Kritika është mjaft e zakonshme. Me siguri shumë prej nesh do të kujtojnë momentet kur dikush na gjykoi për diçka, pa propozuar zgjidhje të qarta, por vetëm duke theksuar elementët tanë negativë. Është një situatë që nuk përfiton as nga ai që gjykohet, as nga gjykatësi. Në varësi të situatës dhe personalitetit të secilit person, njerëzit reagojnë ndryshe ndaj saj. Disa mund të ndajnë veten nga akuza e ngritur ndaj tyre dhe të mos ndikojë tek ta. Të tjerë ka të ngjarë të reagojnë me zemërim dhe mbrojtje, ndërsa të tjerë mund të qajnë dhe të ndihen të padenjë.
Sido që të jetë, kritika është një pjesë e jetës sonë dhe çfarëdo që të bëjmë, njerëzit do të na gjykojnë. Megjithatë, ky nuk është justifikim për të mos kërkuar të bëjmë gjërat që duam.
Siç ka thënë Aristoteli: “Ekziston një mënyrë për të shmangur kritikat. Të mos bësh asgjë, të mos thuash asgjë, të jesh asgjë”.
Pse gjykojmë?
Kritika është një formë e vetëmbrojtjes. Njerëzit që kritikojnë të tjerët e bëjnë këtë sepse ndihen – në një farë mënyre – të nënvlerësuar nga sjellja ose qëndrimi i të tjerëve dhe jo sepse nuk pajtohen me qëndrimin ose sjelljen e tyre. Ata priren të ofendohen lehtësisht dhe veçanërisht në nevojën për të mbrojtur egon e tyre. Ata shpesh kritikoheshin në fëmijërinë e tyre nga kujdestarët, vëllezërit e motrat ose bashkëmoshatarët, periudhë në të cilën kritikat janë shumë të dhimbshme. Sidoqoftë, ata nuk janë në gjendje të dallojnë kritikën ndaj sjelljes së tyre nga refuzimi i plotë. Prandaj, për të mbijetuar, ata kapen emocionalisht tek njerëzit që do të kujdesen për ta. Nëse kritikohen, ata mendojnë se nuk janë të denjë të lidhen me dikë. Prandaj, për të kontrolluar dhimbjen e madhe të kritikës, ata drejtohen në autokritikë, pasi refuzimi i papritur nga të dashurit është më i keq. Kjo hedh bazat për një zhvendosje të plotë në kritikat ndaj të tjerëve në fillim të moshës madhore, veçanërisht për veten e tyre. Akoma, kritika vjen nga një ndjenjë e brendshme e pakënaqësisë dhe një përpjekje e vazhdueshme për t’u marrë me këtë ndjenjë. Kur dikush sillet në këtë mënyrë përpiqet të përmirësojë ndjenjën e vetëvlerësimit duke mohuar vlerën e një personi tjetër.
Si mund ta menaxhojmë kritikën?
Pavarësisht nga efektet që ajo ka në psikikën tonë, ekziston mundësia e trajtimit të situatave që përfshijnë kritika. Së pari, është e rëndësishme të merret parasysh nëse komenti që dikush na bën është konstruktiv. Nëse, për shembull, ai e përmend çështjen dhe në të njëjtën kohë sugjeron mënyra për ta zgjidhur ose përmirësuar atë, atëherë mund ta marrim parasysh. Përndryshe, ne po flasim për një kritikë dashakeqe, e cila nuk ka asnjë arsye të na shqetësojë. Është gjithashtu e mençur të ndiejmë emocionet tona dhe të mos përpiqemi t’i largojmë ato larg. Ato kanë një arsye për të ekzistuar, pasi përpiqen të na “thonë” diçka. Përndryshe, ato nuk do të ishin shfaqur. Është më e dobishme t’i pranojmë, të flasim për to dhe – pse jo – t’i lëmë të formësohen. Pas kësaj, mund të vazhdojmë më poshtë.
Për më tepër, është shumë e rëndësishme të largojmë vëmendjen tonë nga kritika kur nuk duket se ka një kuptim real. Mund të ketë vetëm një paraqitje të shkurtër të pasigurisë ose xhelozisë së personit që na kritikon. E fundit, por jo më pak e rëndësishmja, ne duhet të vlerësojmë veten, duke ditur se mund t’u ofrojmë vlerë të tjerëve.
Në thellësi, ne e njohim veten më mirë se si mund të menaxhojmë situata të ndryshme dhe askush tjetër. Pra, të kuptosh se nuk mund dhe nuk kemi nevojë t’i kënaqim të gjithë është një praktikë e mirë për të qenë në gjendje të pranojmë plotësisht veten.
