Shumica e ngjarjeve që po ndodhin sot, kanë ndodhur në të kaluarën me një ngjashmëri të madhe. Ajo që është e sigurt është se kjo nuk është hera e parë që Ukraina detyrohet të largohet dhe të gjejë strehim në vendet fqinje.
Kronologjikisht, do të rifillojmë fillin e ngjarjeve nga fillimi i vitit 1922, viti që shënoi kulmin e urisë së parë të madhe sovjetike. Në vjeshtën e vitit 1921, sipas statistikave zyrtare, mbi 20 milionë banorë të BRSS (përfshirë Ukrainën) vuanin nga uria.
Dhjetra rajone dhe rrethe të uritura u prekën nga thatësira, epidemitë, lufta civile dhe terrori me kërkesën e përhapur për ushqim që ishte mjeti më “efektiv” i sundimit bolshevik.
Më 17 shkurt 1922, Prefektura e Tighinës njoftoi se refugjatët vazhdonin të vinin nga përtej Dniestër, duke sjellë “elementë të rrezikshëm për sigurinë dhe, në çdo rast, shëndetin publik dhe sigurinë e rajonit”. Ministria e Brendshme miratoi raportin dhe, më 21 shkurt 1922, i komunikoi vendimin e Ministrisë së Luftës, Shtabit të Përgjithshëm dhe Drejtorisë së Përgjithshme të Punëve të Brendshme të Kishinevit.
Regjistrimi i refugjatëve kryhej ende nga komisionet civile dhe ushtarake. Është e rëndësishme të përmendet se në këtë kohë është formuar Rumania e Madhe që do të thotë se në atë kohë Besarabia ishte pjesë e Rumanisë dhe jo e Bashkimit Sovjetik.
Numri i përgjithshëm i refugjatëve ukrainas të pritur në Besarabia, i kaloi 120,000, shumica e të cilëve hynë në vend falë mashtrimeve. Sipas ministrisë, “një numër shumë i madh i këtyre refugjatëve janë emisarë të qeverisë sovjetike, të dërguar në Bessarabia për të organizuar propagandën bolshevike, për të ngritur komitete revolucionare lokale, për të spiunuar Ushtrinë e Kuqe, për të kryer akte terroriste.
Autoritetet ruajtën qëndrimin e tyre se situata në Bessarabia ishte bërë jashtëzakonisht e tensionuar për shkak të veprimtarisë subversive të organizatave hebraike. Lidhja Kulturore Hebraike e Judenjve Besarabianë gjithashtu kishte marrëdhënie me Partinë Komuniste. Autoritetet ushtarake kishin informacione se Komiteti i Përbashkët i Shpërndarjes kishte midis anëtarëve të tij komunistë ose propagandistë që mbështesnin aneksimin e Besarabisë në Rusi.
Një nga misionarët u bllokua ndërsa përpiqej të kalonte në Rusinë Sovjetike dhe një delegat amerikan kishte lidhje me “revolucionarët” të dëbuar mbi Dniester.
Më 14 nëntor 1922, Komanda Ushtarake në Kishinau i kërkoi Ministrisë së Brendshme të shfuqizonte komitetet në provincë, pavarësisht nga kombësia, ato ende përbënin një rrezik të qartë për Shtetin Rumun.
Ky pushtim i elementëve të huaj, me ide të kundërta me interesat kombëtare dhe politike, mbështetet në masë të madhe nga veprimet e komiteteve të ndryshme të ndihmës, në veçanti të atyre amerikane dhe britanike.
Këto komitete, të mbrojtura nga autoriteti që u jepte cilësia e të huajve dhe shpesh të investuara me forma njohjeje nga qeveritë përkatëse, tejkaluan fushën e veprimtarisë për të cilën ishin dërguar në Besarabia nga zyrat e tyre qendrore, duke u bërë refugjatë, veçanërisht çifutët, përtej Dniestër.
Viti 1923 shënohet nga synimi i autoriteteve rumune për të përfunduar procesin e evakuimit të refugjatëve, një objektiv kompleks sepse ato nuk mund të ndikonin në financimin dhe as në disponueshmërinë e shteteve ku refugjatët do të vendoseshin përgjithmonë.
Nga kjo periudhë datojnë një sërë materialesh në lidhje me vendimin e Komandës Ushtarake të Besarabisë që refugjatët nga zona 30 km e Dniestër të evakuohen brenda provincës dhe ata që dyshohen për veprimtari kundër sigurisë kombëtare të largohen mbi Dniestër.
