Sistemet evropiane të pensioneve janë në një pikë kthese dhe një sfidë e dyfishtë - si të ruhet qëndrueshmëria financiare dhe të sigurohet të ardhura të përshtatshme për pensionistët në Evropë, të cilët jetojnë më gjatë, me më pak të sapolindur dhe një fuqi punëtore në tkurrje.
Përqindja e popullsisë më të vjetër, ekonomikisht joaktive ndaj njerëzve të rinj dhe punëtorë po rritet në të gjithë BE-në. Në vende si Gjermania, raporti është tashmë i lartë në 40 për qind dhe deri në vitin 2050 do të jetë edhe më i lartë, duke kaluar 75 për qind në Itali, Spanjë dhe Greqi.
Numri i pensionistëve në raport me punëtorët parashikohet të jetë më i lartë se 50 për qind në shumicën e vendeve të BE-së, duke përfshirë vendet relativisht më të pasura nordike dhe Holandën.
E kombinuar me punësimin e mëvonshëm, punët më pak të qëndrueshme dhe papunësinë e lartë të të rinjve në disa nga vendet më me borxhe, kjo përbën gjithashtu një rrezik për financat publike. Lehtësimi mund të vijë duke krijuar një popullsi më të aftë me paga më të larta që paguajnë më shumë taksa.
Por kjo është vetëm një zgjidhje e pjesshme, thotë për Politico Karina Doorley, një ekonomiste pensionesh në Institutin e Dublinit për Kërkime Ekonomike dhe Sociale.
Ulja e masës së pensioneve, rritja e moshës së pensionit, rritja e kontributeve të paguara gjatë viteve të punës janë disa nga zgjidhjet e propozuara.
Duhet të investoni në pensione
Presidenti francez Emmanuel Macron preku pensionistët dhe sistemin e pensioneve në fushatën e zgjedhjeve presidenciale të rizgjedhur së fundmi, duke propozuar rritjen e moshës së pensionit nga 62 në 65-vjeç. Mirëpo, duhet investuar në pensione dhe rritje të tyre dhe nuk e ka prekur atë pjesë.
Macron tani po përballet me një front të bashkuar të majtë, të udhëhequr nga Jean-Luc Mélenchon dhe sindikatat franceze, të cilët jo vetëm kërkojnë që mosha aktuale të ruhet, por edhe të ulet në 60-vjeç.
"Rritja e moshës së pensionit nuk është aspak ajo që duan punëtorët francezë," tha Pierre-Yves Chanu, këshilltar ekonomik i CGT, sindikata më e madhe franceze.
Pavarësisht parashikimeve të Observatorit Shtetëror të Pensioneve për një boshllëk buxhetor për pensionet e vlerësuar deri në 11 miliardë euro deri në vitin 2027, CGT nuk sheh nevojën për të rritur moshën e pensionit dhe në vend të kësaj bën thirrje për opsionin për të dalë në pension në 60-vjeç, me financim nga kontributet më të larta të punëdhënësve dhe punëtorëve.
"Të garantosh një nivel të mirë pensionesh në një moshë të arsyeshme - 60 në vend të 65 - do të thotë të mbledhësh fondet e nevojshme," tha Chanu për Politico.
Në Gjermani, partia në pushtet ka premtuar se nuk do të rrisë moshën e daljes në pension dhe nuk do të ulë pensionet.
“Qeveria gjermane duhet të përballet me të vërtetën e turpshme për politikën e pensioneve. Ne duhet të flasim për lidhjen e moshës së pensionit me jetëgjatësinë në mënyrë që të gjejmë mekanizma të drejtë”, tha Carl-Georg Luft, president i Fondacionit për të Drejtat e Gjeneratave të Ardhshme dhe anëtar i Partisë Liberale Gjermane.
Sot, sistemet e pensioneve paga “as-you-go” në të cilat një pjesë e të ardhurave të një punonjësi tatohen për të financuar një pension gjenerues - janë normë në pjesën më të madhe të botës. Problemi është se megjithëse jetojmë më gjatë dhe më të shëndetshëm, mosha e daljes në pension është pak a shumë konstante dhe të zgjedhurit hezitojnë të rrisin pensionet.
