Me siguri ju ka ndodhur. Ju zgjoheni nga gjumi i mirë i natës, por nuk mbani mend asgjë që keni ëndërruar. Pse po ndodh kjo; Si funksionon trupi gjatë gjumit? Ka teknika që na ndihmojnë të kujtojmë ëndrrat tona. Çfarë rreziqesh do të kishte nëse do të kujtonim të gjitha ëndrrat tona ?
Gjumi është më i ndërlikuar nga sa mendonim në të kaluarën. Truri kalon nëpër një slitë mendore, ku disa momente gjumi janë në pushim dhe të tjera në aktivitet të plotë mendor.
Ëndrrat lidhen me gjendjen e njohur REM (Rapid Eye Movement). REM nganjëherë njihet si gjumë i jashtësinkronizuar sepse imiton disa aspekte të situatës në të cilën ndodhemi kur jemi zgjuar. Karakterizohet nga lëvizjet e shpejta të syve, valët e trurit që duken të aktivizuara dhe duken si gjumë ose zgjim shumë i lehtë, por në të njëjtën kohë ka një relaksim të thellë të muskujve, i ngjashëm me atë në gjumin e thellë.
Kjo ndodh në valët 90 minuta gjatë gjumit dhe është faza që ne ëndërrojmë.
Gjatë fazës REM, rrjedha e gjakut në pjesët kritike të trurit tonë rritet. Kjo ndodh në korteksin, i cili krijon përmbajtjen e ëndrrave dhe sistemin parietal (midis korteksit dhe hipotalamusit), i cili përpunon gjendjen tonë emocionale. Ndërsa jemi në këtë gjendje, këto dy pjesë të trurit punojnë në mënyrë absolute, ndërsa përkundrazi lobi frontal, i cili drejton aftësitë tona bazë “fle”.
Kjo do të thotë që ne shpesh e pranojmë verbërisht atë që po ndodh në ëndrrat tona, derisa të vijë koha për t’u zgjuar.
Shkenca ka treguar gjithashtu se sa më intensive të jenë ëndrrat, aq më e vështirë është t’i kujtosh ato. Ëndrrat që kanë një strukturë më të qartë janë më të lehta për t’u mbajtur mend, thotë profesoresha Deidre Barrett.
Ekziston gjithashtu një parametër kritik që na ndihmon të kujtojmë ose harrojmë ëndrrat tona: norepinefrina. Është edhe hormon edhe neurotransmetues. Si hormon sekretohet nga gjëndra mbiveshkore dhe punon së bashku me epinefrinën/adrenalinën për t’i dhënë trupit energji të papritur në momente tensioni dhe stresi. Si një neurotransmetues, ai transmeton impulse nervore nga një neuron në tjetrin. Në gjumë të thellë është në nivele të ulëta. Gjumi REM karakterizohet nga mungesa e norepinefrinës në korteksin cerebral, i cili është përgjegjës edhe për karakteristikat e ëndrrave.
Rreziku
Francesca Siclari, një studiuese e gjumit në Spitalin Universitar të Lozanës, thotë se ekzistojnë linja të qarta ndarëse midis gjumit dhe zgjimit, edhe kjo nuk është rastësi. “Është mirë që jeta normale dhe jeta e ëndrrave janë krejtësisht të ndryshme. “Nëse do të kujtonim çdo detaj të vogël të ëndrrave tona si në jetën reale, do të fillonte të na ngatërronte me atë që ndodh realisht në jetën tonë”. Me fjalë të tjera, ne do të ngatërronim jetën reale me jetën në ëndrra.
Siç thotë ai, personat që vuajnë nga një çrregullim i rëndë i gjumit, siç është narkolepsia, e kanë të vështirë të dallojnë çfarë ka ndodhur në zgjimin e tyre dhe çfarë në gjumë, gjë që u shkakton shumë probleme.
Sepse ne harrojmë
“Kur dikush më pyet pse nuk i mbaj mend ëndrrat e mia, unë përgjigjem: “Pse të zë gjumi kaq shpejt, fle kaq shumë dhe zgjohesh me një orë alarmi”, thotë studiuesi i gjumit në Harvard, Robert Stickgold. Edhe zakonisht përgjigja e tyre është “si e gjete”.
Stickgold thotë se shumë njerëz i kujtojnë ëndrrat e tyre në kohën kur fillon gjumi, kur mendja fillon të endet dhe imazhet e ëndrrave shfaqen ndërsa personi është në gjumë. Kjo fazë është në 5 deri në 10 minutat e para pas gjumit. Nëse dikush zgjohet menjëherë pas kësaj periudhe, do të kujtojë ëndrrën që pa. Por kur dikush bie shpejt në gjumë, që gënjeshtrat e këqija janë diçka që ne të gjithë dëshirojmë të na ndodhë, kur ai të zgjohet, ju ndoshta nuk do të mbani mend asgjë nga ajo pjesë e gjumit.
