin e kaluar. Megjithatë, nuk duhet pritur që marrëveshja do të zgjidhë marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës në afat të gjatë. Marrëveshja do të sjellë një periudhë jetëshkurtër stabiliteti ndërkohë që BE dhe SHBA do të monitorojnë zbatimin e saj. Pas kësaj, gjërat do të kthehen si kanë qenë.

“Bota sot”: Kryeministri i Kosovës Albin Kurti e konfirmoi marrëveshjen, kurse presidenti serb Aleksandar Vuçiq thotë se nuk po bën marrëveshje ligjore me Kosovën, se nuk e njeh ligjërisht, a do të thotë kjo se me këtë marrëveshje Vuçiq e ka njohur Kosovën. por i mungon vetëm një nënshkrim?

Ognjen Gogic: Kjo marrëveshje mund të interpretohet si një njohje de facto e Kosovës nga Serbia. Njohja de jure duhet të jetë e qartë dhe e paqartë. Kjo marrëveshje nuk e bëri këtë. Nëse dhe kur Serbia ta njoh Kosovën de jure, kjo do të shpallet në mënyrë eksplicite dhe askush nuk do të jetë në dilemë. Kjo marrëveshje mund të thuhet se përfaqëson një njohje de facto. Megjithatë, ka ndodhur më parë. Mund të thuhet se Serbia de facto e ka njohur Kosovën edhe përmes Marrëveshjes së Brukselit të vitit 2013 dhe Marrëveshjes së Uashingtonit të vitit 2020 si dhe përmes marrëveshjeve shumëpalëshe që u pranuan si pjesë e Marrëveshjes së Berlinit në 2022. Njohja de facto nuk është aq e rëndësishme sepse nuk ka implikime të mëdha në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Nënshkrimi i marrëveshjes nuk ishte i nevojshëm sepse pranimi gojor krijon edhe detyrime ndërkombëtare. Presidenti Vuçiq nuk ka dashur ta nënshkruajë marrëveshjen kryesisht për arsye të brendshme. Vuçiq kishte frikë se si do të reagonin votuesit e tij nëse do të shihnin se ai po nënshkruante një marrëveshje me Kurtin, kundër të cilit prej vitesh po zhvillohet një fushatë negative në mediat serbe. Për të shmangur këtë, Vuçiq ka kërkuar që marrëveshja të bëhet pjesë e marrëdhënieve kontraktuale ndërmjet Serbisë dhe BE-së. Në fund, Vuçiq ka arritur marrëveshje me BE-në për Kosovën.

“Bota sot”: Nuk ka pasur nënshkrim, por palët janë pajtuar për një nga pikat më të rëndësishme, që është inicimi i menjëhershëm i krijimit të një mekanizmi vetëqeverisës për komunitetin serb në Kosovë, si mund të jetë dhe është ky vetëqeverisje Serbia e kërkon atë?

Ognjen Gogic: Çështja e vetëqeverisjes është një kompromis që duhej bërë që Kurti ta pranonte marrëveshjen. Kurti nuk ka dashur që në marrëveshje të përmendet Bashkimi i Komunave Serbe. Pasi që Kurti dhe BE-ja e pranuan kërkesën e Vuçiqit për të mos nënshkruar marrëveshjen, atëherë Vuçiq dhe BE-ja është dashur të pranojnë kërkesën e Kurtit që Komuniteti të mos përmendet në marrëveshje.

Marrëveshja për vetëqeverisje për komunitetin serb nuk do të thotë asgjë në praktikë. E vetmja gjë që do të rezultojë nga kjo janë negociatat në Kosovë se si mund të duket ai mekanizëm. Serbia dhe Kosova do ta interpretojnë atë në mënyra të ndryshme. Serbia do të pretendojë se kjo do të thotë se Kosova duhet të formojë një Bashkim. Kosova, në anën tjetër, do të pretendojë se Bashkimi nuk është i nevojshëm. Në vend të kësaj, Kurti ndoshta do të propozojë disa institucione të tjera si këshilli kombëtar i komunitetit serb, si këshillat nacionalë që ekzistojnë në Serbi për pakicat kombëtare. Rezultati do të jetë që nuk do të formohet asnjë organ, por gjithçka do të ndalet në polemika dhe akuza të ndërsjella.

“Bota sot”: Në Kosovë thuhet se ky vendim e lidhi Kosovën me Serbinë dhe nuk e ndau nga tjetra, sepse kjo vetëqeverisje apo shoqatë i jep një rol më të madh Serbisë dhe se në të ardhmen ato komuna mund t'i bashkohen një shteti tjetër. cili eshte komenti juaj per kete?

Ognjen Gogic: Mendoj se nuk do të krijohet asnjë shoqatë apo vetëqeverisje. Do të flitet shumë për këtë, por nuk do të ketë hapa konkretë. Mendoj se ky është kompromisi që është bërë në Ohër. Në këtë kuptim, mendoj se nuk ka rrezik për shkëputje të disa komunave. Në anën tjetër, kjo marrëveshje e ngrin çështjen e statusit të Kosovës dhe njohjen reciproke dhe e shtyn zgjidhjen e këtyre çështjeve për disa vite. Mirëpo, kjo nuk ka të bëjë me këto dispozita të marrëveshjes për vetëqeverisje, por me pjesë të tjera të marrëveshjes.

