Dezinformimi rus është shumë i përhapur në vendet e Ballkanit Perëndimor, ndërsa Rusia po investon në Serbi dhe në Mal të Zi. Kështu tha në një intervistë për The Geopost drejtori ekzekutiv i CA Why Not, Darko Brkan.
Sipas tij, situata dallon nga vendi në vend. Në Bosnjë dhe Hercegovinë, tha ai, shërbimet publike të paguara me paratë e qytetarëve po promovojnë narrativa pro-ruse.
Ai foli edhe për konferencën Point 13, që u mbajt në Sarajevë, një ngjarje e rëndësishme rajonale me fokus bashkëpunimin më të thellë dhe adresimin e sfidave më të rëndësishme me të cilat përballet shoqëria civile dhe media. Nënvizoi se mbrojtja e demokracisë kërkon një përpjekje të përbashkët nga të gjithë sektorët e shoqërisë civile.
Intervista e plotë:
The Geopost: Cili është vizioni kryesor pas konferencës POINT 13?
Brkan: Konferenca POINT, të cilën e organizojmë prej 13 vitesh, ka qenë gjithmonë një hapësirë ku jemi përpjekur të bashkojmë aktivistë, gazetarë, akademikë nga rajoni për të diskutuar çështjet aktuale dhe për t’u prezantuar njerëzve në rajon dhe më gjerë projektet e tyre, atë që po bëjnë aktualisht, iniciativat në të cilat po punojnë, si dhe për të diskutuar problemet dhe zgjidhjet aktuale në fushat e shoqërisë civile, medias, politikës dhe përdorimit të teknologjisë.
Këtë vit, tema bazë nuk është shumë e ndryshme, por fokusi është ende në situatën aktuale, problemet që po ndodhin dhe disa ndryshime globale në mënyrën se si perceptohen shoqëria civile, media dhe roli i tyre. Dhe pastaj këtë vit duam të punojmë më shumë në seanca ku njerëzit, aktivistët mund të shkëmbejnë informacione me njëri-tjetrin, të hartojnë strategji, dhe më pak në seanca që prezantojnë, projektojnë dhe përfundojnë disa iniciativa, por disi duam të merremi me thelbin e ekzistencës së shoqërisë civile, medias dhe punës së tyre dhe të ardhmes së tyre.
Çfarë lloj ndikimi shpresoni se do të ketë POINT 13, si në nivel lokal ashtu edhe ndërkombëtar në media, shoqëritë civile apo komunitetin politikëbërës?
Brkan: Shpresojmë konkretisht që POINT 13 do të hapë disi, fillimisht një diskutim dhe bisedë mes shoqërisë civile, medias dhe aktorëve pro-demokracisë se çfarë duhet të bëjmë në këto momente dhe si t’i trajtojmë gjërat. Sepse mendoj se kohët e fundit, sidomos muajt e fundit, jemi më shumë të shqetësuar për veten dhe mbijetesën tonë, nuk kemi folur shumë, kemi biseduar, por disi duam të ofrojmë një forum ku shoqëria civile rajonale do të fillojë të flasë për këtë në nivel strategjik. Mendoj se kjo është gjëja më e rëndësishme. Nuk presim tani që nesër të dalim me një zgjidhje magjike që shoqëria civile të mbijetojë dhe të bëhet më e fortë, por të paktën të fillojmë atë bisedë, të vendosim disa udhëzime strategjike dhe në fund të kuptojmë nëse mund të nxjerrim përfitime nga kjo, që duket si një vështirësi për funksionimin e shoqërisë civile, duket si një situatë e vështirë dhe mund ta shohim këtë si një mundësi.
Sa i përhapur është dezinformimi rus në Ballkan dhe cilat vende janë më të prekura?
Brkan: Kur bëhet fjalë për dezinformimin rus në rajon, ekzistojnë dy nivele përgjigjesh për pyetjen. E para është se sa të pranishëm janë akterët që vijnë direkt nga Rusia në rajon dhe merren me dezinformimin, dhe në çfarë mase temat dhe narrativat janë realisht të pranishme në rajon. Përgjigja e pyetjes së parë është se Rusia, si dikush që vepron si një akter i huaj në rajon, ka një prani të kufizuar. Nga ana tjetër, temat dhe narrativat janë shumë të rrënjosura. Sepse kemi shumë akterët vendas të cilët, edhe në rastet kur nuk ka përfitim të drejtpërdrejtë, le të themi, financiar ose menaxhim nga akterët rusë, po punojnë dhe promovojnë të njëjtat narrativa. Pra, do të thoja se kjo është mjaft e përhapur në rajon, por në të njëjtën kohë do të thoja se mund të mos jetë domosdoshmërisht një ndikim i drejtpërdrejtë rus, aq sa janë akter vendas që mbështesin Rusinë, dhe kjo ndryshon nga vendi në vend. Për shembull, investimet ruse në Mal të Zi ose Serbi janë më të mëdha se në Bosnjë dhe Hercegovinë (nuk di për vendet e tjera).
E gjitha varet nga sa nevojë ka, ose në Bosnjë dhe Hercegovinë, për shembull, kemi një situatë ku edhe shërbimet publike të paguara me paratë e qytetarëve po promovojnë narrativa pro-ruse. Epo, nuk duhet një investim i madh financiar për të arritur diçka. Pra, situatat në vende janë të ndryshme, por në secilin vend ka një prani shumë të fortë të dezinformimit rus.
Sa e rëndësishme është lufta kundër dezinformimit veçanërisht në kontekstin e ruajtjes së institucioneve demokratike dhe kohezionit social në Ballkanin Perëndimor?
Brkan: Mendoj se e gjitha kjo është pjesë e një mjedisi më të gjerë ose e një problemi më të gjerë shoqëror ku sektori i informacionit dhe në përgjithësi vendet ku njerëzit marrin informacion janë bërë të rëndësishëm në jetën e tyre, kështu që përhapja e dezinformimit është bërë shumë e rëndësishme. Pra, mendoj se kjo përshtatet me të gjithë strategjinë e ruajtjes së demokracisë, ruajtjes së vlerave, ruajtjes së të drejtave të njeriut dhe gjithçkaje që bën shoqëria civile.
Në fakt, mesazhi i POINT është se vetëm së bashku me organizatat që merren me dezinformimin, organizatat që merren me të drejtat e njeriut, organizatat që merren me demokracinë, organizatat që merren me zgjedhjet, organizatat që merren me sundimin e ligjit, vetëm së bashku mund të arrijmë rezultate.
Duhet t’ia bëjmë të ditur njëri-tjetrit se secili prej këtyre segmenteve është shumë i rëndësishëm dhe se kjo është e vetmja mënyrë për të pasur sukses.
