Gjyqtarët e Gjykatës së Apelit në Mbretërinë e Bashkuar kanë vendosur se është e paligjshme dërgimi i azilkërkuesve në Ruandë për t’u trajtuar kërkesat e tyre, në një vendim që i jep një goditje të mundshme politikës së qeverisë.
Rishi Sunak tha në një deklaratë se qeveria tani do të kërkonte leje për të apeluar vendimin në gjykatën supreme pasi ai këmbënguli se Ruanda ishte një vend i sigurt dhe tha se gjykata ishte pajtuar me këtë.
Vendimi vjen pas një seance dëgjimore katër-ditore në prill kundër një vendimi të gjykatës së lartë dhjetorin e kaluar, sipas të cilit ishte e ligjshme dërgimi i disa azilkërkuesve, përfshirë njerëz që mbërrinin me gomone, në Ruandë për t’i trajtuar kërkesat e tyre në vend që të merreshin me kërkesat e tyre për strehim në Mbretërinë e Bashkuar.
Gjykata vendosi se për shkak të mangësive në sistemin e azilit të Ruandës ekzistonte një rrezik real që njerëzit e dërguar në Ruandë të ktheheshin në vendet e tyre të origjinës, ku ata të përballeshin me persekutim ose trajtim tjetër çnjerëzor, kur në fakt ata kishin një kërkesë të mirë për azil.
Përfundimi i gjykatës ishte se Ruanda nuk është një “vend i tretë i sigurt” edhe pse garancitë e dhëna nga qeveria e Ruandës ishin dhënë në mirëbesim.
“Ndërsa e respektoj gjykatën, nuk pajtohem thelbësisht me përfundimet e tyre”, tha Sunak.
“Unë besoj fuqimisht se qeveria e Ruandës ka dhënë garancitë e nevojshme për të siguruar që nuk ka rrezik real që azilkërkuesit e zhvendosur sipas politikës së Ruandës do të kthehen gabimisht në vendet e treta, diçka me të cilën pajtohet edhe kryetari i gjykatës.”
Ai shtoi: “Politika e kësaj qeverie është shumë e thjeshtë: është ky vend – dhe qeveria juaj – që duhet të vendosin se kush do të vijë këtu, jo bandat kriminale. Dhe unë do të bëj gjithçka që është e nevojshme për ta bërë atë të ndodhë.”
Projektligji i emigracionit të paligjshëm, i cili tani kalon në parlament, thotë se të gjithë azilkërkuesit që mbërrijnë me “mjete të parregullta” mund të përballen me largimin me forcë në Ruandë.
Megjithatë, laburistët pretenduan se politika e qeverisë për të ashtuquajturat gomone që kalonin Kanalin tani ishin “plotësisht duke u shkatërruar”. Sekretarja e brendshme në hije, Yvette Cooper, tha se skema e Ruandës ishte “e pazbatueshme, joetike dhe zhvatëse”.
Sekretarja e Brendshme, Suella Braverman, tha se ishte “e zhgënjyer” nga vendimi, duke shtuar: “Populli britanik dëshiron të ndalojë anijet, dhe po ashtu edhe kjo qeveri. Kjo është ajo që unë jam e vendosur të jap dhe nuk do të bëj një hap prapa nga kjo.”
Lordi Burnett, i cili dëgjoi apelin me Sir Geoffrey Vos dhe Lord Justice Underhill, tha se gjykata kishte vendosur me shumicë se politika e largimit të azilkërkuesve në Ruandë ishte e paligjshme, megjithëse ai nuk ishte dakord me dy gjyqtarët e tjerë.
Ata që mbështetën apelimin kundër vendimit përfshinin agjencinë e OKB-së për refugjatët UNHCR, avokatë, bamirësi dhe një grup azilkërkuesish.
Gjykata dëgjoi nga UNHCR se Ruanda kishte një histori të abuzimeve të të drejtave të njeriut ndaj refugjatëve brenda kufijve të saj, duke përfshirë kthimin – largimin e detyruar në vendet ku ata janë në rrezik – dëbimet dhe ndalimin arbitrar. Agjencia e refugjatëve tha se Zyra e Brendshme nuk do të jetë në gjendje të garantojë sigurinë e azilkërkuesve që u deportuan në vendin e Afrikës Lindore.
Dhjetë azilkërkues nga Siria, Iraku, Irani, Vietnami, Sudani dhe Shqipëria, të cilët mbërritën në Mbretërinë e Bashkuar me mjete të parregullta, duke kaluar Kanalin me varka të vogla, sollën rastin së bashku me organizatën bamirëse Asylum Aid.
Çështja kryesore përpara gjykatës ishte nëse Ruanda ishte në gjendje të jepte rezultate të besueshme për kërkesat për azil dhe nëse ekzistonte rreziku që azilkërkuesit të largoheshin me forcë në vendet e tyre të origjinës pasi të mbërrinin në Ruanda edhe nëse do të kishin kërkesa të forta për azil.
Gjyqtarët konstatuan se dërgimi i azilkërkuesve në Ruandë do të ishte shkelje e nenit 3 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Gjyqtarët njëzëri refuzuan bazat e tjera të ankesës në këtë rast.
Një zëdhënës i qeverisë së Ruandës tha: “Ndërsa ky është në fund të fundit një vendim për sistemin gjyqësor të Mbretërisë së Bashkuar, ne e kundërshtojmë vendimin që Ruanda nuk është një vend i sigurt për azilkërkuesit dhe refugjatët.
“Ruanda është një nga vendet më të sigurta në botë dhe ne jemi njohur nga UNHCR dhe institucione të tjera ndërkombëtare për trajtimin tonë shembullor të refugjatëve."
Avokatët e ankuesve dhe aktivistët e të drejtave të njeriut e mirëpritën vendimin.
