BE duhet të ndjekë shembullin e SHBA-së në lidhje me sanksionet ndaj anëtarit të Presidencës së Bosnjë-Hercegovinës, Milorad Dodik, shkruan për Financial Times Hamza Karçiq nga Fakulteti i Shkencave Politike në Sarajevë, dhe rendit pesë hapa që duhet të ndërmerren në mënyrë që këto sanksione të kenë efekt.
Karçiq e nis analizën e tij për Financial Times me një përshkrim të festimit antikushtetues të Ditës së Republikës Serbe më 9 janar në Banja Llukë, duke thënë se policia dhe xhandarmëria "duruan të ftohtin atë ditë për të treguar pajisjet e tyre më të fundit" dhe një grup të ftuarish ndërkombëtarë në lozha VIP, duke përfshirë politikanë nga Serbia, ambasadorin rus në BeH, një zyrtar të ambasadës kineze dhe dy anëtarë francezë të krahut të djathtë të Parlamentit Evropian. Përveç kësaj, Vinko Pandureviq, i dënuar për krime kundër njerëzimit, iu dha një vend i rëndësishëm.
"Por fokusi ishte te Milorad Dodik," shkroi ai, duke vënë në dukje se ky anëtar i presidencës së BeH "ka dominuar jetën politike në këtë pjesë të Bosnjës në 15 vjetët e fundit."
"Tani është në qendër të krizës më të keqe të sigurisë në vend që nga fundi i luftës së 1995," shtoi ai.
Ai më pas shpjegon se si lindi kriza politike, nga bojkoti i institucioneve shtetërore nga përfaqësuesit e entitetit të RS pasi ish-Përfaqësuesi i Lartë Valentin Inzko vendosi një ligj që ndalon mohimet e krimeve të luftës në vend, deri te konkluzionet e Asamblesë Kombëtare të RS në dhjetor 2021 për tërheqje nga disa prej institucioneve kryesore shtetërore.
"Kjo paraqet një sfidë të drejtpërdrejtë për institucionet kombëtare të Bosnjës dhe sovranitetin e vendit," shkroi ai.
Ai thekson se në gjithë këtë zyrtarët boshnjakë kanë premtuar se do ta mbrojnë sovranitetin e vendit me të gjitha mjetet në dispozicion dhe se "që nga viti 1995, ky nivel i pasigurisë në lidhje me të ardhmen e BeH nuk ka ekzistuar".
Por, siç vlerësoi Karçiq, reagimi i komunitetit ndërkombëtar ndaj këtyre ngjarjeve erdhi ngadalë dhe vetëm gjashtë muaj pas krizës, administrata e presidentit amerikan Joe Biden vendosi të veprojë, gjë që rezultoi në sanksione ndaj Dodikut në fillim të janarit.
“Edhe më shumë sanksione të SHBA-së priten në javët dhe muajt e ardhshëm. Megjithatë, ato do të jenë efektive kundër Dodik vetëm nëse vendosen sanksionet shoqëruese evropiane. Përgjigjja e Evropës deri më tani ka konsistuar kryesisht në deklarata të buta, "paralajmëroi ai, duke shtuar se ndërkohë Dodik kishte gjetur gjuhën e përbashkët me liberalët e linjës së ashpër të Evropës Qendrore, duke përfshirë Janez Jansa të Sllovenisë dhe Viktor Orban të Hungarisë dhe se zyrtarët hungarezë kishin premtuar të bllokonin sanksionet e BE-së kundër Dodik.
“Kjo do të thotë se fuqitë kryesore evropiane – kryesisht Britania e Madhe dhe Gjermania, pasi BE-ja nuk flet unanimisht për Bosnjën – duhet të marrin drejtimin. Qëllimet strategjike globale të Gjermanisë dhe fuqia gjeoekonomike e Gjermanisë duhet të përdoren për t'iu përgjigjur situatës në përkeqësim," tha ai.
Ai bëri thirrje për sanksione kundër Dodikut, por edhe për "këshilltarët e tij të lartë dhe udhëheqjen e Asamblesë Kombëtare të RS, e cila mbajti një sesion të jashtëzakonshëm të diskutueshëm në dhjetor të vitit të kaluar" dhe theksoi se subjektet e biznesit të lidhura me Dodikun dhe regjimin e tij duhet gjithashtu të jenë të sanksionuar, ata po përpiqen të kalojnë vijën financiare të shpëtimit që mbështet politikat separatiste."
Karçiq më pas përcakton pesë hapa që duhet të ndërmerren për t'i bërë këto sanksione vërtet efektive:
“Së pari, Britania e Madhe dhe Gjermania duhet të udhëheqin ngrirjen e pronës së Dodik dhe bashkëpunëtorëve të tij më të afërt në ato vende.
Së dyti, ndalimet e udhëtimit duhet të vendosen për politikanët separatistë dhe elitat e biznesit që janë të lidhur dhe mbështesin politikat e tyre.
Së treti, Britania e Madhe dhe Gjermania duhet gjithashtu t'i vendosin këto sanksione ndaj shumë politikanëve nga të gjitha grupet etnike të përfshirë në praktika korruptive.
Së katërti, agjencitë humanitare britanike dhe gjermane duhet ta bëjnë të qartë se do të pezullojnë të gjitha projektet e ndihmës zhvillimore në RS derisa të ketë një ndryshim në sjellje.
Së pesti, fuqitë e mëdha evropiane duhet t'i përcjellin një mesazh të drejtpërdrejtë presidentit serb Aleksandar Vuçiq - ndikimi i të cilit te Dodik është i rëndësishëm - se shkëputja në Bosnje nuk do të tolerohet."
Së fundi, Karçiq tha se nëse këto sanksione do të zbatoheshin paralelisht me sanksionet e SHBA-së, ato mund të imponojnë një “çmim më të lartë për politikanët separatistë, duke ndryshuar llogaritjet e tyre”.
“Udhëheqja britanike dhe gjermane ka të ngjarë të ndjekë vendet e tjera evropiane. Paqja në Bosnje tani qëndron në gatishmërinë e zyrtarëve amerikanë dhe evropianë për të punuar së bashku për të mbrojtur shtet-ndërtimin e pasluftës në Ballkan”, përfundoi ai.