“Bota sot”: Shqiptarët në Serbi po kërkojnë atje vetëqeverisje apo shoqatë të tillë, a është e mundur një gjë e tillë?

Ognjen Gogic: Është legjitime që shqiptarët në Serbi, si çdo pakicë tjetër etnike në rajon, të kërkojnë formimin e institucioneve që do të mbrojnë të drejtat e tyre. Deri më tani, bashkësia ndërkombëtare nuk ka dashur të lidh çështjet e shqiptarëve në Serbi dhe serbëve në Kosovë, kështu që një kërkesë e tillë ndoshta nuk do të kishte përkrahje të mjaftueshme. Megjithatë, shqiptarët në Serbi kanë të drejtë ta përdorin këtë situatë për të tërhequr vëmendjen për nevojat e tyre dhe për të avokuar për përmirësimin e pozitës së tyre.

“Bota sot”: Që nga fillimi i dialogut, Kosova dhe Serbia kanë nënshkruar shumë marrëveshje, por nuk janë zbatuar (kryesisht nga Serbia), dhe tani për këtë marrëveshje të fundit, BE-ja ka thënë se do të vendoset një mekanizëm që detyron vendet për zbatimin e marrëveshjeve, si do të ndikojë ky mekanizëm, si e shihni rrjedhën pas tij?

Ognjen Gogic: Nuk pres shumë nga ai mekanizëm. Nuk mendoj se BE-ja do të jetë e interesuar të monitorojë gjatë zbatimit të kësaj marrëveshjeje. Për BE-në ishte më e rëndësishmja pranimi i marrëveshjes. Ata janë më pak të interesuar se si do të zbatohet.

Vjeshtën e kaluar u pranua marrëveshja e tretë për energjinë. Ai parashikoi afate specifike për zbatimin. Megjithatë, marrëveshja ende nuk është zbatuar. Kjo tregon se në Kosovë nuk ka kapacitet për të zbatuar shpejt marrëveshjet. Kështu do të jetë edhe me këtë marrëveshje nga Ohri.

Mandati i Lajçakut do të zgjasë edhe disa muaj. Pas kësaj, BE-ja fillon përgatitjet për zgjedhjet. Nuk do të jetë prioritet për askënd në BE që të ndjekë këtë marrëveshje.

“Bota sot”: Çështja e të pagjeturve nga lufta është një çështje e ndjeshme për familjet dhe për vetë Kosovën, Serbinë, e cila synon një të ardhme evropiane, pse nuk bashkëpunon për gjetjen e trupave apo eshtrave të mbi 1600 personave të zhdukur?

Ognjen Gogic: Çështja e të pagjeturve nga lufta lidhet me çështjen e përgjegjësisë penale për zhdukjen e tyre. Ata janë viktima të krimeve të luftës. Nëse gjenden trupat e të zhdukurve, atëherë duhet të bëhet një hetim dhe të ngrihet akuza. Kjo është arsyeja pse nuk po punohet. Si në Serbi ashtu edhe në Kosovë ka struktura që mbrojnë kriminelët e luftës. Ato struktura nuk duan të lejojnë që të zhvillohen gjykime të reja për krime lufte. Për këtë arsye nuk po punohet për gjetjen e të zhdukurve.

“Bota sot”: Lufta ruse në Ukrainë ka më shumë se një vit, a është distancuar Serbia nga veprimet e Putinit dhe pse nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë?

Ognjen Gogic: Serbia nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë, por kjo nuk do të thotë se ajo mbështet politikën e Putinit ndaj Ukrainës. Në Kombet e Bashkuara, Serbia votoi për rezoluta që dënojnë agresionin rus kundër Ukrainës. Megjithatë, Serbia nuk e harmonizoi politikën e saj të jashtme me BE-në dhe nuk vendosi sanksione kundër Rusisë. Ka dy arsye për këtë. E para është publiku në Serbi, i cili është në favor të Rusisë. Presidenti Vuçiç ka frikë se do të humbiste votues nëse do të vendoste sanksione ndaj Rusisë. Një arsye tjetër është se Serbia nuk dëshiron të dëmtojë marrëdhëniet me Rusinë, të cilat i duhen për ta mbajtur Kosovën jashtë Kombeve të Bashkuara, si dhe për shkak të varësisë së madhe nga gazi rus.

“Bota sot”: A e shihni një marrëveshje gjithëpërfshirëse ndërmjet Kosovës dhe Serbisë të fokusuar në njohjen reciproke dhe kur mund të arrihet kjo?

Ognjen Gogic: Arritja e kësaj marrëveshje varet nëse BE-ja do të hapet ndaj pranimit të Serbisë dhe Kosovës. Nëse BE-ja do të thoshte se Serbia dhe Kosova mund të pranohen në anëtarësim, një marrëveshje e tillë do të arrihej shpejt. Serbia nuk dëshiron të pranojë një marrëveshje gjithëpërfshirëse me Kosovën pa garanci se do të hyjë më pas në BE. Kur të ketë një perspektivë të caktuar evropiane për Serbinë dhe Kosovën, atëherë mund të presim një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme për normalizimin gjithëpërfshirës.

commentFirst article
Sot mund të lexoni Shfletoni kopertinat